آرتیمی قلبی چیست و در اثر چه عواملی به وجود می‌آید؟

اختلال در ریتم قلب معمولاً در اثر عملکرد نامناسب پیام‌های الکتریکی هماهنگ‌کننده ضربان قلب را آریتمی قلبی می‌گویند. در ناحیه دهلیز راست قلب یک مرکز ضربان‌ساز وجود دارد که این مرکز می‌تواند یک ضربان منظم با فواصل کاملاً طبیعی ایجاد کند و بر اساس احتیاج بدن می‌تواند ضربان را افزایش دهد که در حالت استراحت معمولاً ضربان طبیعی بین 60 تا 100بار در دقیقه در بزرگسالان است. هر گاه اختلالی در ضربان‌سازی ایجاد شود مراکز غیرطبیعی شروع می‌کنند به ضربان‌سازی که ضربان‌ها غیرطبیعی می‌توانند به صورت ضربان‌های نابجا باشد. اگر این ضربان‌های نابجا از دهلیز منشاء بگیرد ضربان زودرس دهلیزی نامیده می‌شود یک ضربان قلب اضافی و نابجاست که ریتم طبیعی قلب را مختل می‌کند. این نوع ضربان زمانی به وجود می‌آید که یک کانون غیرطبیعی در یکی از دهلیزهای قلب، زودتر از آنکه ایمپالس بعدی از گره سینوسی خارج شود، پالس الکتریکی ایجاد کرده و باعث ضربان قلب زودرس و نابجا می‌شود. ضربان زودرس می‌تواند باعث ایجاد آریتمی‌های طولانی‌تر، به ویژه در افراد مسن شود. ضربان‌های زودرس مکرر که به مدت چندین سال ادامه پیدا می‌کنند ممکن است به نارسایی قلبی منجر شوند. ضربان زودرس می‌تواند در حالت استراحت یا در اثر استرس، ورزش یا مواجهه با مواد محرک نظیر کافئین یا نیکوتین هم ایجاد شود. ضربان‌های نابجا اگر از بطن منشاء گیرند ضربان تاکی کاردی نام دارند. این ریتم بسیار سریع و بیشتر از 100 بار در دقیقه است؛ به طوری که به قلب اجازه نمی‌دهد از خون پر شود و در نتیجه خون کمتری به سرتاسر بدن پمپاژ می‌شود. تاکی‌ کاردی بطنی ممکن است در افراد مبتلا به بیماری قلبی، خطرناک باشد و ممکن است نسبت به سایر انواع آریتمی، علائم بیشتری داشته باشد و فیبریلاسیون بطنی که دارای ریتم بی‌نظم و آشفته قلب است که از بطن‌ها منشأ می‌گیرد. سرعت و بی‌نظمی تکانه الکتریکی باعث می‌شود که قلب نتواند خون را در گردش خون شریانی دفع کند و منجر به ایست قلبی و در برخی موارد مرگ فوری بیمار می‌شود. برخی از مهم‌ترین علل آرتیمی قلبی عبارتند از: سکته قلبی، بیماری عروق کرونر، دیابت، فشار خون بالا، پرکاری و کم‌کاری تیرویید، آپنه خواب، سوءمصرف مواد مخدر، دخانیات، چاقی، استرس و اضطراب.

آرتیمی‌های قلبی چه علائمی ایجاد می‌کنند؟

گاهی اوقات ممکن است یک آرتیمی قلبی خاموش باشد و یا هیچ علائمی نداشته باشد .علائم آرتیمی‌های قلبی عبارتند از: تپش قلب، سرگیجه، غش، تنگی نفس، ضعف یا خستگی سیاهی رفتن چشم‌ها، عدم تعادل، سنکوپ که در نهایت می‌تواند منجر به از هوش رفتن ناگهانی و ایست قلبی شوند. بعضی از انواع آرتیمی مانند تاکی کاردی‌ها یا فیبریلاسون قلبی می‌تواند باعث مرگ ناگهانی شود؛ از این رو با مشاهده هر یک از این علائم در حالی که تکرار شونده هم باشد شخص باید به مراکر درمانی مراجعه کند و باید از نظر آرتیمی‌های قلبی بررسی شود.

آیا آرتیمی قلبی درمان‌پذیر است؟

امروزه روش‌های مختلفی برای درمان آریتمی‌ قلبی وجود دارد. تغییر سبک زندگی، ورزش، کنترل استرس، دارو درمانی، درمان آریتمی قلبی با دستگاه و عمل جراحی.

در برخی از بیماران با مصرف داروهایی با تجویز پزشک و یا در برخی دیگر با روش تخریب سلولی می‌توان از مشکلات ناشی از این بیماری جلوگیری کرد. روش تخریب سلولی روشی‌ است که در آن سلول‌های تولی کننده سیگنال‌های غیرطبیعی را از بین می‌برند.

روش‌های درمانی دیگر عبارتند از:

عمل جراحی بای‌پس عروق کرونر: اگر تنگی شدید عروق کرونر یا آسیب دیدگی هر یک از عروق اصلی قلب سبب ایجاد آریتمی شده باشد، جراح از بای پس عروق کرونر برای درمان این مشکل استفاده می‌کند. در عمل بای پس عروق کرونر، آسیب دیدگی عروق قلبی برطرف شده و به بهبود جریان خون و روند اکسیژن‌رسانی در بدن کمک می‌کند.

دستگاه ضربان‌ساز دائمی: پیس میکر دائمی دستگاهی است که می‌تواند سیگنال‌های الکتریکی قلب را به طور منظمی شبیه‌سازی و از شدت گرفتن یا حتی کمتر شدن ضربان قلب جلوگیری کند. در واقع این دستگاه به طور دائم ضربان قلب را تحت نظر داشته و اجازه نمی‌دهد از محدوده طبیعی خود خارج شود. ضربان‌ساز دستگاه کوچکی است که زیر پوست و زیر استخوان ترقوه جای‌گذاری می‌شود. این محصول پالس‌های الکتریکی منظمی از طریق سیم‌های نازک و خیلی بادوام متصل به قلب ارسال می‌کند. این محصول کاشتی جهت بهبود عارضه‌های قلبی و آریتمی به کار گرفته می‌شود.

چگونه می‌توان از بروز آرتیمی‌های قلبی پیشگیری کرد؟

رژیم غذایی سالم: از مصرف چربی‌های اشباع شده و نمک خودداری کنید تا فشار خون خود را کنترل کنید.

برای افزایش مصرف امگا ۳، دو تا سه بار در هفته ماهی مصرف کنید.

ورزش منظم: فعالیت بدنی منظم برای سلامت کلی و سلامت قلب شما مهم است. ورزش می‌تواند از بسیاری از شرایطی که آریتمی را پیچیده می‌کند، از جمله چاقی، دیابت، بیماری قلبی و حتی سرطان جلوگیری کند.

کاهش وزن: حفظ وزن سالم خطر ابتلا به آریتمی را کاهش می‌دهد.

کاهش استرس: استرس می‌تواند سبب این عارضه قلبی شود. تکنیک‌های مدیریت استرس مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق را امتحان کنید.

ترک سیگار: سیگار کشیدن خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های قلبی از جمله آریتمی را افزایش می‌دهد.

کافئین را محدود کنید: کافئین می‌تواند ضربان قلب را افزایش دهد و باعث آریتمی شوند.