به گزارش آتیه آنلاین به نقل از ایسنا، دکتر پیرمرادی _ رئیس دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران در نشستی خبری که به مناسبت هفته سلامت روان برگزار شد، با اشاره به اینکه شعار امسال این هفته از سوی سازمان جهانی بهداشت «سلامت روان و بهزیستی همگانی را در اولویت جهانی قرار دهید» انتخاب شده است. گفت: بهداشت روان بسیار مهم است، ولی کمتر به آن توجه شده است. ۸۵ میلیارد سلول در کاسه سر ما وجود دارد که مسئولیت سلامت روان ما را به عهده دارند اما کمتر به این موضوع توجه شده است.

او با اشاره به اینکه از زمانی که زوجین تصمیم به بارداری می‌گیرند می‌تواننند در سلامت روان فرزند نقش آفرین باشند، اظهار کرد: به عنوان مثال وقتی یک زوج تصمیم به تک فرزندی می‌گیرند می‌توانند در آینده در سلامت روان کودک چالش ایجاد کنند؛ زیرا تک فرزندی می‌تواند یکی از مشکلاتی باشد که سلامت روان بچه‌ها را تحت تاثیر می‌دهد. از سوی دیگر وضعیت سلامت روان و سلامت جسمی پدر و مادر در آغاز بارداری بسیار مهم است. اگر پدر و مادر دچار مشکلات روانشناختی باشند می‌توانند در آینده بچه اثرگذار باشند و از آن مهم‌تر این است که در فصل بارداری بویژه سه ماهه اول مادر قطعا باید از دارو استفاده نکند و اگر قرار است دارویی هم استفاده کند باید توسط متخصص تجویز صورت گیرد؛ زیرا این امر به قطع روی آینده بچه اثرگذار است. خیلی از داروها مانند داروهای صرع، می‌توانند برای بچه‌ها مضر باشند یعنی علی‌رغم اینکه به ظاهر پدر و مادر مجبور به مصرف آن هستند ولی در بلندمدت بر فرزند اثرات روانی دارد؛ بنابراین فصل بارداری در تعیین زندگی و سلامت روان کودک اهمیت دارد.

وی با اشاره به اینکه کاهش اکسیژن در بدو تولد می‌تواند اثرات روانی بر نوزاد داشته و یک عمر کودک دچار اختلالات روانی شود، تصریح کرد: بروز این رخ‌داد می‌تواند مشکلات عدیده مانند مشکلات عقب‌ماندگی ذهنی ایجاد کند و یا اثراتی دیگری در بیماری‌های طیف اوتیسم و... داشته باشد.

او تاکید کرد: طی یک تا دو سالگی بچه‌ها از طریق احساسات زندگی می‌کنند و دنیا را می‌شناسند و مهم‌ترین محور ارتباط کودک در این سنین با مادر است و امنیت او توسط مادر تامین می‌شود. گفته شده است در صورتی که بچه در این سنین از مادر و یا پرستارِ نزدیک خود جدا شود، ممکن است دچار دلبستگی ناایمن شود که در بلند مدت می‌تواند سبب بروز عوارض اضطراب و افسردگی شود و اینجا مهم است که خیلی از مادران شاغل به این امر توجه کنند که اگر بچه به دلیل نبود مادر ساعتی را بدون حضور او تجربه کند یا افراد مختلفی طی آن بازه زمانی از کودک مراقبت کنند، این کودک دچار برخی مشکلات روانشناختی خواهد شد.

وی افزود: در سنین سه تا چهار سالگی کودکان کابوس‌هایی شبانه و یا توهم‌ها و خیال‌هایی درباره هیولاها و... می‌بینند و مهم است که والدین به این مشکل کودک توجه کافی داشته و کودک و احساس او را درک کنند. این موضوع در کودکان طبیعی است و باید به آنها توضیح داده شود که دچار مشکلات ثانویه نشوند.

پیرمرادی با اشاره به حضور کودک در مهدکودک، تصریح کرد: این فصل زندگی هم بسیار دارای اهمیت است زیرا کودکان از طیف‌های مختلف رفتاری کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. قرار گرفتن کودک نجیب در کنار بچه‌های بیش‌فعال می‌تواند سبب انزوا، گوشه‌گیری یا افسردگی کودک شود و در سنین بالاتر ناخن جویدن، شب ادراری و... شوند و مهم است که اگر والدین مجبور به گذاشتن فرزندشان در مهد کودک هستند، حتما مهدکودک را بررسی کرده تا خدایی نکرده فرزندشان در کنار این کودکان قرار نگیرد.

رئیس دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر جزئیات خدمات رایگان مراکز تحت پوشش این دانشگاه به بیماران، بیان کرد: در دانشکده، سیستم بیمه و خدمات دولتی وجود دارد اما همانطور که می‌دانید خدمات روانشناختی گسترده توسط روانشناسان، بیمه نیست و ما تلاش کردیم که استاندارد تعرفه و خدمات درمانی تثبیت شود و به سمت این رفتیم که خدمات روانشناختی روانشناسان تحت پوشش بیمه برود؛ البته در سطح دانشکده خود با کمک خیرین توانستیم تعرفه خدمات روانشناختی‌ را برای همکاران روانشناس اصلاح کنیم تا این نرخ به شکل رسمی توسط بیمه‌ها پذیرفته شود و اخیرا هم جلساتی در این زمینه با بیمه‌ها داشته‌ایم. خدمات روانشناختی در کل کشورها گران است، اما امیدواریم با این پیگیری‌ها بتوانیم به نتایج خوبی برسیم.

او در پاسخ به سوال دیگر ایسنا درخصوص آثار کرونا بر سلامت روان، اظهار کرد: ویروس کووید۱۹ به شکل مستقیم درصد کمی اثرات روانشناختی در مبتلایان ایجاد می‌کرد؛ اما به شکل غیرمستقیم، به دلیل مشکلاتی که در رابطه با ارتباطات دو سویه افراد، مشکلات اقتصادی و... وجود داشت، مشکلاتی را رقم زد که می‌توان گفت قسمتی از ناآرامی‌های اخیر هم شاید به معضل کرونا بازگردد. افراد و بچه‌ها طی دو سال و نیم کرونا در منزل ماندند و این درحالی بود که تحرک بدنی که می توانست قسمتی از آرامش روانی کودک را به دنبال داشته باشد، از او گرفته شده بود. در خانه بودن، ‌ بازی‌های کامپیوتری خشن، عدم ارتباط با همسالان و... می‌تواند تاثیرات اساسی روانشناختی بر بچه‌ها داشته باشد که الان قسمتی از آن ممکن است در ناآرامی‌ها کف خیابان ابراز شود. خود ناآرامی‌ها طی بلند مدت می‌تواند تاثیرات روانشناختی بر افراد داشته باشد که میزان دقیق آن نیازمند بررسی و پژوهش دقیق است.

وی افزود: برخی بیماری‌های روانشناختی شدید حدود یک تا ۳ درصد در جوامع وجود دارد و حدود ۲۰ درصد هم که اختلالات شایع روانشناختی است. اما درصد قابل توجهی هم کسانی هستند که سالم هستند اما نیاز به مشاوره دارند زیرا صفاتی از بیماری را دارند. در مورد کسانی که اختلالات روانشناختی دارند نیاز است که مردم بتوانند با پوشش بیمه پرداخت هزینه‌های درمانی را داشته باشند.

در ادامه این نشست خبری دکتر بنفشه قرایی_ معاون آموزشی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران، گفت: تعریف بهداشت روان به طور کلی و تعیین مرز بین سلامتی و بیماری سخت است، اما این امر برای نوجوانان موضوعی سخت‌تر و پیچیده‌تر است؛ زیرا نوجوانی پیچیدگی‌های خاص خورد را دارد. واژه نوجوانی ماحصل جوامع پیشرفته است زیرا در جوامع ابتدایی فرد به یکباره از کودکی پا به بزرگسالی می‌گذاشت. نوجوانی مرحله گذار از کودکی به بزرگسالی است. نوجوانی دوره‌ای بسیار بحرانی است زیرا بخشی از آشوب‌ها و تغییرات نوجوان به دلیل فیزیولوژیک و جسمی است. جامعه از او انتظاراتی به عنوان بزرگسال دارد اما از آن طرف استقلال کامل به او نمی‌دهد و ممکن است نوجوان هم توانایی تخلیه هیجانات خود را نداشته باشد.

وی افزود: مرز دقیق تعیین سلامت روان و بیماری برای نوجوانان پیچیده است و بسیاری از روانشناسان می‌گویند شاید یک نوجوان بتواند طی این دوره از زندگی علائم بیماری روانشناختی را تجربه کند؛ هرچند که این یک دوره بیماری نیست و ما باید صبر کنیم و بعدتر تشخیص بیماری را دهیم و در این دوران خیلی سریع تشخیص و انگ نمی‌گذاریم. الزاما هم اگر نوجوانی از این مرحله به آرامی بگذرد، نمی‌گوییم شرایط ایده‌آل طی شده است؛ زیرا ما انتظار داریم نوجوان به پاسخ‌هایی برای پرسش‌های «من کیستم؟» خود پیدا کند. پس از گذر از این دوران نوجوان به آرامش می‌رسد و خود را کشف و شناسایی می‌کند.

قرایی تاکید کرد: توقع داریم معمولا فرد تا ۱۸ سالگی به رشد شناختی برسد؛ اما ضرورتا همه افراد پس از گذر از دوره نوجوانی به مرحله کسب هویت نمی‌رسند و شاید بحران هویت آنها ادامه داشته باشد و این موضوعی است که خانواده می‌تواند اثرگذاری داشته باشد. اولین سوال این است که آیا ما به عنوان یک والد به مرحله پختگی رسیده‌ایم که بتوانیم الگوی مناسبی بوده و با صبوری اوضاع فرزند نوجوان خود را مدیریت کنیم؟ بودن یک نوجوان در یک خانواده انرژی زیادی از خانواده می‌گیرد و مهم است که وقت کافی برای فرزند گذاشته شود.

در ادامه دکتر صابری ظفرقندی _ مدیرگروه مطالعه اعتیاد دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران، گفت: همه می‌دانیم که اعتیاد زیبنده کشور ما نیست، اما این پدیده در زمره آسیب‌های اجتماعی است که همه کشورهای جهان از جمله ما را درگیر کرده است. فکر کردن به جامعه عاری از اعتیاد خیلی خوب است ولی تجربه نشان داده است که چنین چیزی امکان‌پذیر نیست و تحقق آن مشکل است؛ بنابراین باید معضل اعتیاد را مدیریت کرد و نگاهی چند بعدی به آن داشت.

وی افزود: باید معضل اعتیاد را برطرف کرد و در کشور ما سال‌ها است که سیاست به این سمت چرخیده است که نگاه به اعتیاد با در نظر گرفتن ابعاد مختلف آن باشد. قطعا نگاه به اعتیاد بدون در نظر گرفتن شاخص‌های اقتصادی درست نیست. برای مهار اعتیاد باید به سایر آسیب‌های اجتماعی فکر شود. در هر کشوری که معیشت مردم در تنگنا است و مشکلات فقر، فحشا، بزهکاری و... وجود دارد، سر و کله اعتیاد هم پیدا می‌شود.

او با اشاره به اینکه آمار اعتیاد در ایران نسبت به آمار دنیا خیلی وخیم نیست، اظهار کرد: آمار اعتیاد در ایران در میانه جهانی قرار دارد و ما وضع بدتری از دنیا نداریم، البته برخی اقدامات سیاست‌گذاران ما سبب شده است که در دوره‌هایی روند مصرف مواد مخدر از مصرف کم خطر به مصرف پرخطر برود که این هشداری جدی است که به سرعت به این امر واقف شدند و در صدد اصلاح روند بر آمدند. اگر امروز در جایی از کشور مجددا این فکر شکل می‌گیرد که می‌توان با برخورد قهری متمرکز بر معتاد معضل اعتیاد را برطرف کرد، درست نیست و تکرار مکررات روش‌های قبلی است.

وی افزود: آمار شیوع اعتیاد در ایران در سن ۱۵ تا ۶۵ سال کمتر از ۵ درصد است که میانگین جهانی هم تقریبا همین است. بر اساس آمار یکی از مهمترین علل روی آوردن افراد به اعتیاد، ‌ اختلالات اضطراب و افسردگی است و خود اعتیاد هم این مشکل را مضاعف می‌کند.

در ادامه دکتر اصغر نژادفرید _ عضو هیئت علمی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران، با تاکید بر اهمیت موضوع "پیشگیری" از بروز بیماری‌های رفتاری، گفت: از هر دو نفری که فقط یکبار مواد مخدر را تجربه می‌کنند، یک نفر معتاد می‌شود. مهم ‌است که به فرزندان خود روش حل مسئله را یاد دهیم تا بدانند با برخوردهای هیجانی نمی‌توانند مشکلات خود را حل کنند. در این زمینه مدرسه، ‌ خانواده و رسانه نقش مهمی دارد. "صبر، فکر و بعد اقدام" مهم‌ترین توصیه روش حل مسئله به فرزندان است.

وی افزود: پس از وقوع آسیب اجتماعی به دنبال رفتار هیجانی استیگمای آن رفتار تا سالیان بعد با او خواهد بود و مهم است که از بروز آن پیشگیری کنیم. باید توانایی و مهارت روانی افراد برای حل مشکلات افزایش یابد تا تهدیدها به فرصت بدل شود.

در ادامه دکتر کاظم‌زاده_ معاون دانشجویی و فرهنگی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران، درباره سلامت جنسی و بهداشت روان، توضیح داد: این حوزه یکی از مهم‌ترین ابعاد سلامت انسان است که ابعاد جسمی، اجتماعی و روانشناختی را هم در بر می‌گیرد.

او با اشاره به موضوع سلامت جنسی، تاکید کرد: امروزه شیوع اختلالات جنسی به شکل میانگین بالای ۳۰ درصد است. بر اساس آخرین آمار، بروز اختلالات روانی بین ۲۳ تا ۳۰ درصد است اما اختلالات جنسی بالای ۳۰ درصد است. بخش دیگر اهمیت سلامت جنسی با توجه به رویکرد نظام برای فرزندآوری است؛ زیرا خیلی اوقات ممکن است از دلایل فرزنددار نشدن زوجین این مسائل اختلالات جنسی باشد.

وی با اشاره به این که اختلالات جنسی می‌تواند منجر به مسائل جسمی و به دنبال آن اجتماعی شود، تاکید کرد: دانش این حوزه باید به شکل سیستماتیک افزایش یابد؛ یعنی آموزش این مسائل به آموزش رسمی وارد شده و متناسب با جایگاه و سن فرد و مطابق فرهنگ جامعه ما ارائه شود. متاسفانه در کشور ما آموزش منسجمی در این زمینه وجود ندارد و بعضا افرادی وارد این حوزه شده‌اند که شاید آموزش کافی هم ندیده باشند. معضلات اختلالات جنسی صرفا به زوجین مربوط نمی‌شود و برخی چالش‌ها در سنین مختلف مربوط به قبل از دوره ازدواج است که اگر به آنها توجه نشود ممکن است میزان آسیب‌ها وسعت یابد.