دکتر شهرام بهاروند در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین به مناسب روز جهانی پوکی استخوان، با بیان اینکه پوکی استخوان شایع‌ترین بیماری متابولیک استخوان است، افزود: پوکی استخوان، بیماری خاموش است و علامتی ندارد و با بالا رفتن سن به ویژه در خانم‌ها اتفاق می‌افتد.

وی اظهار کرد: در بدن همه افراد به طور مرتب استخوان ساخته شده و مواد استخوانی از بین می‌رود و بین ساخته شدن استخوان و خورده شدن آن تعادل وجود دارد. اما با افزایش سن به ویژه پس از یائسگی خانم‌ها به علت متوقف شدن ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون، ساخت استخوان‌ها نیز کند یا متوقف شده و با این توقف خودکار، استخوان جدیدی ساخته نمی‌شود و برای همین بسیاری از خانم‌ها پس از یائسگی دچار شروع پوکی استخوان می‌شوند و متاسفانه این روند پوکی علائمی هم ندارد.

فوق تخصص روماتولوژی، گفت: بنابراین یکی از علل اصلی پوکی استخوان در خانم‌ها مربوط به تغییرات هورمونی است. با توجه به اینکه در مردان، سن خاصی برای توقف ترشح هورمون تستوسترون وجود ندارد، قطع شدن هورمون در هر زمانی که رخ دهد، آقایان نیز دچار پوکی استخوان می‌شوند.

بهاروند با اشاره به سایر عوامل ایجاد پوکی استخوان، تصریح کرد: علاوه بر مسائل هورمونی مرتبط با افزایش سن، عوامل دیگری هم می‌تواند منجر به پوکی استخوان شود؛ برای ساخته شدن استخوان، به طور نرمال نیاز به دریافت به اندازه کافی کلسیم، فسفر و ویتامین‌دی هستیم که این مواد به طور طبیعی در مواد غذایی یافت می‌شود.

وی ادامه داد: مهمترین گروه غذایی تامین کننده این مواد، لبنیات شامل شیر، ماست، پنیر، کشک و ... است. ویتامین دی نیز به طور طبیعی از تابش نور مستقیم آفتاب جذب بدن می‌شود. اما باید توجه داشت؛ تابش آفتاب از پشت پنجره نمی‌تواند تامین کننده ویتامین‌دی بدن شود.

فوق تخصص روماتولوژی، عنوان کرد: عامل دیگر ایجاد کننده پوکی استخوان، بی‌تحرکی است؛ افرادی که به هر دلیل تحرک کمی داشته باشند و به طور طولانی در اثر بیماری یا هر عاملی در حالت دراز کشیده قرار گیرند، در معرض تهدید پوکی استخوان قرار می‌گیرند. همچنین افرادی که به دلیل زیبایی یا عوامل غیرارادی وزن خود را از دست بدهند و به زیر ۵۰ کیلو برسند، ریسک ابتلا به پوکی استخوان در آن‌ها افزایش می‌یابد.

بهاروند افزود: از سوی دیگر بیماری‌های سرطانی، روماتیسمی، غدد، تیروئید و نقص سیستم ایمنی نیز در بروز پوکی استخوان نقش دارد. علاوه بر آن برخی داروها مانند استروئیدها، کورتن‌ها، داروهای شیمی‌درمانی و ضد تشنج می‌تواند منجر به پوکی استخوان شود. مصرف الکل نیز جزو عوامل تاثیرگذار بر پوکی استخوان به شمار می‌رود.

پوکی استخوان بی‌علامت است

وی با بیان اینکه پوکی استخوان بیماری خاموش است، اظهار کرد: معمولا تا زمانی که افراد دچار شکستگی نشوند، نمی‌توانند متوجه پوکی استخوان خود شوند. این بیماری هیچ علامتی ندارد و باید به دنبال آن گشت؛ اما شایع‌ترین شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان در نواحی ستون فقرات کمر، استخوان لگن و مچ دست اتفاق می‌افتد.

فوق تخصص روماتولوژی، گفت: مشاهده شده است؛ افرادی که دچار شکستگی در استخوان ستون فقرات شده‌اند، بی‌اینکه متوجه شوند، در اثر تغییر در فرم کمر تا حدود ۱۵ سانتیمتر از قد آن‌ها کاهش یافته است. در اینگونه موارد هم استخوان ستون فقرات دچار شکستگی می‌شود و نیز مایه بین بافتب مهره‌ها کم شده و در اثر روی هم قرار گرفتن مهره‌های ستون فقرات، ارتفاع مهره‌ها کم می‌شود. در نتیجه می‌توان گفت، کوتاه شدن قد افراد نیز علائمی از پوکی استخوان به شمار می‌رود.

تشخیص و درمان پوکی استخوان

بهاروند با اشاره روش‌های تشخیص پوکی استخوان، تصریح کرد: بهترین روش غربالگری است؛ همه افرادی که در معرض پوکی استخوان قرار دارند، بهتر است سنجش تراکم استخوان برای آن‌ها انجام شود. دستگاه سنجش تراکم استخوان یا «بن دانسیتومتری» دستگاهی است که بسیار خوب و با دقت بسیار بالا پوکی استخوان را نشان می‌دهد.

وی ادامه داد: پس از اطلاع از پوکی استخوان توصیه‌های لازم درمانی و برخورداری از سبک زندگی مناسب به بیماران ارائه می‌شود؛ انجام فعالیت ورزشی، مصرف کافی کلسیم و ویتامین دی از جمله این توصیه‌ها به شمار می‌رود. همچنین داروهای اختصاصی برای درمان پوکی استخوان به وفور وجود دارد که بنابر نظر پزشک معالج تجویز می‌شود.

پیشگیری از پوکی استخوان

فوق تخصص روماتولوژی، یکی از روش‌های مهم پیشگیری از پوکی استخوان را داشتن تحرک و فعالیت ورزشی عنوان کرد و افزود: افرادی که در ریسک ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند، پیش از ابتلا به این عارضه، باید ورزش منظم را وارد برنامه زندگی روزمره خود کنند و روزانه بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پیاده‌روی داشته باشند. پیاده‌روی بهترین ورزش برای پیشگیری از پوکی استخوان به شمار می‌رود.

بهاروند اظهار کرد: همچنین دریافت به اندازه کافی کلسیم و ویتامین‌دی نیز مهم است و افرادی که به هر دلیل نمی‌توانند شیر، ماست، پنیر یا کشک استفاده کنند، باید روزانه بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم دریافت کنند. باید توجه داشت؛ بیمارانی که سابقه سنگ کلیه دارند، از انواع کلسیم و ویتامین‌دی مناسب برای کلیه‌ها استفاده کنند.

وی گفت: مصرف سیگار، قلیان و مواد مخدر اثر بسیار مخربی بر سلامت استخوان داشته و منجر به پوکی استخوان می‌شود. مصرف این مواد هم جلوی جذب ویتامین دی را می‌گیرد و نیز سبب دفع این ویتامین می‌شود. بنابراین ترک این مواد در کاهش پوکی استخوان بسیار موثر است.