سکته قلبی چیست و در اثر چه عواملی به وجود می‌آید؟

علت اصلی بروز سکته قلبی، ایجاد آترواسکلروز است. منظور از آترواسکلروز، تجمع پلاک‌ها در شریان‌ها است. پلاک‌ها ماده‌ای هستند که در اثر کنار هم قرار گرفتن کلسترول، رسوبات و دیگر ترکیبات به وجود می‌آیند. پلاک‌ها قابلیت چسبیدن به دیواره شریان و انباشته شدن در آن را دارند. در صورتی‌ که انباشت پلاک‌ها ادامه یابد، به ‌تدریج شریان‌ها تنگ‌تر شده و در نهایت مسدود می‌شوند و در صورتی ‌که یک پلاک بشکند یا پاره شود، بلافاصله در رگ لخته خون ایجاد می‌شود. این لخته خون دلیل اصلی بروز سکته قلبی است. با بروز حمله قلبی این هشدار از بدن صادر می‌شود که قلب دیگر اکسیژن و خون دریافت نمی‌کند. در صورتی ‌که جریان خون و اکسیژن متوقف شود، سلول‌های ماهیچه‌ای قلب آسیب‌دیده و مرگ سلولی رخ می‌دهد. در سکته قلبی قسمتی از عضله قلب به علت نرسیدن خون و اکسیژن از بین می‌رود، از این رو رگ‎های قلب دچار گرفتگی و تنگی می‌شوند. آثار سکته قلبی برحسب اینکه چه مقدار از نسج قلب از بین رفته باشد، متفاوت است. اگر نسجی که از بین رفته کمتر از 10 درصد باشد معمولاً عارضه چندانی ندارد و فقط خطرات آن ممکن است ضربان نامنظم قلب باشد که گاهی اوقات در ساعت اولیه سکته قلبی ممکن است منجر به فوت بیمار شود. اما اگر نسجی که از دست رفته از 20 درصد بیشتر باشد علائم نارسایی قلبی ظاهر می‌شود و اگر از 30 درصد بیشتر باشد ممکن است منجر به شوک قلبی شود که بسیار خطرناک است. به طور کلی ارث نقش بسیار زیادی در سکته قلبی دارد، به طوری که اگر شخصی پدر و مادرش در زیر سن 50 سالگی سکته کرده باشد 3 برابر شخصی که والدینش سکته نکرده در خطر است. استرس نقش بسیار زیادی در سکته‌های قلبی دارد. افرادی که بیماری دیابت، چربی خون، اسید اوریک و فشار خون بالا دارند و همچنین چاق هستند در معرض خطر سکته قلبی قرار دارند. مصرف سیگار بیش از همه این فاکتورها نقش دارد، به طوری که اگر کسی در روز 10 نخ سیگار به مدت 10 سال کشیده باشد 3 برابر سایر افراد در خطر سکته قرار دارد. تغذیه نامناسب یکی از مهمترین علل ابتلا به بیماری قلبی و عروقی است. متأسفانه تغذیه ما سالم نیست. امروزه به علت اینکه زن و مرد هر دو کار می کنند وقت پختن غذا را ندارند، از این رو از غذاهای فست‌فود مصرف می‌کنند. مصرف زیاد این غذاها باعث انباشته شدن چربی در بدن می‌شود. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد ۱۰ تا ۱۵ درصد کودکان ایرانی به علت تغذیه نامناسب و عدم تحرک کافی دچار اضافه وزن و چاقی شده‌اند که همین مسأله در بزرگسالی می‌تواند آنان را در معرض سکته قلبی قرار دهد.

سکته قلبی دارای چه علائم و نشانه‌هایی است؟

مهمترین علامت سکته قلبی درد شدید و ناگهانی است که بیشتر به صورت احساس فشار و سنگینی روی قفسه سینه حس می‌شود. این فشار به دست چپ یا راست و گردن انتشار می‌یابد، به طوری که شخص در گردن احساس گرفتگی می‌کند و گاهی در دندان‌های فک تحتانی دردی مانند دندان درد احساس می‌شود. گاهی این درد در شانه‌ها و کتف یا در ناحیه معده احساس می‌شود و گاه به اشتباه با بیماری‌‎هایی مانند ناراحتی معده، آرتروز گردن و یا دندان درد اشتباه گرفته می‌شود، در حالی که منشاء تمامی این دردها مربوط به نرسیدن خون به قلب است. هر دردی که از ناف به بالا یا از فک تحتانی به پایین باشد و هنگام عصبانیت یا فعالیت سنگین بدن بروز کند و هنگام خواب باعث بیدار شدن شود احتمالاً سکته قلبی است. این علائم ممکن است بر اساس سن، جنس و سایر بیماری‌ها متفاوت باشد. آقایان بیشتر علامت درد را عنوان می‌کنند، در حالی که در خانم‌ها علامت تهوع و تعریق بیشتر ایجاد می‌شود. در افراد مسن، افت فشار خون و علائم عروق مغزی بیش از درد خود را نشان می‌دهد.

روش درمان سکته قلبی چگونه است؟

بیمار باید برای درمان سکته قلبی در بخش سی‌سی‌یو بستری شود. معمولاً درد بیمار را با مورفین تسکین می‌دهند و داروهای گشادکننده عروق قلب از طریق رگ به بیمار تزریق می‌شود. به طور کلی درمان‌های سکته قلبی سه نوع است که عبارتند از:

درمان طبی: که شامل روش اصلاح سبک زندگی، ورزش، رژیم غذایی درست و ترک دخانیات است. معمولاً در این روش به بیمار داروهای ضد کلسترول، فشار خون و دیابت داده می‌شود.

درمان با آنژیوپلاستی: که پزشک به وسیله یک بالون ظریف، تنگی رگ‌ها را باز می‌کند و برای اینکه تنگی مجدداً ایجاد نشود، استنت روی آن قرار می‌دهد.

عمل جراحی و بای‌پس کرونر: این روش هنگامی انجام می‌شود که عروق کرونر برای درمان طبی با آنژیوپلاستی مناسب نیستند و باید با استفاده از سرخرگ‌هایی که از اندام تحتانی برداشته می‌شود، مجرایی از آئورت به محل انسداد رگ متصل کرد.

در مورد راه‌های پیشگیری از سکته قلبی هم توضیح دهید.

روش‌های کاهش خطر سکته قلبی عبارتند از: ترک سیگار، داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سالم، ورزش منظم، مدیریت دیابت، سطح کلسترول بالا، کنترل فشار خون بالا، حفظ وزن بدن سالم و دوری از استرس.