به گزارش آتیه آنلاین، یکی از مسائل رفاهی کارگران، موضوع تامین مسکن است و در ماده ۱۴۹ قانون کار صراحتاً اعلام شده کارفرمایان مکلفند با تعاونی‌های مسکن و در صورت عدم وجود این تعاونی‌ها به طور مستقیم با کارگران بدون مسکن جهت تامین خانه‌های شخصی مناسب همکاری لازم را داشته باشند. در این فصل، بهره‌مندی کارگران از خدمات بهداشتی، درمانی، ورزشی، نمازخانه، اختصاص وعده غذای مناسب و ارزان قیمت و سایر امکانات رفاهی نیز پیش‌بینی شده است.

در عین حال، احداث خانه‌های سازمانی در جوار کارگاه یا محل مناسب از دیگر موضوعاتی است که کارفرمایان کارگاه‌های بزرگ به آن مکلف شده‌اند.

تبصره یک این ماده قانونی، دولت را موظف کرده تا با استفاده از تسهیلات بانکی و امکانات وزارت راه و شهرسازی، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های مربوطه ساخت این خانه‌ها را تسهیل کند.

در تبصره ۲ ماده ۱۴۹ قانون کار نیز تاکید شده که نحوه و میزان همکاری و مشارکت کارگران، کارفرمایان و دستگاه‌های دولتی و نوع کارگاه‌های بزرگ مشمول این ماده طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط وزارت کار و وزارت راه و شهرسازی تهیه و توسط هیأت وزیران تصویب می‌شود.

جایگاه خانه‌های جوارکارگاهی در نهضت ملی مسکن

ساخت مسکن برای کارگران بخشی از سیاست‌های تأمین مسکن حمایتی است که در برنامه نهضت ملی مسکن قرار دارد. در نهضت ملی مسکن، ساخت مسکن برای کارگران متقاضی به‌ویژه در نواحی صنعتی و در مجاور شهرک‌های صنعتی مورد نظر است. ساخت مسکن کارگران در برنامه نهضت ملی مسکن با مشارکت تعاونی‌ها است. این برنامه در قالب طرح «صنعت شهر» شکل گرفته و هدف آن تأمین مسکن کارگرانی است که در بخش صنعت شاغل هستند.

در مرحله نخست این طرح ۴۳ هزار مسکن کارگری در استان‌هایی مانند خراسان شمالی، قزوین، مرکزی، یزد و سیستان و بلوچستان تحویل داده شده است.

اواسط مرداد ماه سال‌جاری، «علی مطیع‌جهانی» معاون اتاق تعاون ایران در پاسخ به پرسشی درباره ساخت مسکن برای کارگران با مشارکت تعاونی‌ها گفت: بر اساس برنامه نهضت ملی مسکن، در چشم‌انداز ۱۴۰۴ باید ۲۰۰ هزار مسکن نهضت ملی مسکن با عنوان مسکن کارگران با مشارکت وزارت راه و شهرسازی و تعاونی‌ها ساخته شود که تاکنون ۴۳ هزار مسکن ساخته و ساخت خانه برای کارگران در استان‌های دیگر نیز مانند کرمانشاه و خراسان جنوبی شروع شده است.

او همچنین افزود: علاوه بر این در قرارداد با وزارت راه و شهرسازی تأمین مصالح ساختمانی ۳۰۰ هزار واحد نهضت ملی مسکن بر عهده تعاونی‌ها قرار داده شده است.

او مشکل اصلی ساخت مسکن کارگران را تأمین زمین دانست و گفت: با تأمین زمین از سوی وزارت راه و شهرسازی این مسکن‌ها ساخته می‌شود.

به واسطه تکلیف کارفرمایان اشاره شده در ماده ۱۴۹ قانون کار، جامعه کارفرمایی در ساخت ۲۰۰ هزار مسکن کارگری متعهد شده‌اند بخشی از آورده متقاضیان را در قالب تسهیلات به آنان پرداخت کنند.
به گفته معاون اتاق تعاون ایران، برنامه این است که ساخت باقیمانده واحدهای نهضت ملی مسکن برای کارگران تا پایان ۱۴۰۴ به اتمام برسد.

مطیع‌جهانی با بیان اینکه ۴۰۰۰ تعاونی مسکن در کشور داریم، اضافه کرد: بیش از ۲ میلیون واحد مسکن مهر توسط تعاونی‌ها در حال ساخت بود که تمامی آنها ساخته شده و به بهره‌برداری رسیده و پرونده آنها بسته شده است.

مزایا و معایب مسکن جوارکارگاهی

ساخت مسکن در نزدیکی کارخانه‌ها مزایای متعددی برای کارگران دارد. مهمترین آنها کاهش زمان و هزینه رفت وآمد است، زیرا نزدیکی نیاز به سفر طولانی یا پرهزینه را از بین می‌برد و از فرسودگی فرد در اثر تعدد میزان رفت وآمد بکاهد. علاوه بر این، زندگی در نزدیکی محل کار می‌تواند علاوه بر تقویت حس اجتماعی بین کارگران، حمایت و همکاری متقابل را ارتقا دهد.

با این حال مسکن جوارکارگاهی معایب قابل توجهی نیز دارد. وجود مسکن در نزدیکی کارخانه‌ها به دلیل درگیری بیشتر کارگر با محیط شغلی می‌تواند تعادل بین کار و زندگی را مختل و تعریف عمومی از «خانه» به عنوان محلی برای آسایش فکری و روانی را تغییر دهد. ضمن اینکه کیفیت مسکن مجاور کارخانه اغلب به دلیل دسترسی محدود به امکانات رفاهی یا فضاهای سبز که به طور بالقوه منجر به نگرانی های بهداشتی و ایمنی می‌شود، استاندارد نیست.

برای کاهش این مضرات، اطمینان از اینکه مسکنی که کارخانه در اختیار آنها قرار می‌دهد با استانداردهای زندگی مناسب، امکانات کافی و تفکیک واضح بین کار و زندگی شخصی مطابقت دارد، بسیار مهم است.

لیلا آذر