به گزارش آتیه آنلاین، حتی با توجه به اینکه فعالیت اشتغال در معادن به‌طور ذاتی از جمله مشاغل پرمخاطره محسوب شده و با وجود رعایت الزامات سطوح مختلف حوزه ایمنی همچنان رخداد اینگونه حوادث در نقاط مختلف جهان را شاهدیم، اما تجربیات جهانی در حوزه کاهش حوادث کار به واسطه ارتقای استانداردهای حوزه ایمنی کار اثبات کننده تاثیر پیشگیری در ایجاد روند کاهشی حوادث کار به‌ویژه در بخش معدن است.
در کشور ما نیز به واسطه کم‌توجهی تاریخی به موضوع ایمنی کار و نبود سیر مشخص و هدف‌گذاری شده بلندمدت در ایجاد محیط کار بهینه و ایمن و کم‌کاری در ارتقای شاخص‌های ایمنی کار نظیر استانداردهای ایمنی، آموزش‌های ایمنی کار، به‌روزرسانی تجهیزات ایمنی برای استفاده کارگران، نبود بازرسی‌های کافی از کارگاه‌ها و اهمال برخی کارفرمایان در ایجاد محیط ایمن کاری، میانگین حوادث کار بالاتر از متوسط جهانی رخ می‌دهد.
دلایل حوادث کار در معدن
به گواه آمارهای حوادث شغلی، کار در معدن پرخطر است؛ با این حال اما راهکارهایی جهت کاهش احتمال وقوع اینگونه حوادث وجود دارد که اغلب مورد کم‌توجهی ناظران اجررای قانون، متولیان حوزه کار و ایمنی و کارفرمایان قرار می‌گیرد.
یکی از عمده دلایل آمار بالای حوادث کار در معدن، زیرساخت‌ها و تجهیزات قدیمی است؛ بسیاری از معادن در کشور ما با زیرساخت‌ها و تجهیزات قدیمی و بدون ویژگی‌های ایمنی مدرن کار می‌کنند.
دلیل دیگر رخداد بالای حوادث در معادن، مقررات ایمنی ناکافی و ناهمگون با شرایط کار امروز است؛ به دلیل محدودیت منابع و نظارت ناکافی، اجرای ضعیف قوانین و مقررات را شاهد هستیم و این عدم اجرای دقیق رشد بی‌توجهی کارفرمایان به ایمنی معادن را موجب می‌شود. مورد دیگر به کمبود آموزش‌های حوزه ایمنی برمی‌گردد؛ فعالان حوزه معدن در کشور ما اغلب بدون آموزش‌های لازم و به دور از به‌روزرسانی این آموزش‌ها مشغول به‌کارند؛ طبیعتاً در این شرایط آمادگی کافی برای مقابله با حوادث در بین معدنچیان وجود ندارد.
کاهش سرمایه‌گذاری در حوزه ایمنی نیز از دیگر دلایل عمده افزایش حوادث کار است که دلیل آن عدم بازدهی لازم و نبود حمایت‌های دولتی برای جذب سرمایه‌گذاران در این حوزه است. صاحبان معادن و سرمایه‌گذاران این حوزه به دلیل نوسانات اقتصادی و تولیدی، به زیرساخت‌های ایمنی کار دکارگاه‌های معدنی توجه لازم ندارند و این غفلت، زمینه بروز حوادثی نظیر حادثه معدن معدنجوی طبس را فراهم می‌کند.
شرایط کاری نامناسب و فراهم نبودن الزامات ایمنی کار در معادن نیز دلیل مهم دیگری برای رخداد حوادث شغلی محسوب می‌شود؛ شرایط سخت کاری نظیر ساعات طولانی، تهویه ناکافی و قرار گرفتن در معرض مواد مضر در بروز حادثه نقش دارند.
دلایل اشاره شده هرکدام به تنهایی امکان وقوع حادثه در محیط کار را افزایش می‌دهند و در مجموع این موارد، عدم آمادگی نیروی کار و کارفرمایان را بری مواجهه با شرایط اضطراری پس از حوادث موجب می‌شوند.
کارگاه‌های غیرایمن؛ تهدید کارگران
سطح پایین شاخص‌های ایمنی و نبود تناسب منطقی بین فضای کسب و کار کارگاهی و تجهیزات، آموزش‌ها و رعایت مقررات ایمنی کار، همواره تهدیدی برای کارگران به‌شمار می‌رود؛ هرکدام از این شاخص‌ها به اندازه‌ای در ایجاد شرایط ناایمن کارگاه‌ها تاثیرگذار است و به عبارتی تهدیدی جداگانه برای سلامت نیروی کار به‌شمار می‌رود.
«اکبر شوکت» رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی کشور با اشاره به اینکه عدم رعایت ضوابط و مقررات حوزه ایمنی کار در کارگاه و به دنبال آن رخداد حوادث کار منجر به فوت، تهدیدی بسیار جدی برای کارگران است، به آتیه آنلاین گفت: در صورت وقوع حوادث شغلی ناشی از عدم محیط کار ایمن و ورود آسیب به سلامت نیروی کار، کارفرمایان باید مقصر شناخته شده و درصدد ارتقای ایمنی کارگاه و جبران صدمات به نیروی کار باشند.
او در ادامه با تأکید بر اینکه حمایت دولت، نهادهای متولی حوزه کار و ایمنی و تصویب و اصلاح مقررات لازم در حوزه ایمنی کار باید در سایه سیاست‌های کلی حوزه کار و چشم‌انداز فضای تولید و اشتغال در اولویت باشد، افزود: آسیب‌ها و حوادث شغلی صرفاً با ارائه خدمات درمانی و بیمه‌ای قابل جبران نیست و در بسیاری موارد چالش‌های فراوان مالی، روحی و روانی و آسیب‌های اجتماعی برای خانواده‌های صدمه‌دیدگان را موجب خواهد شد.
حوادث معدن در ۶ ماهه سال ۱۴۰۳
آمارهای مربوط به حوادث کار در معادن نشان می‌دهد که ظرف ۶ ماهه سال‌جاری ۱۲ حادثه معدنی در نقاط مختلف کشور منجر به ثبت ۴۸ مورد فوت نیروی کار شده است.
در این بین حادثه نیمه شب ۳۱ شهریور در معدن معدنجوی طبس تا زمان تنظیم این گزارش با ۳۵ مورد فوتی، بالاترین آمار مربوط به فوت نیروی کار ناشی از حوادث معدنی را در سال‌جاری رقم زده است؛ حوادث دیگر معدنی نظیر رخداد حادثه در معادن زغال‌سنگ هشونی، ریزش معدن شن و ماسه دهاقان اصفهان، ریزش زغال‌سنگ طغرالجرد کوهبانان، ریزش معدن شن و ماسه شازند اراک، حادثه در معدن گل‌گهر سیرجان و بسیاری موارد دیگر در حوزه اتفاقات بخش معدن در فصول بهار و تابستان امسال به ثبت رسیده است.
حادثه معدن زغال‌سنگ یورت آزادشهر استان گلستان در اردیبهشت سال ۱۳۹۶ از جمله حوادث ناشی از کار در حوزه معدن است که یکی از بیشترین آمار فوت نیروی کار شاغل در معادن را در سال‌های اخیر ثبت کرده است.
بیشترین تلفات حوادث معدنی در جهان
رخداد حوادث معدن در نقاط مختلف جهان با توجه به خطرات شغلی کار در حوزه معدن و ظرفیت بالای این حوزه در حوزه حوادث کار، موضوعی است که نیروی کار شاغل در معادن، کارفرمایان معدنی، متولیان حوزه اشتغال و صنعت و بیمه‌های اجتماعی کشورهای مختلف را درگیر می‌کند.
اتفاقات حوزه معدن در سطح جهان طی سال‌های گذشته منجر به مصدومیت و فوت بسیاری از کارگران معدن در این کارگاه‌های معدنی شده است؛ داده‌های این حوزه بیانگر این است که حادثه معدنی سال ۲۰۱۴ میلادی در کشور ترکیه با ثبت ۳۰۱ مورد فوت کارگران، بالاترین آمار فوت نیروی کار این حوزه را از سال ۲۰۰۶ به خود اختصاص داده است.
در این حوزه همچنین حادثه معدنی سال ۲۰۰۶ در چین با ۲۱۴ مورد فوتی و حادثه بخش معدن سال ۲۰۰۷ همین کشور با ۱۷۰ مورد فوت کارگران، اتفاق معدنی روسیه در سال ۲۰۰۷ با ۱۱۰ مورد فوت نیروی کارگری شاغل در معدن و رخداد حادثه معدن در اوکراین در همان سال با ثبت ۱۰۱ مورد فوت کارگران شاغل در حوزه معدن، بالاترین آمار فوت کارگران بخش معدن را در جهان ثبت کرده‌اند.
۴۱ هزار حادثه کار در سال گذشته
براساس داده‌های آماری سازمان تأمین اجتماعی در سال ۱۴۰۲ در مجموع ۴۱ هزار و ۱۲۰ مورد حادثه شغلی در کارگاه‌های مختلف به ثبت رسیده که در این بین مسأله «بی‌احتیاطی» با حدود ۲۵ هزار مورد و پس از آن مواجهه با «وسائل بی‌حفاظ» با ثبت تعدادی بالغ بر یک‌هزار و ۳۳۷ مورد بیشترین حجم دلایل وقوع حوادث کار را به خود اختصاص داده‌اند.
همچنین دلایلی نظیر وسائل معیوب، نور ناقص، تهویه نامطلوب، لباس نامناسب، فقدان اطلاعات و بسیاری موارد دیگر در شکل‌گیری حوادث ناشی از کار موثر ارزیابی شده‌اند.
حجم بالای ثبت حوادث کار و آسیب‌های ناشی از آن به طور مستقیم هزینه‌های درمانی و ایفای تعهدات بلندمدت و کوتاه‌مدت تأمین اجتماعی را افزایش می‌دهد؛ این استدلال ضمن تأیید نقش این سازمان در حمایت از جامعه کارگری، ضرورت اقدامات این نهاد بیمه‌گر را در حوزه پیشگیری از حوادث شغلی نشان می‌دهد.
سهم ۸۰ درصدی معادن کوچک از حوادث کار
نبود بازرسی‌های کافی در حوزه کار، عدم به‌روزرسانی استانداردهای ایمنی و آموزشی، کمبود تجهیزات لازم و به‌روز ایمنی، کم‌توجهی به موضوع آموزش‌های ایمنی برای کارگران و گریز برخی کارفرمایان از رعایت قوانین و مقررات ایمنی و تأمین محیط ایمن کار برای کارگران، مجموعه‌ای از دلایل سهم بالای کارگاه‌های معدنی کوچک از رخداد حوادث کار در بخش معدن به‌شمار می‌روند.
مطابق داده‌های آماری، حوادث ساختمانی و معدنی بیشترین آمار تلفات نیروی کار را به خود اختصاص داده و بالاترین چالش‌های حوزه حوادث ناشی از کار در کارگاه‌های معدنی و مربوط به معادن زغال سنگ است؛ استخراج به روش سنتی و قدیمی مهمترین دلیل شکل‌گیری آمار مذکور است. معادن سنگ تزئینی و زغال سنگ، حادثه‌سازترین معادن کشور به شمار می‌روند.
۷۰ درصد فوت کارگران در معادن زغال‌سنگ
آمار و اطلاعات حوزه فعالیت‌های معدنی نشان می‌دهد که بیشترین چالش‌های حوادث ناشی از کار مربوط به مشکلات کارگاه‌های معدنی به‌ویژه معادن زغال‌سنگی است که استخراج در آنها به روش سنتی و قدیمی صورت می‌گیرد. این فرآیند به دلیل ضعف کارفرمایان در به‌روزرسانی تجهیزات، محدودیت‌ها و شرایط اقتصادی از نقاط آسیب‌پذیر در حوزه حوادث مطرح است.
براساس داده‌های آماری حدود ۷۰ درصد حوادث شغلی منجر به فوت در بخش معدن مربوط به معادن زغال‌سنگ است؛ کارشناسان حوزه کار و ایمنی اصلاح ساختارهای سنتی استخراج به روش‌های مدرن و تبدیل این فرایند به فعالیت‌های مکانیزه معدنی به‌ویژه در معادن زغال‌سنگ را راهکار کاهش حوادث شغلی بخش معدن می‌دانند.
الزام پوشش بیمه‌ای کارگران
در کنار موضوعاتی نظیر امنیت شغلی، دستمزد مناسب، انجام کار شایسته و مسأله ایمنی کار، بهره‌مندی از پوشش بیمه‌ای از اولویت‌های بسیار مهم جامعه کارگری محسوب می‌شود. سازمان تأمین اجتماعی به عنوان بزرگترین نهاد بیمه اجتماعی کشور و اصلی‌ترین بیمه‌گر جامعه کار و تولید، علاوه بر پوشش بیمه‌ای این افراد، پس از وقوع حوادث کار و آسیب‌دیدن کارگران خدمات مختلفی نظیر بیمه بیکاری، خدمات درمانی، پرداخت مستمری ازکارافتادگی و بسیاری سرویس‌های دیگر را در اختیار آسیب‌دیدگان حوادث شغلی قرار می‌دهد؛ در این وضعیت اهمیت پوشش بیمه‌ای بیشتر از پیش روشن می‌شود.
«اکبر شوکت» با بیان اهمیت و تاثیرگذاری پوشش بیمه‌ای برای جامعه کارگری به‌ویژه در شرایط آسیب‌های شغلی ناشی از حوادث کار به آتیه آنلاین گفت: در صورت عدم پوشش بیمه‌ای کارگران آسیب‌دیده، تجربه بدترین شرایط برای آنان رقم می‌خورد، به واسطه این شرایط باید نگاه ویژه‌ای به توسعه بیمه‌ای کارگران و به‌طور خاص نیروی کار فعال در مشاغل پرمخاطره‌ای نظیر کارگران معدن داشت.
این فعال و کارشناس حوزه کارگری در ادامه با اشاره به آسیب‌های جسمی و روحی و صدمات منجر به فوت کارگران در محیط کار، اضافه کرد: چالش‌های مالی خانواده کارگران فوت شده بدون بیمه را یکی از مهمترین مشکلات نبود پوشش بیمه‌ای کارگران برشمرد و حل این مسأله را منوط به بهره‌مندی همه جامعه کارگری از بیمه‌های اجتماعی دانست.
۷ درصد منابع معدنی در اختیار یک درصد جمعیت جهان
ایران با داشتن یک درصد جمعیت جهان بیش از هفت درصد منابع معدنی دنیا را در اختیار دارد؛ این ظرفیت را می‌توان نشانه‌ای برای سرمایه‌گذاری اقتصادی، ایجاد فرصت‌های شغلی و توسعه صنایع برشمرد.
با توجه به وجود ۶۸ نوع ماده معدنی (غیر نفتی)، ۳۷ هزارمیلیارد تن ذخایر کشف شده و ۶۰ هزار میلیارد تن ذخایر بالقوه با ارزش برآوردی ۱۴۰۰ میلیارد دلار، کشور ما در بین ۱۵ قدرت معدنی جهان قرار دارد؛ مهمترین معادن کشور شامل زغال سنگ، مواد معدنی فلزی، شن و ماسه، مواد معدنی شیمیایی و نمک و بیشترین معادن فعال در استان خراسان رضوی قرار دارند.
براساس آخرین داده‌های آماری در حال حاضر بالغ بر ۱۴۰ هزار نفر در حدو ۵ هزار و ۸۰۰ کارگاه معدنی فعال کشور مشغول به‌کارند.
کشور ما از نظر میزان ذخیره اکتشافی معدن رتبه چهاردهم جهان و در حوزه تنوع ذخایر نیز جایگاه دهم جهانی را در اختیار دارد؛ همچمین کشور ما از منظر ذخایر معدنی جزو ۱۰ کشور برتر دنیا محسوب می‌شود.
در کنار اینکه آمارهای مربوط به تعداد، تنوع، جایگاه، اشتغال و ارزشمندی ذخائر و فعالیت‌های بخش معدن در کشور ما ظرفیت بالای اقتصادی، تولیدی و بسترسازی حوزه اشتغال را نشان می‌دهد؛ ارتقای بهره‌وری، رشد داده‌های مرتبط با شاخص‌های حوزه معدن به‌ویژه استانداردهای ایمنی کار در معادن را باید به صورت ویژه دنبال کرد.
ارتقای مولفه‌های تاثیرگذار در فعالیت‌های معدنی و مهمترین آنها در قالب اشتغال نیروی کار متخصص این بخش، حفظ جایگاه معادن در تولید، اقتصاد و اشتغال و بهبود کسب و کار این بخش را تضمین می‌کند؛ به این واسطه پیشگیری از رخداد حوادث کار با بهره‌مندی از بهبود استانداردهای ایمنی را باید اولویت کار در معادن به‌شمار آورد.
نظر شما