- اختلال اضطراب جدایی در کودکان چیست و چه تفاوتی با اضطراب جدایی دارد؟

اختلالات اضطرابی از شایع‌ترین اختلالات در جهان است و در واقع نوعی اختلال روانی است که در آن، کودک به علت جدا شدن از خانه یا از افرادی که به آنها وابستگی عاطفی زیادی دارد مانند پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ، خواهران و برادران به شدت مضطرب می‌شود. تصور جدایی می‌تواند به اضطراب شدید نیز منجر شود. اضطراب جدایی یکی از اختلالات اضطرابی شایع بین کودکان است. کودکانی که بیش از حد تحت حمایت والدین قرار می‌گیرند احتمال ابتلا به این اختلال را دارند. این اختلال در هر سنی ممکن است در کودکان بروز کند اما وقتی کودک به مرحله‌ای می‌رسد که باید به مدرسه برود، خانواده دچار مشکل می‌شود زیرا کودک حاضر نیست به هر شکلی از مادر خود جدا شود و با جیغ و فریاد و چسبیدن به مادر از رفتن به مدرسه سر باز می‌زند. تحقیقات انجام شده نشان داده هیچ علت مشخصی برای اختلال اضطراب در کودکان وجود ندارد. اما عوامل مختلفی می‌توانند بر ایجاد و شروع آن تأثیر گذارند، از جمله استعداد ژنتیکی، پویایی خانواده، تجربیات زندگی و عوامل عصبی زیستی که شامل فعالیت‌های شیمیایی مغز و انتقال ‌دهنده‌های عصبی و رفتارهای آموخته شده در موقعیت‌ها و شرایط زندگی است. اختلال اضطراب جدایی با اضطراب جدایی متفاوت است زیرا اضطراب جدایی یک نوع اضطراب است که در کودکان کمتر از یک سال دیده می‌شود و در واقع مرحله رشدی طبیعی است که در نوزادان سالم با دلبستگی از نوع امن روی می دهد اما اگر ادامه پیدا یابد تبدیل به اختلال اضطراب جدایی می‌شود که نیاز به درمان دارد.

- اختلال اضطرابی جدایی کودکان معمولاً در چه سنینی بیشتر شایع است؟

اختلال اضطرابی کودکان از 7 ماهگی شروع می‌شود و تا 18 ماهگی ادامه پیدا می کند. این اختلال در 9 تا 18 ماهگی به اوج خود می رسد و اضطرابی طبیعی است. اگر کودک به سن بالاتر رسید حتماً نیازمند درمان است مانند کودک 5 ساله‌ای که به مهدکودک نمی‌تواند برود، جای خوابش جدا نیست و مدام در طول روز به مادر می‌چسبد؛ یعنی کودک از جدا شدن از مراقبتی که خیلی به آن وابسته است بشدت مضطرب می‌شود. هر جا مادر در طول روز برود کودک نیز باید دنبالش باشد، کودک در برابر دیدن غریبه‌ها گریه می‌کند و طرفشان نمی‌رود. این اختلال در حدود 5/2 هم سالگی به تدریج کاهش پیدا می‌یابد . این اختلال معمولاً در سال‌های پیش‌دبستانی مشاهده می‌شود و ممکن است در هر سنی آغاز شود، اما بروز آن در نوجوانی و بزرگسالی بسیار نادر است.

- اختلال اضطرابی در کودکان دارای چه نشانه‌ها و علائمی است؟

این نشانه‌ها عبارتند از:

-ناراحتی بیش از حد و مکرر هنگام پیش‌بینی یا تجربه جدایی از خانه یا والدین که به آنها دلبستگی دارد.

-نگرانی مداوم در مورد از دست دادن، بیماری یا آسیب به اشخاصی که به آنها دلبستگی دارد.

-نگرانی مداوم و بیش از حد در مورد واقعه ای ناگوار (مانند گم شدن، آدم‌ربایی، تصادف یا مریضی) که موجب جدایی از شخصی شود که به آن دلبستگی دارد.

-اکراه یا امتناع از بیرون رفتن، دور شدن از خانه، رفتن به مدرسه یا جای دیگر به علت ترس از جدایی

-ترس یا بی‌میلی مداوم و بیش از حد در مورد تنها ماندن در خانه یا جاهای دیگر بدون شخصی که به آن دلبستگی دارند.

-بی‌میلی یا امتناع مداوم در خوابیدن دور از خانه یا به خواب رفتن بدون شخص دلبسته

-کابوس های مکرر با موضوع جدایی

-شکایات مکرر جسمانی (مانند سردرد، دل درد، تهوع و استفراغ) هنگام جدایی

-ایجاد ترس، اضطراب یا اجتناب در کودکان؛ حداقل یک ماه در کودک یا نوجوان

- اختلال اضطراب جدایی در صورت ادامه دار شدن چه عوارضی می‌تواند برای کودک داشته باشد؟

در صورت ادامه این اختلال، کودکان معمولاً از مدرسه رفتن امتناع می‌کنند و دچار مدرسه‌هراسی می‌شوند. در اختلال اضطرابی زمانی که کودک احتمال دور شدن از والدین را می‌دهد ممکن است دچار دردهای جسمانی مانند حالت تهوع، دل‌درد، اسهال، معده درد، سرگیجه و... شود. این اختلال در نیمی از افراد مبتلا 8 تا 9 سال ادامه می‌یابد و دختران تقریباً دو برابر پسران به این اختلالات دچار می‌شوند. کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی نسبت به دور شدن از خانه دچار اضطراب مفرط و ناتوان‌کننده می‌شوند. اغلب اضطراب جدایی پس از آنکه کودک یک اتفاق تنش‌زای شدید (رفتن به مدرسه، انتقال به مدرسه جدید، رفتن به محله جدید، مرگ یکی از والدین) را تجربه کرد بروز می‌کند، از این رو کودک همواره نگران است که اگر از والدینش دور شود آسیبی به آنها برسد. عدم توجه به درمان در سنین کودکی می‌تواند زمینه‌ای برای سایر اختلالات روانی در کودکی و بزرگسالی باشد. این اختلال می‌تواند در جنبه‌های مختلف زندگی (عملکرد تحصیلی، اجتماعی) نابه‌سامانی شدیدی را به وجود آورد. کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی ممکن است به اختلال دوقطبی، وحشت‌زدگی نیز مبتلا شوند.

- در مورد راهکارهای درمانی این اختلال هم توضیح می‌دهید؟

درمان اختلالات اضطرابی در کودکان معمولاً ترکیبی از روش‌های مختلف است که با توجه به سن کودک، شدت علائم و نوع اختلال انتخاب می‌شوند. برخی از روش‌های درمانی شامل رفتار درمانی و دارو درمانی هستند:

-رفتار درمانی: روانپزشک به کودک کمک می‌کند با تغییر دادن طرز فکر و رفتارهای خود، اضطرابش را مدیریت کند.

-دارو درمانی: اگر اضطراب کودک شدید باشد یا به درمان‌های غیردارویی پاسخ ندهد، ممکن است روانپزشک برای او داروی ضد اضطراب تجویز کند.

راهکارهایی که والدین می توانندبرای کودکان انجام دهند عبارتند از:

-والدین باید خونسردی خود را حفظ کنند زیرا دوره طبیعی و جز مراحل رشد کودک است.

-کودک را تا 2 سالگی تنها نگذارید، کنار او باشید و نیازهای او را مرتفع کنید تا الگوی دلبستگی ایمن شکل گیرد.

-وقتی قرار است کودک را به جایی که می‌خواهید بروید نبرید اگر یکدفعه غیب شوید، کودک می‌ترسد و اضطرابش بیشتر می‌شود.

-مرحله نبودن‌تان را کنار کودک آرام آرام افزایش دهید.

-اگر به هر دلیل از پرستار برای کودکتان استفاده می‌کنید حضور پرستار کنار کودک باید پررنگ باشد.