دکتر «زهره بهروزی»، چشمپزشک و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد شایعترین بیماریهای چشم میگوید: «یکی از شایعترین بیماریهای چشم کاتاراکت یا آبمروارید است که درصد بالایی از اعمال جراحی را به خود اختصاص داده است.» او با اشاره به این مطلب که امروزه تکنیک جراحی آبمروارید پیشرفت زیادی کرده، میافزاید: «در گذشته این جراحی با برشدادن و بخیهزدن همراه بود، در حالی که امروزه با روش «فیکو» که نزد مردم به «لیزر» معروف شده، انجام میشود. این جراحی بدون بخیه که بهصورت سرپایی انجام میشود بسیار موفقیتآمیز است، بهنحوی که دید بیمار بعد از عمل جراحی، خوب میشود. این عمل همچنین عوارض روشهای قبلی جراحی آبمروارید را ندارد و بهراحتی انجام میگیرد.»
این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد بیماری آبمروارید، یادآوری میکند: «عدسی چشم از آب و پروتئین تشکیل شده که بر اثر مرور زمان، حجم لایههای عدسی که بهطور مرتب ساخته و زیاد میشود، شفافیت دید را کاهش میدهد، عدسی چشم دچار کدورت میشود و بیماری آبمروارید را به وجود میآورد. البته عواملی مانند اختلالات مادرزادی، بیماری قند، ضربه، سن بالا و مصرف بعضی از داروها مانند کورتون هم میتواند در ایجاد این بیماری مؤثر باشد. در بیماری آبمروارید زمانی که عدسی کدر میشود، دید بیمار کاهش مییابد و در مراحل پیشرفته بیمار حتی نمیتواند کارهای روزمرهاش را انجام دهد و برای مطالعه و رانندگی نیز دچار مشکل میشود.
او در مورد علائم این بیماری میگوید: «این بیماری با کاهش دید، دوبینی، هاله اطراف نور، افزایش دید نزدیک و تغییر مداوم شماره عینک همراه است که بیمار با بروز این علائم به چشمپزشک مراجعه میکند. نکته مهم این است که بیمار داوطلب جراحی باید از نظر جسمی سالم باشد و از نظر بیماریهایی مانند دیابت، فشارخون و مشکلات تنفسی بررسی شود. در این جراحی در چشم برش خیلی کوچکی بهوجود میآید، بهوسیله دستگاه «فیکو» هسته عدسی خرد و تخلیه میشود و در داخل پوسته کپسول عدسی، یک لنز مناسب و دائمی با توجه به شماره چشم بیمار قرار میگیرد.»
آب سیاه و فشار بالای چشم
دکتر بهروزی در مورد آب سیاه میگوید: «آب سیاه (گلوکوم) دومین عامل کوری غیرقابل برگشت در دنیاست که شامل گروهی از بیماریهاست که با افزایش فشار داخل کره چشم, فرورفتگی و آتروفی سر عصب بینایی و اختلال میدان دید مشخص میشود. بررسیها نشان میدهد ۵/۲ تا ۶ درصد افراد بالای ۴۰ سال مبتلا به بیماری آب سیاه چشم هستند و چون معمولاًً علامت خاصی ندارد به چشمپزشک مراجعه نمیکنند. این بیماری بهعلت فشار بالا در چشم بهوجود میآیــد. فشاری که به تدریج اعصــاب بینایی را تخریب و دید محیطی بیمار را با مشکل روبهرو میکند. بهتدریج تاریکی در میدان دید بهوجود میآید، اما چون معمولاًً غیر از نوع حاد علائمی ندارد و تدریجی است، بیمار خودش را با شرایط تطبیق میدهد.این در حالی است که فایبرهایی که مسئول دید ۱۰/۱۰ هستند، تا آخر سالم باقی میمانند و به همین علت بیمار بهسختی میپذیرد که مبتلا به آب سیاه شده است. آب سیاه به دو صورت اولیه و ثانویه وجود دارد و شیوع آن در کشور مشخص نیست، اما قدر مسلم یکی از بیماریهای عمده کورکننده است که همه ردههای سنی حتی نوزادان هم میتوانند به این بیماری مبتلا شوند.
او با اشاره به این مطلب که در بیماری آب سیاه مقدار دیدی که از دست میرود، غیرقابل برگشت است، یادآوری میکند: «درمان آب سیاه به این دلیل انجام میشود که همین دید فعلی را برای بیمار حفظ کنیم. اگر بیماری زود تشخیص داده شود، بهوسیله دارو و جراحی قابل درمان است.»
بیماران در معرض خطر
این چشمپزشک در مورد احتمال ابتلای افراد به بیماری آب سیاه میگوید: «سابقه خانوادگی در افرادی که به این بیماری مبتلا میشوند، مهم است. از این رو معاینه بستگان درجه اول بیمار الزامی است. موضوع دیگر، سن بیمار است که با افزایش آن، احتمال ابتلا به بیماری آب سیاه هم زیاد میشود. مصرف کورتون، سابقه ضربه، نزدیکبینی و مبتلا بودن به بیماریهای سیستمیک مانند دیابت یا بیماریهای قلبی-عروقی، امکان ابتلا به آب سیاه را بیشتر میکند.» او با اشاره به این مطلب که نمیتوان بیش از۸۰ میلیون نفر جمعیت کشور را برای بیماری آب سیاه غربالگری کرد، میافزاید: «رسانههای جمعی باید به مردم آموزشهای لازم را بدهند تا برای درمان در اسرعوقت به چشمپزشک مراجعه کنند.»
اصلاح عیوب انکساری چشم
بهروزی در مورد روشهای جراحی موسوم به «پیآرکی»، «لازک» و «لیزیک» یادآوری میکند: «این اعمال برای اصلاح عیوب انکساری چشم است. همه بیماران داوطلبان خوبی برای این اعمال نیستند و مسئله مهم این است که نهتنها عمل باید بهخوبی انجام شود، بلکه بیمار باید سالهای بعد هم مشکل پیدا نکند. بنابراین، چشمپزشک بیماران را برای این جراحی انتخاب میکند، بهطوری که بیماران باید دارای ۱۸ سال به بالا باشند، در یک سال گذشته هیچگونه تغییری در عیوب انکساری چشم نداشته باشند، شماره عینک آنان زیر ۱۰ دیوپتر باشد، بیماریهایی مانند آب سیاه و قوز قرینه و آبمروارید و همچنین بیماریهای سیستماتیک مانند قند و روماتیسم نداشته باشند و ضخامت قرینه خوبی هم داشته باشند.»
او در پاسخ به این پرسش که بهترین روش برای رفع عیوب انکساری چشم کدام است میگوید: «این مسئله بستگی به نیاز بیمار و سن او دارد. بهعنوان مثال، اگر سن بیمار ۴۰ سال باشد و نزدیکبینی شماره ۳ـ یا ۲ـ داشته باشد، اگر او را «پیآرکی» کنیم، در دید نزدیک مشکل پیدا میکند، بنابراین برای هر بیمار باید با توجه به شرایط جسمانیاش تصمیمگیری کنیم. معمولاًً عیوب انکساری چشم از طریق عینک یا کنتاکت لنز اصلاح میشود. یکی از عوارض لنزهای تماسی نیز عفونت است که با توجه به شرایط بیمار از جمله جوانبودن، روش اصلاح عیب انکساری توسط پزشک جراح انتخاب میشود. در حال حاضر روش جراحی متداول برای اصلاح عیوب انکساری، «پیآرکی» است.
آخرین بررسیهای آژانس بینالمللی پیشگیری از نابینایی حاکی از این است که ۲۷۳ میلیون نفر در جهان مبتلا به درجاتی از کمبینایی هستند. از این تعداد ۳۶ میلیون نفر مبتلا به نابینایی و ۲۱۷ میلیون نفر مبتلا به کمبینایی متوسط یا شدید هستند. حدود ۱۲۴ میلیون نفر دچار عیوب انکساری اصلاحنشده و ۶۵ میلیون نفر هم به بیماری آبمروارید مبتلا هستند که درمان نشدهاند. طبق پیشبینیها تا سال ۲۰۵۰ تعداد افراد نابینا از ۱۱۵ میلیون نفر خواهد گذشت و شمار افراد دارای محدودیت بینایی به ۵۸۸ میلیون نفر خواهد رسید. بر اساس دادههای ۱۸۸ کشور جهان، بیشترین نرخ نابینایی در کشورهای در حال توسعه خواهد بود. یافتههای محققان نشان میدهد آسیای جنوب شرقی دارای بیشترین تعداد افراد نابیناست. بعد از آن کشورهای شرق و غرب جنوب صحرای آفریقا و جنوب آسیا دارای بالاترین نرخ نابینایی هستند. تحقیقات انجام شده نشان میدهد که کشور ما رتبه ۱۶ دنیا را در زمینه آمار نابینایان و کمبینایان به خود اختصاص داده و تعداد کمبینایان در ایران ششبرابر نابینایان است.
نظر شما