به گزارش آتیه آنلاین؛ سلامت محیط شغلی، از جمله مهمترین مسائلی است که شاید کارگران و کارفرمایان کمتر به آن توجه کنند. اهمیت این موضوع اما وقتی روشن می‌شود که به ساعات فعالیت یک فرد در محیط کار و لزوم وجود تمهیداتی برای حفاظت فردی از او دربرابر آسیب‌ها واقف باشیم. یک کارگر که حدودا ۸ ساعت در روز در محیط کار قرار می‌گیرد ممکن است با عوامل زیان‌آوری مواجه باشد که علاوه بر تهدید سلامت این فرد، بر عملکرد وی در فرآیند کار نیز تاثیر منفی می‌گذارد.

سلامت از نظر سازمان بهداشت جهانی وضعیتی است که فرد در سطحی مطلوب چه به لحاظ روحی، شخصیتی، اجتماعی و جسمی قرار گرفته باشد، اما «سلامت شغلی» به هرگونه اقدامی گفته می‌شود که در جهت افزایش رفاه افراد در محیط شغلی صورت بگیرد. این اقدامات می‌تواند از طرف کارفرمایان یا کارگران صورت بگیرند. البته فکر کردن در مورد سلامت کارگران، بخشی از اولویت‌های اصلی مدیران منابع انسانی است. همه افراد شاغل در یک مجموعه موظفند برای حفظ ایمنی و سلامت خود و محیط، نکاتی که متخصصان منابع انسانی با عنوان استانداردهای مورد نیاز کار در سازمان به آن پرداخته و مکتوب کرده‌اند، رعایت کنند.

از جمله اقداماتی که می‌توان در این زمینه انجام داد، بهبود نحوه سازماندهی شغلی (از طریق ساعات کاری انعطاف‌پذیر)، بهینه‌سازی محیط کار (از طریق مشارکت دادن کارگران در فرآیند ارتقای محیط کار)، تشویق کارگران به مشارکت در فعالیت‌های سالم (از طریق تشویق به شرکت در برنامه‌های ورزشی) و تشویق رشد شخصی و توسعه فردی است. با این حال در جوامعی با شرایط ایران که اولویت‌هایی چون «امنیت شغلی» از طریق قراردادهای ناایمن در خطر است، توجه به ثبات شغلی کارگران از اهمیت ویژه‌ای در ارتقای سلامت روان آن‌ها و بهبود انگیزه‌های شغلی برخوردار است.

از مهمترین دلایلی که می‌تواند روی سلامت کارکنان تاثیر بگذارد، مسأله بی‌ثباتی شغلی است؛ چرا که این مهم برای کارگران بسیار استرس‌زا است. استرس را می‌توان در دو دسته خوب و بد تعریف کرد. استرس منفی، عمدتا به دلیل شرایطی است که در پی عدم قطعیت در محیط کار با آن مواجه می‌شویم. این نوع استرس می‌تواند تاثیر مستقیم روی سلامتی داشته باشد و میزان بهره وری را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.

«بهزاد سام دلیری» مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران اخیراً در اختتامیه چهاردهمین جشنواره ملی کارفرمایان سلامت‌محور و خانه‌های بهداشت کارگری، اهمیت‌بخشی به سلامت جسم و روان کارگران را محور توسعه پایدار دانست و گفت: افزایش کیفیت زندگی کاری که شامل توجه به سلامت جسمی و روانی، شأن انسانی و ایجاد انگیزه در نیروی کار است، می‌تواند بهره‌وری را تا ۲۰ درصد افزایش دهد و به حفظ نیروی کار باکیفیت، افزایش مشارکت و دستیابی به اهداف سازمانی کمک کند.

چرا کارفرمایان باید به سلامت محیط کار توجه کنند؟

دلیل اقتصادی پرداختن به سلامت روان در محیط کار روشن است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهند در طول یک سال، ۱۲ میلیارد روز کاری به دلیل افسردگی و اضطراب از بین می‌رود که معادل یک تریلیون دلار از بین رفتن بهره‌وری است. از این میزان، ۲۰ میلیون روز کاری و میلیاردها دلار خسارت ناشی از فقدان بهره‌وری، مربوط به کشو آمریکا است.

محققان تخمین می‌زنند در سازمان‌های بخش خصوصی که در آن کارکنان مدیریت خوب سلامت و رفاه را درک می‌کنند، عملکرد سازمانی ۲.۵ برابر بیشتر از سازمان‌هایی است که مدیریت سلامت و رفاه ضعیفی دارند. با این حال، چالش‌های سلامت روان، بیشتر از هزینه‌های مالی خسارت می‌زنند و بر روحیه، روابط و در نهایت رفاه خانواده‌ها و جوامع تاثیرگذارند.

اولین قدم در پرداختن به سلامت و رفاه در محل کار این است که بدانیم کارفرماها می‌توانند بخشی از راه‌حل باشند. سپس باید مراحل پرداختن به مشکل و سنجش موفقیت را دنبال کنند. تحقیقات منتشر شده توسط «مجمع جهانی اقتصاد» در سال‌جاری، نشان می‌دهد هیچ راه‌حلی که برای همه مناسب باشد وجود ندارد، اما یک سری اصول راهنما وجود دارد.

موارد تأثیرگذار در ارتقای ایمنی و بهداشت محیط کار

مواردی نظیر رعایت استانداردهای بهداشت و ایمنی، مقابله با آزار و اذیت در محیط کار، مدیریت حجم کار، ارتقاء امنیت شغلی، آموزش واکنش اضطراری در شرایط خطر، ایجاد سیستم‌های بازخورد و توجه به برابری در دسترسی به امکانات را می‌توان از جمله موارد مهم در ارتقای ایمنی و بهداشت محیط کار و در قالب اصول اولیه این بخش به‌شمار آورد.

به این واسطه کارفرمایان و کارگران باید از رعایت استانداردهای ایمنی شغلی داخلی و بین المللی اطمینان حاصل کنید.

همچنین رسیدگی به آزار و اذیت، تبعیض، و قلدری در محل کار نیازمند سیاست‌هایی است که باید در محیط کار تبیین شود. از سوی دیگر باید خط مشی هایی ایجاد شود که از کار بیش از حد جلوگیری می‌کند و تعادل بین کار و زندگی را ارتقا می‌بخشد.

در حوزه ارتقای ایمنیت شغلی نیروی کار نیز از طریق قراردادهای کار استاندارد و قانونی که در آن حقوق کارگر تضمین شده باشد و نگرانی‌های او در ارتباط با ثبات شغلی برطرف شود. باید فرهنگی را ترویج کرد که در آن کارگران احساس امنیت کنند تا نگرانی های خود در خصوص وضعیت شغلی را بدون ترس از تلافی بیان کنند.

همینطور در حوزه توجه به برابری در دسترسی به امکانات نیز، کارفرمایان باید محیطی برای فعالیت بسازند که از نیازهای مختلف، از جمله نیازهای کارمندان معلول و پشتیبانی کند.

در ارتباط با آموزش واکنش اضطراری در شرایط خطر نیز، آموزش کارگران در زمینه کمک‌های اولیه، CPR و رسیدگی به موارد اضطراری در محل کار و خطرهای احتمالی از مهمترین نکات بحث ایمنی و بهداشت کار است که به طور مرتب باید نسبت به به‌روزرسانی و ارتقا آگاهی در این زمینه اقداماتی صورت گیرد.

همچنین ایجاد امکانی برای کارگران که در آن بتوانند به صورت ناشناس گزارش نگرانی‌های بهداشتی یا پیشنهاد بهبود شرایط شغلی را ارائه دهند، به پاسخگویی مجموعه را ارتقا می‌بخشد.

لیلا آذر