به گزارش خبرنگار آتیه آنلاین، برخی آمارها میزان ذخایر طلای جهان را ۳۶ هزار و ۸۹ تن اعلام کرده‌اند که البته این محاسبه را به دلیل اجتناب بسیاری کشورها از ارائه آمارهای خود نمی‌توان دقیق تلقی کرد اما آنچه واضح و مبرهن است آنکه محدود شدن ذخایر طلای جهانی مدتی است بازارها را تحت تاثیر خود درآورده و شورای جهانی طلا اعلام کرده است که با سخت‌تر شدن اکتشاف ذخایر طلا، صنعت معدن طلا برای حفظ رشد تولید خود به تقلا افتاده است.

این شورا با تأکید بر اینکه میزان حفاری‌ها توسط معدنچیان طلا افزایش‌یافته، خبر داده که شاهد رکورد تولید سه‌ماهه اول معدن در سال ۲۰۲۴ بوده که نسبت به سال قبل آن ۴ درصد رشد داشته است. اما با این وجود باید گفت رشد تولید طلا در جهان تقریباً در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ متوقف‌شده و از آن زمان تاکنون رشد قابل‌توجهی رخ نداده و بر همین اساس در سال ۲۰۲۴، شاهد افزایش حدود ۲۰ درصدی طلا در بازارهای جهانی بودیم.

بزرگترین منابع طلای جهان

بر اساس اعلام شورای جهانی طلا (World Gold Council) ۱۰ کشوری که تا ماه مه ۲۰۲۴، بیشترین ذخایر طلا (برحسب تن) را داشته‌اند به شرح ذیل است:

ذخایر طلای ایران در سال ۱۴۰۳

در این میان باتوجه به وسعت و منابع ایران انتظار می‌رود یک درصد از طلای جهان نیز در ایران تولید شود چراکه ایران به سبب قرار گرفتن روی کمربند کانی‌سازی طلا (کانسنگ پورفیری)، پتانسیل بالایی برای افزایش ظرفیت تولید این ماده معدنی در اختیار دارد. اسفندماه سال گذشته رئیس کل بانک مرکزی، چنین اظهار کرده بود که ایران جزو پنج کشور اول دارنده ذخایر طلای جهانی است و ۲۰ درصد ذخایر ارزی کشور در خزانه بانک مرکزی تبدیل به طلا شده است. با این وجود برخی آمارها و اظهار نظرهای صورت گرفته گویای آن است که سهم کشور از طلای تولیدی دنیا در حد ۰.۴ درصد است. دی ماه سال قبل مرکز پژوهش‌های مجلس، ذخایر طلا در ایران را حدود ۸۰۰ تن دانست و چنین اعلام کرد که ایران در رتبه ۱۸ جهان با تقریباً یک درصد از ذخایر دنیا قرار دارد.

در سال ۱۴۰۲ تولید کانسنگ طلا از معادن کشور به ۱۴ تن رسید اما ذخایر ثبت شده و تولید شمش در کشورهای دارای ساختار مشابه زمین‌شناسی به‌مراتب بالاتر گزارش شده است.

برخی بررسی‌های صورت گرفته در زمینه عوامل مهم توسعه نیافتن تولید بالادست در زنجیره طلای کشور گویای آن است که مهمترین عوامل عدم توسعه زنجیره طلا در کشــور را باید در عدم گسترش اکتشافات زمین‌شناسی و عدم دسترســی به فناوری فراوری کانسنگ‌های سولفیدی طلا جستجو کرد.

در زنجیره طلا، به دلیل استفاده از سیانور و یون سیانید، همواره امکان آلوده ساختن محیط‌زیست وجود دارد. بر این اساس، سازمان‌های حفاظت محیط‌زیست و منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، به علت ایجاد آلودگی ناشی از نفوذ سیانور (حضور غلظت بالایی از سیانید، تیوسیانید و ترکیبات پیچیده سیانید فلزات در پساب‌های حاصل از فراوری طلا) در مرحله فراوری، با صدور پروانه اکتشاف طلا مخالفت می‌کنند. این در حالی است که می‌توان به‌منظور خنثی‌سازی و سیانیدزدایی محلول‌های حاوی سیانید از پساب‌ها، با هدف جلوگیری از آلوده‌سازی محیط‌زیست و آب‌های زیرزمینی، از روش‌های مختلفی استفاده کرد.

چند معدن طلا در ایران وجود دارد؟

درباره تعداد معادن طلای موجود در ایران اعداد متعددی از ۱۵ تا ۳۵ معدن یاد می‌شود اما تاکید بر آن است که از این میان تنها حدود ۱۲ معدن در حالت فعال قرار دارند. آذربایجان‌های شرقی و غربی، کردستان، کرمان، خراسان رضوی و جنوبی، سیستان و بلوچستان، اصفهان، یزد، مرکزی، زنجان و سمنان استانهای طلایی کشور هستند.

در این میان بخشی از معادن طلای کشور نیز در اختیار شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی(شستا) قرار دارد، به گونه‌ای که سال گذشته عارف نوروزی مدیرعامل وقت شستا چنین عنوان کرده بود که «بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته مقرر شده است که در سال‌جاری ۱۵ درصد تولید طلای کشور را به خود اختصاص دهیم.»

هلدینگ صدر تأمین(تاصیکو) یکی از ۹هلدینگ اصلی زیرمجموعه شستا است که فعالیت در این حیطه را برعهده دارد و بنا بر اظهار مدیرعامل قبلی این مجموعه، در دو سال و نیم اخیر با ورود جدی به حوزه طلا و احداث همزمان دو کارخانه استحصال طلا در استان‌های سیستان و بلوچستان و کردستان جمعا با ظرفیت تولید ۱۰۰۰ کیلوگرم در فاز اول، در فازهای بعدی در افق ۱۴۰۹ میزان تولید طلای کشور را به دو برابر افزایش خواهد داد.

در حال حاضر شرکت سرمایه‌گذاری صدرتامین پروژه‌های عظیمی نظیر احداث کارخانه تولید ۶ تن طلا در استان سیستان را در دستور کار دارد. این هلدینگ بطور متمرکز از طریق شرکت توسعه معادن پارس تامین و شرکت توسعه معادن طلای کردستان سرمایه‌گذاری و توسعه معادن طلا را دنبال می‌کند.

شرکت توسعه معادن پارس تامین در زمینه اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری از معادن، در استان‌های سیستان و بلوچستان و ایلام فعالیت می‌کند. این شرکت در سال ۱۴۰۰ موفق به دریافت جواز تاسیس کارخانه استحصال طلا با ظرفیت ۴۴۳ کیلوگرم شمش طلا و ۵۰۰۰ تن ظرفیت تولید کاغذ سنگی شد. معدن طلای مادوفتی واقع در قسمت بلوچستان استان سیستان و بلوچستان، ۱۰۰ کیلومتری جنوب- جنوب شرق زاهدان و حدود ۷ کیلومتری شمال غربی تفتان قرار دارد و در این شرکت کارخانه استحصال طلای تفتان، در شهرستان تفتان استان سیستان و بلوچستان واقع شده‌است. این کارخانه روز دوم مرداد ۱۴۰۳، به صورت ویدئو کنفرانس و با حضور وزیر کار و رفاه اجتماعی وقت افتتاح شد.

شرکت توسعه معادن طلای کردستان نیز اکتشاف، استخراج، فراوری و استحصال طلا و فلزات همراه از سه معدن طلا را در دستور کار دارد و در مناطق قلقله، کرویان و قبغلوجه فعالیت دارد. این شرکت احداث کارخانه استحصال طلای سقز را از اواخر اسفند سال ۱۴۰۱ آغاز کرده و توسعه فعالیت‌های اکتشافی معدن طلای قلقله سقز برنامه دیگر آن است که از اواخر خرداد ماه سال ۱۴۰۲ در دستور کار قرار گرفته است.

طبق اطلاعات منتشر شده ذخیره قطعی طلای قلقله سقز ۱۰/۲۹۰ میلیون تن و ذخیره احتمالی آن حدود ۲۵ میلیون تن ارزیابی شده است.

استراتژی شستا در تولید طلا

طی روزهای گذشته قرارداد فاز طراحی پایه افزایش ظرفیت کارخانه طلای تفتان، میان شرکت مهندسی فناوری صدر فردا و شرکت طلای صدر تفتان در راستای ارائه خدمات فنی و مهندسی برای پروژه افزایش ظرفیت کارخانه فرآوری طلا، با هدف تولید ۱۰۲۰ کیلوگرم شمش طلای ۲۴ عیار در سال، منعقد شد.

«علیرضا سیاسی راد» مدیرعامل هلدینگ صدر تأمین، در این مراسم با اشاره به دو استراتژی کلیدی هلدینگ، یعنی تمرکز بر تولید طلا و فلزات رنگین و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام، اظهار کرد: «پروژه افزایش ظرفیت کارخانه طلای صدر تفتان با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۲۰۰۰ میلیارد تومان در دست اجراست و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری به بهره‌برداری برسد.»

در این مراسم همچنین عنوان شد با اجرای این پروژه که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۵ بهره برداری شود، ظرفیت تولید کارخانه از ۴۴۳ کیلوگرم طلای ۲۴ عیار به ۱۰۲۰ کیلوگرم طلای ۲۴ عیار در سال افزایش خواهد یافت.

معدن و کارخانه طلای تفتان که مطالعات اکتشافی معدن طلای آن به‌عنوان ذخیره‌ای مهم در شرق ایران از سال ۱۳۹۱ آغاز و گواهی کشف آن در سال ۱۳۹۹ دریافت شده بود، امروز با ذخیره ۱۰۰ میلیون تن کانسنگ طلادار خوراک کارخانه استحصال طلای تفتان را تأمین می‌کند.

ساخت این کارخانه که در سال ۱۴۰۱ آغاز شد و در زمستان ۱۴۰۲ به بهره‌برداری رسید. این پروژه به‌عنوان بزرگ‌ترین واحد تولید طلا در شرق کشور، با استفاده از مهندسی و تجهیزات بومی طراحی و اجرا شده است.

مقداد مجدی، مدیر عامل شرکت توسعه معادن طلای کردستان نیز در تشریح عملکرد ۹ ماهه این شرکت در سال ۱۴۰۳ چنین اظهار کرده بود که پروژه‌های اجرایی این شرکت در چهار حوزه شامل توسعه فعالیت‌های اکتشافی در معادن طلای کردستان، آماده سازی و تجهیز معدن طلای قلقله، پروژه‌های ایجادی زیر ساخت‌های معدن و کارخانه و پروژه احداث کارخانه استحصال طلای سقز دسته بندی شده و در حال پیگیری است.

به گفته وی کلیدی‌ترین پروژه شرکت مربوط به بخش احداث کارخانه استحصال طلا است و طبق آخرین بازبینی‌های صورت گرفته بر روی برنامه‌های پیمانکاران فعال در این حوزه، راه‌اندازی سرد کارخانه در تابستان سال ۱۴۰۴ را به شرط تامین مالی به موقع توسط سهامداران خواهیم داشت.

«سید زانیار سید موسوی» مدیر امور معادن شرکت توسعه معادن طلای کردستان نیز با ارائه گزارش تکمیلی از پروژه‌های حوزه معادن این شرکت، از افزایش ذخیره قطعی معدن طلای قلقله از ۱۲ به ۱۵ تن بعنوان یک دستاورد مهم شرکت یاد کرده و گفته بود: طبق بررسی‌های اجمالی که بر روی بخشی از داده‌های به دست آمده از حفاری‌های اکتشافی سال جاری صورت گرفته است، انتظار داریم افزایش مجددی در میزان ذخیره قطعی معدن طلای قلقله را به ثبت برسانیم.

با این وجود همان‌طور که اشاره شد تولید طلا در ایران با چالش‌های متعدد همراه بوده و حتی گفته می‌شود هزینه‌های اکتشاف در ایران حدود سه برابر میانگین جهانی است.

«علیرضا سیاسی راد» مدیر عامل هلدینگ صدرتامین در کنفرانسی که در حوزه معادن برگزار شده بود با تأکید بر اهمیت منابع طبیعی کشور ایران، به چالش‌های پیش روی بخش معدن و اکتشاف اشاره و تاکید کرد: کشور ما یکی از پنج کشور برتر جهان به لحاظ ارزش منابع طبیعی است، اما متأسفانه سرمایه‌گذاری لازم برای رشد و توسعه این منابع صورت نگرفته است. این عدم سرمایه‌گذاری، اقتصاد معدن کشور را از امکان رقابت با کشورهای پیشرو معدنی دور کرده است.

وی با بیان اینکه بخش اکتشاف به عنوان یکی از حیاتی‌ترین حلقه‌های زنجیره ارزش معدن، مورد توجه شرکت‌های بزرگ معدنی در سطح جهانی قرار دارد، تاکید کرد: متوسط جهانی هزینه‌های اکتشاف به ازای هر تن ماده معدنی بین ۳ تا ۵ دلار، در کشورهای پیشرو نظیر استرالیا ۲.۵ دلار و در ایران حدود ۱۰ دلار است.

وی عمق مجاز حفاری را از دیگر معضلات برشمرد و اظهار کرد: در حالی که عمق حفاری در کشور ما بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ متر است، متوسط جهانی این معیار به میزان ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر و کشورهای پیشرو تا ۲۰۰۰ متر اظهار شده است.