محمدعلی جنانی در گفت‌وگو با آتیه آنلاین اظهار داشت: مشاغل سخت و زیان‌آور بسیاری در کشور وجود داشته و هر شغلی با ویژگی‌های مختلف نسبت دادن به آلایندگی‌ها و پایین آوردن حد استاندارد مجاز، آن را متصل به مشاغل سخت و زیان‌آور کرده و با این قانون، فرد وارد سیستم مستمری‌ها می‌شود.
وی تصریح کرد: سایر گروه‌های مشمول قانون مشاغل سخت و زیان‌آور نیز شامل معلولان، جانبازان، ایثارگران و فعالان در معرض تشعشات، برخی صنوف، کارکنان دولت، بانوان و بعضی شاغلان ادارات دولتی هستند.
بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور بدون شرط سنی
این کارشناس بیمه‌های اجتماعی تصریح کرد: از میان این نوع بازنشستگی‌های موجود در سازمان تأمین اجتماعی، ۷۰ درصد سخت و زیان‌آور و بدون شرط سنی بوده که در واقع در هیچ کشوری چنین نوعی از بازنشستگی مرسوم نیست.
وی ادامه داد: به دلیل وجود چنین قوانینی در حوزه بازنشستگی افراد با ۱۳ سال اشتغال بدون شرط سنی از همپوشانی دو قانون استفاده کرده و بازنشسته می‌شوند.
به گفته جنانی، افراد بازنشسته بدون شرط سنی به دلیل اشتغال در مشاغل تخصصی و حرفه‌ای عمدتاً بیکار نمانده و در بازار کار دوباره مشغول به کار شده و علاوه بر گرفتن فرصت شغلی از جوانان بیکار، صندوق‌های بیمه‌ای را نیز متضرر خواهند کرد.
وی بیان داشت: مشاغل سخت و زیان‌آور در صورت به‌کارگیری تمهیدات ایمنی، بهداشتی، حفاظتی و امنیتی، حذف حمایت سخت و زیان‌آوری را مشمول شده که اکنون در جهان این مشاغل به تعداد انگشت‌های دست است.
قوانین متعدد درباره بازنشستگی وجود دارد
جنانی درباره مسائل چالش‌های مرتبط با بازنشستگی‌های پیش از موعد اظهار داشت: در قوانین تأمین‌اجتماعی در حوزه تعهدات بلندمدت، موضوع بازنشستگی در واقع به عنوان یکی از حمایت‌های اساسی نظام جامع تأمین‌اجتماعی مطرح شده است.
وی بیان داشت: قوانین تأمین‌اجتماعی از ماده (۷۰) به بعد در ارتباط با موضوع بازنشستگی بوده که قوانین ابتدایی آن در حوزه ازکارافتادگی و نحوه مراجعه از کارافتادگان به عنوان بخشی از مستمری‌بگیران به شمار می‌رود.
این کارشناس حوزه تأمین‌اجتماعی تصریح کرد: دیگر موضوعات در ماده (۷۶) قانون تأمین‌اجتماعی شروط بازنشستگی را به لحاظ پارامتریک مطرح کرده و در ماده (۷۷) نیز نحوه احتساب مستمری‌ها را بازگو و تا ماده (۹۳) پاره‌ای از مواد درباره بازنشستگی در قانون تأمین اجتماعی آمده است.
وی با بیان اینکه طیف وسیع قوانین نشان از اهمیت موضوع بازنشستگی به عنوان یکی از محوری‌ترین حمایت‌های سازمان تأمین‌اجتماعی دارد، ادامه داد: ۹۰ درصد افراد بیمه‌شده تأمین‌اجتماعی مهمترین موضوع برای بیمه شدن خود در این سازمان را مسئله بازنشستگی می‌دانند.
پرداخت مستمری بیشتر از سوی صندوق‌های بازنشستگی با افزایش امید به زندگی
مدیرکل سابق امور مستمری‌های سازمان تأمین‌اجتماعی اظهار داشت: یکی از مسائل پیش‌روی صندوق‌های بیمه‌ای به‌ویژه سازمان تأمین‌اجتماعی افزایش امید به زندگی است.
وی ادامه داد: در زمینه افزایش امید به زندگی ارقام گوناگونی اعلام شده که در هر صورت این موضوع، فاصله میان بازنشستگی عادی و پیش از موعد را افزایش می‌دهد.
جنانی اضافه کرد: در گذشته سن امید به زندگی در کشور حدود ۵۵ سال بوده و افراد پس از بازنشستگی تنها چند سال مستمری دریافت کرده و پس از آن پرونده دریافتی آنها در سازمان‌ها و صندوق‌های بازنشستگی بسته می‌شده است.
به گفته وی، اما اکنون بدون تعدیل قوانین و انجام اصلاحات پارامتریک، امید به زندگی در کشور ۲۰ سال افزایش یافته و این به معنای این است که صندوق‌های بازنشستگی باید سال‌های بیشتری مستمری پرداخت کنند.
این کارشناس بیمه‌های اجتماعی اظهار داشت: اگرچه امید به زندگی یک پدیده مثبت برای نظام بهداشتی و سلامت جامعه محسوب شده اما برای صندوق‌های بیمه‌ای بدون انجام اصلاحات پارامتریک چالش ایجاد می‌کند.
پرونده مستمری به سختی بسته می‌شود
جنانی بیان داشت: با افزایش امید به زندگی، فرد ۵۰ ساله با قانون تأمین‌اجتماعی با ۸۰ سال سن، ۳۰ سال از مستمری سازمان بهره‌مند شده و پس از آن مستمری بازماندگی برای خانواده آن فرد برقرار می‌شود.
مدیرکل سابق امور مستمری‌های سازمان تأمین‌اجتماعی تصریح کرد: امروزه نیز با وجود ازدواج و طلاق‌های صوری، پرونده مستمری برای بازماندگان همچنان باز مانده و این پرونده تا مدت‌ها باز خواهد بود.
وی همچنین تاکید کرد: با توجه به قوانین پیچیده مستمری در صندوق‌های بیمه‌ای، پرونده مستمری به سختی خاتمه پیدا کرده که این موضوع نیازمند چاره‌اندیشی است.
کاهش شدید سن بازنشستگان با بازنشستگی پیش از موعد
به گفته جنانی، بازنشستگی پیش از موعد در قالب هشت نوع بازنشستگی بوده و نتیجه تمام این مدل‌ها، کاهش شدید سن بازنشستگی را شاهد خواهیم بود.
این کارشناس حوزه تأمین اجتماعی گفت: انواع بازنشستگی‌های پیش از موعد بین ۳۰ تا ۳۵ درصد مجموع بازنشستگی‌ها را شامل شده و از هر ۱۰ مورد نیز ۳.۵ تا ۴ مورد بازنشستگی پیش از موعد شکل گرفته که این مسأله تهدیدی برای صندوق‌های بیمه‌ای به شمار می‌رود.
اصلاحات پارامتریک راهکار برون‌رفت از چالش بازنشستگی پیش از موعد
مدیرکل سابق امور مستمری‌های سازمان تأمین‌اجتماعی بیان داشت: باید موضوع بازنشستگان پیش از موعد به ویژه مشاغل سخت و زیان‌آور به صورت جامع و کامل مورد بررسی و واکاوی قرار گیرند؛ زیرا صندوق‌های بیمه‌ای در ارتباط با این نوع بازنشستگی‌ها به شدت متضرر شده و راه برون‌رفت از این چالش اساسی اصلاحات پارامتریک متناسب با ظرفیت و کشش جامعه و با لحاظ ملاحظات است.
به گفته جنانی، این اصلاحات پارامتریک باید به شکل نردبانی و به تدریج اجرا شده تا افراد بیمه‌شده در تأمین‌اجتماعی از ظرفیت‌های این بیمه اجتماعی بهره‌مند شوند.
وی اظهار داشت: سازمان تأمین‌اجتماعی باید با اصلاحات پارامتریک موضوع بازنشستگی را تعدیل کند؛ زیرا با انجام نشدن این مسأله در آینده نزدیک، انبوه مستمری‌بگیران و بازنشستگان را شاهد خواهیم بود.
وی تصریح کرد: با افزایش تعداد مستمری‌بگیران و بازنشستگان و مسایل پیرامونی شامل بحران جمعیت، کاهش موالید، افزایش امید به زندگی و کاهش نرخ رشد جمعیت، جامعه مولد بیمه‌پرداز و تأمین‌کننده منابع سازمان متضرر شده و از آن طرف مصارف سازمان به صورت تصاعدی بالاتر خواهد رفت.
بازنشستگی‌های پیش از موعد تأثیرگذار در محاسبات بیمه‌ای
وی درباره اینکه بازنشستگی‌های پیش از موعد در موضوع محاسبات بیمه‌ای تأثیرگذار است، اظهار داشت: باید محاسبات بیمه‌ای انجام شده و سن، سابقه و اصلاحات پارامتریک بر مبنای این روند صورت گیرد.
این کارشناس بیمه‌های اجتماعی معتقد است: محاسبات بیمه‌ای زیرساخت و زیربنای تعدیل و اصلاح‌سازی و در واقع اصلاحات پارامتریک محسوب می‌شود.
جنانی ادامه داد: برای این مسأله باید «شواری اکچوئری» تشکیل شده و سازمان تأمین‌اجتماعی با اقدامات اساسی شیب ملایمی را ایجاد کرده تا جامعه بیمه‌شدگان و منابع سازمان دچار مشکل نشوند.
سازمان تأمین اجتماعی با وجود پوشش بیمه‌ای۵۳ درصد جمعیت کشور حدود ۶۰ درصد کل بازنشستگان را تحت پوشش خود داشته و خدمات هجده‌گانه خود را بدون استفاده از منابع دولتی در بخش‌های درمانی، بیمه‌ای و بازنشستگی به همه افراد خدمت‌گیرنده از این سازمان ارائه می‌دهد.
براساس داده‌ها و آمارهای موجود سازمان تأمین اجتماعی، تا پایان سال ۱۴۰۰ مجموع افراد تحت پوشش این سازمان به ۴۵ میلیون و ۶۳ هزار و ۲۸۳ نفر رسیده که داده‌های آماری در بخش افراد مستمری‌بگیر چهار میلیون و ۷۶ هزار و ۷۰۰ نفر بوده که نسبت به سال ۱۳۹۹ که حدود ۳.۶ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
نظر شما