اوضاع سیاسی در چاد طی هفته‌های گذشته چنان پیچیده و نابسامان است که حتی رسانه‌های جهان نیز گاه از گزارش لحظه به لحظه آن بازمی‌مانند. در این مدت، تحولات بسیاری در این کشور روی داده، تغییراتی که هر یک برای دگرگونی ریشه‌ای در یک نظام به‌تنهایی کافی است.
کشته شدن رئیس‌جمهور
روز سه‌شنبه بعدازظهر بود که خبری ناگهان تمامی خبرگزاری‌های جهان را تکان داد. «ادریس دِبی»، رئیس‌جمهوری چاد که پیش‌تر در جریان درگیری‌های جاری در کشورش با شورشیان زخمی شده بود روز سه‌شنبه در پی شدت جراحات وارده جان باخت. به گفته فرماندهان نیروهای مسلح، رئیس‌جمهوری چاد در حالیکه عملیات ارتش کشورش در نبرد با شورشیان را در شمال چاد فرماندهی می‌کرد، ابتدای هفته گذشته مجروح شده بود. سخنگوی ارتش چاد روز سه‌شنبه در نطقی تلویزیونی اعلام کرد که ادریس دبی بر اثر شدت جراحات جان باخته است. این فرمانده ارشد ارتش در بیانیه‌ای که در تلویزیون خوانده شد، تصریح کرد: «ادریس دبی اینتو، رئیس جمهوری، رئیس کشور و فرمانده عالی نیروهای مسلح برای دفاع از تمامیت ارضی کشور پا به میدان نبرد گذاشت و آخرین نفس‌های خود را در این راه کشید. با تاسف عمیق به مردم چاد اعلام می‌کنیم که مارشال چاد روز سه‌شنبه بیستم آوریل ۲۰۲۱ چشم از جهان فرو بست.»
در پی اعلام خبر کشته شدن رئیس جمهوری چاد ارتش این کشور مقرارت منع رفت آمد وضع کرد و مرزهای این کشور نیز به دستور نیروهای مسلح بسته شد. ادریس دبی که که از ۳۰ سال پیش بر مستند قدرت قرار داشت از متحدان نزدیک فرانسه در نبرد با گروه‌های افراط‌گر در منطقه ساحل به حساب می‌آمد. ادریس دِبی ۶۸ ساله که پیشینه‌ای نظامی داشت سال ۱۹۹۰ در پی کودتا در این کشور قدرت را در دست گرفت و در اوت سال گذشته میلادی به درجه مارشالی ارتقاء پیدا کرد. وی بر اساس نتایج اولیه انتخابات اخیر ریاست جمهوری در چاد که دوشنبه شب توسط نهاد ملی نظارت بر انتخابات اعلام شد با کسب بیش از ۷۹ درصد آرا برای یک دوره دیگر شش ساله بار دیگر برای هدایت دستگاه اجرایی کشورش انتخاب شده بود. به گفته وزرا و افسران عالی رتبه ارتش چاد ادریس دبی طی روزهای شنبه و یکشنبه عازم خط مقدم نبرد میان ارتش با گروهی از شورشیان در شمال کشور شده بود که روز یازدهم آوریل همزمان با برگزاری انتخابات تهاجمی را از پایگاه‌های پشتیبانی خود در خاک لیبی آغاز کرده بودند. شورشیانی که ارتش مدعی شده بود آن‌ها را در نبردها شکست داده پیش‌تر در بیانیه‌ای اعلام کرده بودند که ادریس دبی در جریان درگیری‌ها زخمی شده است؛ اما منابع رسمی در داخل چاد از تایید این خبر سر باز زده بودند.
این در حالی است که بر اساس منشور دوران انتقالی در کشور چاد، «محمد ادریس دبی»، پسر ادریس دبی به عنوان رئیس دولت و فرمانده کل قوای این کشور منصوب و عهده دار وظایف آن‌ها شده است. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، شورای نظامی انتقالی تصمیم بر آن گرفت که دوران انتقالی در چاد مدت ۱۸ ماه ادامه داشته باشد و سپس انتخابات جدید برگزار خواهد شد. طبق منشور دوران انتقالی در چاد، شورای نظامی، شورای ملی دوران انتقالی و دولت انتقالی مقام‌های کلیدی در این ۱۸ ماه خواهند بود. براساس بند ۳۷ منشور مذکور، رئیس شورای نظامی انتقالی مجری وظایف رئیس‌جمهوری، رئیس دولت و فرمانده کل نیروهای مسلح و متضمن اجرای منشور انتقالی است و به عنوان رئیس دولت عمل می‌کند. چاد همچنین تاکید کرده که همچنان به همه توافقات بین‌المللی که قبلا امضا کرده، پایبند است. همچنین براساس بند ۸۸ منشور این کشور، معاهدات و توافقات بین‌المللی امضا شده توسط جمهوری چاد که به طور مقتضی تصویب شده‌اند بر اساس اصل اقدام متقابل همچنان به قوت خود باقی می‌مانند.
از سوی دیگر معاون رئیس شورای نظامی انتقالی چاد نیز امروز بیان کرد، این شورا بعد از برگزاری انتخابات قدرت را به یک دولت غیرنظامی واگذار می‌کند. او در بیانیه‌ای تصریح کرد: «ما مایل هستیم به مردم اطمینان دهیم که اعضای شورای نظامی انتقالی بعد از انتخابات آزاد و دموکراتیک در عرض ۱۸ ماه قدرت را به دولت غیرنظامی واگذار خواهند کرد.»
انتقاد از روند انتقال قدرت
انتصاب فرزند رئیس‌جمهوری مقتول چاد البته مخالفت‌هایی هم داشته است. مخالفان سیاسی در کشور چاد از ارتش این کشور خواستند قدرت را در پی کشته شدن ادریس دبی به یک دولت انتقالی غیر نظامی واگذار کند و انتصاب فوری پسر این رئیس جمهور فقید به عنوان رهبر موقت را در سطح «کودتا» دانستند. خبرگزاری فرانسه گزارش داد که همچنان که شورشیان مقصر اعلام شده از بابت مرگ ادریس دبی تهدید به تصرف شهر انجامنا پایتخت چاد کرده‌اند، برخی ساکنان این شهر یک میلیون نفری نگران تشدید خشونت‌ها شده و شروع به ترک شهر کرده‌اند. حدود ۳۰ حزب سیاسی مخالف در چاد اعلام کردند تصمیم به عدم به رسمیت شناختن شورای نظامی انتقالی این کشور که تشکیل آن روز سه‌شنبه همزمان با مرگ دبی اعلام شد گرفته‌اند.
«ساکسس ماسرا»، یک رهبر مخالفان چاد در پیامی ویدیویی که در اینترنت منتشر شد گفت: «مردم چاد به ما می‌گویند که خواستار انتقال قدرت خاندانی نیستند. مردم چاد نمی‌خواهند همچنان همان نهادها که عامل به وجود آمدن وضعیت فعلی هستند را داشته باشند.» بسیاری نگران هستند که پسر رئیس‌جمهوری چاد فراتر از مدت ۱۸ ماهه تعیین شده برای دوران انتقالی از سوی ارتش در مصدر بماند. در همین رابطه، «فرانسوا جکومبه»، از مقام‌های حزب اپوزیسیون اتحادیه نیروهای جمهوریخواه اظهار کرد: «ما به این وضعیت نه می‌گوییم و شورای نظامی انتقالی باید قدرت را به غیرنظامیان واگذار کند. ارتش باید به قانون اساسی کشور ما احترام بگذارد و این به عهده رئیس مجلس ملی است که دوران گذار را تضمین کند.»
از سوی دیگر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز نسبت به وضعیت در این کشور ابراز نگرانی کرد. «ند پرایس»،سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایالات متحده در نشستی خبری در این رابطه عنوان کرد که کشورش خواهان یک انتقال قدرت دموکراتیک صلح آمیز به یک دولت تحت رهبری غیرنظامیان است. وی افزود: «ما نگران هر چیزی که سد راه این انتقال مسالمت‌آمیز شود خواهیم بود.»
تحولات اخیر در چاد نشان از آن دارد که وضعیت در این کشور بنا ندارد به این زودی‌ها آرام شود و باید منتظر ماند و دید که روند انتقال قدرت در این کشور به چه سمت و سویی حرکت خواهد کرد و چه سرانجامی خواهد داشت.
گزارش از: فرزاد سیف نیا
نظر شما