به گزارش آتیه آنلاین، خانه‌های بهداشت کارگری موظفند که با تشکیل پرونده سلامت برای پرسنل، معاینات ادواری و برگزاری دوره‌های آموزشی و مشاوره‌ای به ارتقای سطح بهداشت و سلامت جامعه کار و تولید کمک کنند.

موضوع بهداشت یکی از شاخصه‌های مهم تامین رفاه اجتماعی به شمار می‌رود و توجه به سلامت نیروی کار در دستور کار دولت‌ها قرار دارد. در قانون کار ایران اهمیت رعایت نکات ایمنی و بهداشت محیط کار مورد تاکید قرار گرفته است. بر اساس تبصره یک ماده ۹۶ قانون کار، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مسئول برنامه‌ریزی، کنترل، ارزشیابی و بازرسی در زمینه بهداشت کار و درمان کارگری بوده و موظف است اقدامات لازم را در این زمینه به عمل آورد.

ماده ۱۴۷ قانون کار، دولت را مکلف کرده تا خدمات بهداشتی و درمانی را برای کارگران و کشاورزان مشمول این قانون و خانواده‌های آنان فراهم کند. از نگاه کارشناسان، با توجه به اهمیت جایگاه خانه‌های بهداشت کارگری در ارتقای سطح بهداشت و سلامت جامعه کار و تولید، افتتاح خانه‌های بهداشت کارگری در مجموعه‌های کارگری یکی از اقدامات مفید در جهت بالا بردن سطح سرانه بهداشت در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها است. بی‌تردید با استفاده از ظرفیت ایستگاه‌های بهگر، خانه‌های بهداشت کارگری و مرکز بهداشت کار، زمینه جلوگیری از بیماری‌ها و حوادث ناشی از کار و شناسایی زودرس بیماری‌های شغلی فراهم می‌شود و حوادث و آسیب‌های شغلی در محیط کار به حداقل می‌رسد.

گفته می‌شود در حال حاضر خانه‌های بهداشت کارگری در سطح بنگاه‌های اقتصادی ۵۰ تا ۵۰۰ نفره بیش از یک میلیون نفر از جمعیت کارگری را تحت پوشش خدمات بهداشتی قرار داده‌اند. یکی از ویژگی‌های خانه‌های بهداشت کارگری این است که با تشکیل پرونده سلامت برای پرسنل، معاینات ادواری و برگزاری دوره‌های آموزشی و مشاوره‌ای در ارتقای سطح بهداشت و سلامت جامعه کار و تولید عمل می‌کنند.

بر اساس ماده ۸۵ قانون کار، برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعمل‌هایی که از طریق شورای عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت‌فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (جهت جلوگیری از بیماری حرفه‌ای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می‌شود، برای‌ همه کارگاه‌ها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است.

بر اساس اطلاعات به‌دست آمده، از سال ۱۳۶۷در بسیاری از استان‌های کشور، کارگاه‌های با بـیش از ۵۰ نفر کارگر، زیر چتر ارائـه مراقبت‌های اولیه بهداشتی به کارگران و با تأکید بر تأسیس خانه‌های بهداشت کارگری قرار گرفتند و ۱۸وظیفـه مهـم برای بهداشت‌کاران کار تعریف شد. از بندهای مذکور تنها سه بند به‌طور صریح و اختصاصی به فعالیت‌های درمـانی اشاره دارد و مسئولیت عمده آن‌ها اجرای تدابیر ایمنی و بهداشت کار، با تکیه بر بهداشت حرفه‌ای است.

یکی از برنامه‌های اصلی بهداشت حرفه‌ای، مطالعه شرایط نامناسب محیط کار یا به‌عبارتی بررسی و شناسایی عوامل زیان‌آور محیط کار است.

عوامل زیان‌آور محیط کار به چهار دسته عمده فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و ارگونومیک تقسیم می‌شوند.

الف) عوامل فیزیکی زیان‌آور مانند صدا و ارتعاش، گرما، سرما، روشنایی، فشار، پرتوها

ب) عوامل شیمیایی زیان‌آور مانند مواد شیمیایی سمی که سبب برخی بیماری‌ها و مسمومیت‌های شغلی می‌شوند.

ج) عوامل بیولوژیکی زیان‌آور شامل ویروس‌ها، باکتری‌ها، انگل‌ها و قارچ‌ها

د) عوامل ارگونومیک زیان‌آور مانند وضعیت نامطلوب بدنی در هنگام کار، وارد شدن فشار بیش از حد روی اندامی خاص، نبود تناسب جسمانی و روانی میان انسان و کار

هریک از عوامل یادشده، اگر از حد تحمل فیزیولوژیک بدن انسان پیشی گیرد، عوارض و آسیب‌هایی را ایجاد خواهد کرد. در بهداشت حرفه‌ای عمده کوشش‌ها بر ارزیابی این عوامل، اندازه‌گیری و در صورت نیاز کنترل آن‌ها است.

با وجود این تعاریف و کارکردها، هنوز ارزیابی دقیق و بی‌طرفانه‌ای از وضعیت مراکز بهداشت کارگاهی در کشور ما ارائه نشده تا بتوان با استناد به آن، میزان رضایتمندی کارگران از خدمات ارائه شده را مورد سنجش قرار داد.

اهمیت مراکز بهداشت کارگری از دیدگاه بین‌المللی

یکی از کنوانسیون‌های کلیدی، کنوانسیون شماره ۱۵۵ است که بر سلامت و ایمنی شغلی تمرکز دارد و اجرای سیاست‌های ترویج محیط کار ایمن را در دستور کار قرار داده است. این شامل اجرای اقداماتی برای جلوگیری از حوادث و بیماری‌های ناشی از کار، اطمینان از ایمن بودن محل کار و کنترل خطرها است.

دولت‌ها موظف به تعیین سیاست‌های ملی و اجرای مقررات هستند، در حالی که کارفرمایان باید محیط کاری بدون خطر را تضمین کنند.
سازمان بین‌المللی کار همچنین بر حق دسترسی به خدمات بهداشتی و مراقبت‌های پزشکی کافی برای کارگران تأکید می‌کند. کنوانسیون شماره ۱۶۱ نیز خدمات بهداشت حرفه‌ای، ایجاد خدمات بهداشتی پیشگیرانه در محل کار را تشویق می‌کند. این خدمات شامل ارزیابی منظم سلامت، مشاوره در مورد شرایط محل کار و نظارت مداوم بر سلامت برای اطمینان از این است که کارگران در معرض شرایط ناایمن قرار نخواهند گرفت. کنوانسیون مورد نظر همچنین مشارکت کارگران در ابتکارات بهداشتی و ایمنی را ترویج و تضمین می‌کند که در فرآیندهایی که بر رفاه و سلامت آن‌ها تأثیر می‌گذارد، صدای خود را داشته باشند.