به گزارش آتیه آنلاین، در مکالمه روزمره بین مردم، برای توصیف وابستگی به دخانیات، وابستگی به گوشی تلفن همراه و وابستگی به بازی‌های کامپیوتری عموماً از یک کلمه استفاده می‌شود: اعتیاد! در نتیجه ممکن است برخوردها، مواجهات و تمهیداتی مشترکی برای مقابله با هرکدام از این موارد منفک از هم ‌شکل بگیرد. ممکن است بسیاری از والدین، همه این موارد رو یک‌جور اعتیاد بدانند، همه را یک نوع ناهنجاری حساب کنند و ارزش‌گذاری‌های یکسانی در هر مورد داشته باشند. احتمالا در برخوردها و تعاملات خود و اطرافیان با روایت‌های کوچک و بزرگی از این دست مواجه شده‌اید. اما والدین باید پیش‌ازاین‌که این انواع اعتیاد را در رابطه باهم تلقی کنند و پیش‌ازاین‌که پیامدهای این ادغام را مشاهده کنند، از خود بپرسند آیا به‌راستی چنین است که اعتیاد به فضای مجازی با اعتیاد به دخانیات ارتباط دارد؟

مطابق پژوهشی که توسط محققان اندونزی در خصوص ارتباط و همبستگی بین مصرف سیگار، وابستگی به گوشی تلفن همراه و Self-Control بین دانشجویان خوابگاهی پسر انجام‌ شده، مشخص شده است که هیچ ارتباط معنادار و همبستگی بین اعتیاد به سیگار و اعتیاد به گوشی تلفن همراه وجود ندارد.

 در این پژوهش که اواخر نوامبر ۲۰۲۰ (حدود یکماه قبل) در KONSELI: Jurnal Bimbingan dan Konseling منتشر شده، فاکتور اساسی که مورد بررسی قرار گرفته و دارای هر دو جنبه اجتماعی و روانی ست، مفهوم Self-Control است. کنترل خویشتن بر شدت رفتاری که در موارد مختلف و در قصدیت‌های متفاوت از خود نشان می‌دهیم، موثر است. آندریاس ویشنو ادی پرونومو و همکارش در این پژوهش، خودکنترلی را یک گزینه راه‌حل و مورد مطالعه برای مقابله با اعتیاد معرفی کرده است. افرادی که خودکنترلی و خویشتنداری قدرتمندتری دارند، در وضعیت پایدارتری، پاسخ‌های عاطفی خود را تنظیم می‌کنند و می‌توانند باهمه فعالیت‌های روزمره روبرو شوند.

طبق نظریه‌ی گاتفرسن و هیرشچی در دهه ۹۰ میلادی، خود کنترل گری، توانایی چشم‌پوشی از انجام اعمالی است که لذت‌های فوری یا کوتاه‌مدت را فراهم می‌کنند. این خصیصه تحت تأثیر تربیت و نظارت خانواده و مراقبت‌های فرهنگی و اجتماعی در دوران کودکی شکل می‌گیرد. مایکل گاتفردسن در مقاله‌ای با عنوان خود کنترل گری و وقوع جرم که در سال ۲۰۱۷ منتشر شده می‌گوید اختلال در Self-Control احتمال افزایش بزهکاری در دوران کودکی و نوجوانی و ارتکاب به جرم و جنایت در بزرگسالی را افزایش می‌دهد.

مایکل گاتفردسن در مقاله خود (Self-Control Theory and Crime) می‌نویسد که امیدوارکننده‌ترین رویکرد کاهش جرم، چه به‌عنوان آموزش برای پیشگیری در دوران کودکی و چه برای پیشگیری‌های مقطعی و همچنین محرومیت انتخاب برای مجرمین، تکیه و توجه به مفهوم خود کنترلی است.

پژوهش‌ها پیش‌ازاین نشان داده بودند که میان خودکنترل‌گری و مصرف دخانیات، همبستگی و رابطه معناداری وجود دارد. همچنین بین خود کنترل گری و اعتیاد به گوشی تلفن هوشمند، همبستگی و رابطه معنادار وجود دارد. محققان این بار فرض پژوهش را بر رابطه معنادار بین اعتیاد به سیگار و اعتیاد به گوشی تلفن همراه گذاشته و جامعه آماری مورد مطالعه را خوابگاه پسران تعیین کردند. نمونه‌گیری از این جامعه هدفمند بوده و پسران دانشجویی انتخاب‌شده‌اند که هم سیگاری بوده‌اند و هم در فضای مجازی، به‌واسطه گوشی هوشمند، حضور دارند. نتیجه این شد که بین این دو هیچ رابطه معناداری وجود ندارد.

آنچه از این پژوهش ارزش خوانش و بهره‌برداری را دارد این است که خانواده‌ها، نظام تربیتی و نهاده‌ای مرتبط با آموزش، تربیت، مشاوره و خدمات سلامت روان، اولا اعتیاد به دخانیات را با اعتیاد به گوشی تلفن همراه (و همچنین اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری) در یک مقوله بررسی نکنند و همچنین در برخورد و گفتاری که با کودک و نوجوان دارند، این دو مقوله را توأمان باهم به‌عنوان برچسب به کار نبرند. چهره و تصور برچسب‌گذاری شده و طردشده سیگار طی سال‌ها برخورد قهری و مملو از طرد اجتماعی افراد سیگاری، وقتی به بازی و مشغولیت با گوشی تلفن همراه نسبت داده شود، لزوماً نتیجه و پیامد مثبتی نخواهد داشت. جهت تربیت بهتر است به‌جای این‌که در پیش‌فرض اشتباه خود، دو معلول اعتیاد به سیگار و اعتیاد به گوشی تلفن همراه را کنار یکدیگر قرار بدهد، به تقویت خصوصیت و منش خویشتنداری و Self-Control توجه کند. نتیجه بلندمدت این توجه در کاهش و اصلاح رفتارهای ناسالم بین نوجوانان و بزرگسالان و همچنین کاهش جرم و بزهکاری مناسب‌تر خواهد بود.

محسن پناهی