خار پاشنه چیست و چرا به وجود می‌آید؟

خار پاشنه یا التهاب پرده کف پا فاشیای کف پا یا «پلانتار» یکی از علل شایع درد پاشنه است. این بیماری به علت التهاب یک باند ضخیم که از کف پا عبور می‌کند و استخوان پاشنه پا را به انگشتان پا متصل می‌کند به وجود می‌آید. وقتی رباط‌ها و عضلات طی زمانی طولانی به قسمت پاشنه پا فشار وارد می‌کند باعث رسوب کلسیم در آن قسمت می‌شود. این بافت اضافی خود را به صورت یک بیرون زدگی استخوانی در قسمت پاشنه پا نشان می‌دهد که طی گذشت زمان ایجاد می‌شود. فاسیای کف پا یا ورم فاشیای کف پا که معمولاً خار پاشنه نامیده می‌شود معمولاً باعث درد شدید با اولین قدم‌های فرد هنگامی که از تخت پای خود را به زمین می‌گذارد، می‌شود. پس از برخاستن، درد به طور معمول کاهش می‌یابد اما ممکن است پس از مدتی ایستادن دوباره درد بازگردد. ورم کف پا بیشتر در دونده‌ها دیده می‌شود، ایستادن بیش از حد، فشار مکرر، افرادی که دارای اضافه وزن هستند، تحلیل چربی‌های کف پا در اثر افزایش وزن و اشخاصی که کفش‌های نامناسب می‌پوشند نیز در معرض خطر خار پاشنه قرار دارند.

آیا خار پاشنه دارای علائم و نشانه‌های خاصی است؟

اغلب علائم خار پاشنه پا به صورت واضح بروز نمی‌کند اما می‌تواند با درد مدام یا مزمن؛ بخصوص هنگام پیاده‌روی و دویدن همراه باشد و باعث التهاب در نقطه‌ای که خار پاشنه تشکیل شده شود. معمولاً زمانی که فرد هنگام صبح و برای اولین‌بار بخواهد روی پاهایش بایستد احساس درد تیزی در قسمت کف پا می‌کند که بسیار دردناک است. پس از نشستن زمانی که فرد بخواهد قدم بردارد، متوجه درد و خشکی در پاشنه پای خود می‌شود. مهم‌ترین علائم خار پاشنه احساس درد شدید، التهاب و تورم در قسمت جلوی پاشنه، برآمدگی استخوان کوچک پاشنه پا است؛ به طوری که فرد نمی‌تواند فعالیت‌های روزمره خود را به درستی انجام دهد.

در مورد تشخیص خار پاشنه هم توضیح می‌دهید؟

تشخیص علائم خار پاشنه از طریق راه رفتن بر روی پاشنه پا و میزان درد و ناراحتی که فرد احساس می‌کند امکان‌پذیر است. علاوه‌ بر این اگر موقع لمس پاشنه پا، درد و التهاب شدیدی را فرد حس کرد، این علائم می‌تواند نشان‌دهنده وجود خار پاشنه باشد، اما به‌طور کلی قطعی این عارضه باید بر اساس گرفتن شرح پزشکی و معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود و با گرفتن عکس ساده رادیوگرافی خار پاشنه به صورت یک زائده استخوانی دیده می‌شود اما بین شدت درد و اندازه این زائده هیچ ارتباطی وجود ندارد. خار پاشنه به خودی خود در اغلب موارد بدون درد است.

آیا خار پاشنه دارای عوارضی هم هست؟

عدم درمان خار پاشنه باعث می‌شود این بیماری مزمن شود و التهاب پا بیشتر و رسوب کلسیم نیز بزرگتر شود؛ از این رو درد آن نیز افزایش می‌یابد و در نهایت مانع از فعالیت‌های فرد می‌شود. تغییر در الگوی راه رفتن به عنوان راهی برای تسکین درد فاسییت کف پا ممکن است منجر به مشکلات پا، زانو، مفصل ران یا کمر شود.

در مورد روش درمان خار پاشنه هم توضیح می‌دهید؟

بیش از 90 درصد بیماران مبتلا به خار پاشنه طی ۱۰ ماه با استفاده از روش‌های ساده غیر جراحی بهبود می‌یابند. یکی از راه‌های درمان خار پاشنه، داشتن رژیم غذایی است که دارای ویتامین و مواد معدنی زیادی باشد. یکی از این ویتامین‌ها، ویتامین D است که از طریق نور خورشید در بدن ساخته می‌شود و چون شرایط استفاده از نور خورشید برای همه امکان‌پذیر نیست باید از طریق مصرف منابع غذایی کمبود ویتامین D را جبران کرد. این ویتامین در زرده تخم مرغ، شیر، سویا، قارچ و ماهی تن وجود دارد. کلسیم و منیزیم نیز از ویتامین‌های مهمی است که باعث بروز پیشگیری از این بیماری می‌شود.

اگر فردی اضافه وزن دارد به شیوه‌های اصولی باید آن را کاهش دهد. خوراکی‌ها و مواد غذایی سالم در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهد و حتماً ورزش‌های سبک و استاندارد را در برنامه روزانه خود بگنجاند تا هرگز دچار بیماری خار پاشنه پا نشود.

حرکت یک بطری آب سرد زیر کف پا به مدت ۲۰ دقیقه نیز مؤثر است و 3 تا 4 بار در روز، استراحت، یخ گذاشتن در ناحیه دردناک و کشش باعث بهبودی این بیماری در دراز مدت می‌شود. مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم هم درد و التهاب ناشی از خار پاشنه پا را کاهش می‌دهد. کورتون‌ها داروهای ضد التهاب قوی هستند برای کاهش درد و التهاب می‌توان آن را به داخل نیام کف پایی تزریق کرد. استفاده از کفش‌های با کفی ضخیم و نرم می‌تواند درد حین ایستادن و راه رفتن را کم کند. پدهای سیلیکونی پاشنه نیز مفیدند و می‌توان از کفی‌های طبی نیز برای این منظور استفاده کرد.

بعضی از روش‌های درمان نیز عبارتند از: شاک‌ویو، اوزون درمانی، استفاده از یخ، طب سوزنی و تزریق داخلی فاشیای پلانتار.