دکتر فرید فتاحی در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین به مناسبت روز جهانی تیروئید با بیان اینکه تیروئید غده کوچکی در جلوی گلو است که هورمون تیروئید را می‌سازد، افزود: این غده درواقع پیش‌هورمون T4 را ایجاد می‌کند که در محیط، هورمون T3 از آن تولید می‌شود.

وی ادامه داد: T3 هورمون فعالی است که برای متابولیسم بدن کارایی داشته و در اعضای مختلف بدن، تاثیرات گوناگونی را برجای می‌گذارد؛ برای مثال نقش تعیین کننده در رشد و اتصالات سلول‌های مغزی داشته و در متابولیسم چربی و سوخت‌وساز بدن تاثیر گذار است. همچنین عامل مهم رشد و نمو کودکان به‌شمار رفته و در صورت عدم کارکرد یا نبود این هورمون، رشد قدی متوقف می‌شود.

فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم گفت: این هورمون در رشد تمامی سلول‌های بدن تاثیر گذار است و اختلال این هورمون، سبب کند شدن رشد مغزی شده و در صورت استمرار ممکن است که فرد برای همیشه عقب‌مانده ذهنی شود. عدم کارکرد مناسب این هورمون، همچنین ایجاد ریزش مو کرده و متابولیسم سلول‌های پوستی را برهم می‌ریزد.

فتاحی بیان کرد: این هورمون همچنین در کارکرد دستگاه‌های بدن از جمله عضلات قلب، دستگاه گوارش و عضلات اندام‌ها نقش کلیدی دارد. در یک تشبیه می‌توان گفت؛ هورمون تیروئید برای بدن مانند بنزین برای اتومبیل است و همان‌طور که اتومبیل بدون بنزین نمی‌تواند حرکت کند، بدن انسان نیز بدون هورمون تیروئید نمی‌تواند فعالیت داشته باشد.

او با اشاره به عوامل ایجاد کننده اختلال در عملکرد هورمون تیروئید، افزود: یکی از این عوامل، مادرزادی است؛ ممکن است فرد به طور طبیعی آنزیم‌های مورد نیاز برای تولید هورمون تیروئید را نداشته باشد. یا اینکه اساسا غده تیروئید ساخته نشود. از هر ۲ تا ۴ هزار نفر یک نفر دچار اختلال مادرزادی تیروئید است.

فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم تاکید کرد: اما علت عمده مشکلات تیروئیدی، ناشی از بیماری‌ خودایمنی است. به این معنا که غده تیروئید توسط سیستم ایمنی بدن غریبه و غیرخودی شناخته شده و درصدد تخریب آن برمی‌آید. در این صورت درجاتی از نارسایی تیروئید ایجاد می‌شود که به آن، هاشیموتو گفته می‌شود. این بیماری، شایع‌ترین نوع بیماری خود ایمنی به شمار رفته و حدود ۳ تا ۵ درصد مردم به آن مبتلا هستند.

فتاحی ادامه داد: برخی عوامل نیز در ایجاد اختلال تیروئید تاثیر گذار است که به ندرت اتفاق می‌افتد؛ مانند برداشته شدن غده تیروئید در اثر عمل جراحی؛ اما عمده علت اختلالات تیروئید ناشی از عوامل ارثی و بیماری خودایمنی است.

تیروئید کم‌کار و پرکار

وی با بیان اینکه بیماری خودایمنی می‌تواند منجر به ایجاد تیروئید کم‌کار یا پرکار شود، گفت: به این معنا که بدن برعلیه هورمون تیروئید براساس رسپتور TSH (هورمون تیروتروپین) آنتی‌بادی تولید می‌کند که می‌تواند منجر به بلوک آنتی‌بادی شود و در این صورت کم‌کاری یا تخریب تیروئید اتفاق می‌افتد.

فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم افزود: در برخی از موارد، عکس این حالت رخ می‌دهد؛ یعنی به جای اینکه آنتی‌بادی‌ها تیروئید را تخریب و بلوکه کنند، سبب تشدید تولید هورمون می‌شوند و برای همین پرکاری تیروئید رخ می‌دهد.

نشانه‌های اختلال تیروئید

فتاحی اختلال تیروئید را در سنین مختلف، با نشانه‌های گوناگون بیان کرد و گفت: با توجه به اهمیت کارکرد تیروئید، نوزادان پس از تولد در زمینه این بیماری غربالگری می‌شوند؛ اما کودکان درحال رشد می‌توانند با اختلالات تیروئیدی مواجه شوند که مهمترین نشانه آن نداشتن رشد طبیعی است. کودک ممکن است رشد قدی مناسب نداشته باشد یا با مشکلات ادراک مواجه شود. رنگ‌پریدگی، ایجاد یبوست و مشکلات گوارشی از دیگر نشانه‌های این بیماری به شمار می‌رود.

او ادامه داد: اختلالات تیروئید در بزرگسالان می‌تواند بی‌صدا اتفاق بیفتد و کمتر کسی متوجه این اختلال شود. علائمی مانند ضعف، خستگی، اختلالات قاعدگی در زنان، ریزش مو، کندی ضربان قلب، اضافه‌وزن و ورم یا ادم اندام‌ها و صورت از عوارضی است که در اثر کم‌کاری تیروئید ایجاد می‌شود. علائمی مانند بالا رفتن ضربان قلب، کاهش وزن، افزایش اشتها و ایجاد اضطراب نیز در اثر پرکاری تیروئید ایجاد می‌شود.

فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم درباره شیوه‌های درمان مشکلات تیروئیدی بیان کرد: آنچه که در درمان اختلالات تیروئید اهمیت دارد، تشخیص بیماری است و پس از آن درمان با تجویز داروهای مناسب انجام می‌شود. اما معمولا درمان‌ها مادام‌العمر است و بسیاری از افرادی که مشکل تیروئید دارند، باید مادام‌العمر دارو مصرف کنند.

فتاحی افزود: داروهای موجود در بازار برای درمان این بیماری از پوشش بیمه برخوردار است و با توجه به اثربخشی داروهای موجود، نیازی به تولید داروهای جدید نیست. اما روش‌های درمانی متفاوتی وجود دارد و بعضا داروی بیماران تعویض یا مخلوطی از چند دارو تجویز می‌شود.

وی در ادامه توصیه کرد: افراد دارای زمینه‌های خانوادگی این بیماری حتما باید سالیانه یکی دو بار تحت معاینات و آزمایش‌های پزشکی قرار گیرند.