به گزارش آتیه آنلاین، سازمان تأمین اجتماعی به عنوان بزرگترین نهاد بیمه‌ای، صندوق بازنشستگی کشوری، صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر، سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح و بانک‌ها و بیمه‌ها از دیگر سازمان‌ها و صندوق‌های بیمه‌گر در کشور محسوب می‌شوند. این نهادهای بیمه‌گر نقش اصلی را در ارائه خدمات گسترده به جامعه تحت پوشش دارند.
در حال حاضر نظام تأمین اجتماعی در ایران از ترکیب نظام بیمه‌ای یعنی مشارکتی و غیر بیمه‌ای یعنی غیرمشارکتی تشکیل شده است. طبق آمارهای موجود ۶۸ درصد از جامعه شاغلان و نیروی کار فعال در عرصه کسب و کار و ۴۶ درصد از افراد سالمند بالای ۶۵ سال را خدمات‌رسانی می‌کنند.
اگرچه در حال حاضر ۱۸ صندوق بازنشستگی در ایران فعالیت دارد اما ضریب پوشش بیمه‌ای در کشور با توجه به وجود بیمه‌شدگان اصلی و تبعی، افراد مستمری‌بگیر و جامعه تحت تکفل به حدود ۷۳ درصد جمعیت ایران می‌رسند. از این میزان ۵۳ درصد تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی، هفت درصد سهم صندوق بازنشستگی کشوری و ۱۲ درصد سهم دیگر صندوق‌های بازنشستگی مانند تأمین اجتماعی نیروهای مسلح، ‌صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر، بانک‌ها، نفت، ‌آینده‌ساز و دیگر صندوق‌ها است.

۵۳ درصد جمعیت تحت پوشش تأمین اجتماعی
سازمان تأمین اجتماعی به عنوان بزرگترین سازمان بیمه‌گر کشور در حال حاضر با ارائه خدمت به حدود ۴۷ درصد از جمعیت کشور، ۵۳ درصد را در زمینه بیمه‌ای، درمانی و بازنشستگی تحت پوشش دارد.
خدمات هجده‌گانه تأمین اجتماعی شامل انواع مستمری‌ها، خدمات درمانی، مزایای بیمه بیکاری و تعهدات کوتاه‌مدت و بلندمدت ضریب پوشش ۵۳.۶۱ درصد را از میان صندوق‌های بازنشستگی کشوری به خود اختصاص داده است.
تأمین اجتماعی به دلیل ارائه گسترده‌ خدمات و اجرای برنامه‌های راهبردی در حوزه حمایت از بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران و خانواده‌های تحت پوشش آنان، گسترده‌ترین چتر بیمه‌ای را برای شاغلان، نیروی کار در فضای کسب و کار و حوزه‌ اشتغال، کارگران، رانندگان درون و برون شهری، دانشجویان، زنان خانه‌دار، روحانیون، خادمان مساجد، قالیبافان، هنرمندان، اصناف و دیگر گروه‌های فاقد بیمه به عهده دارد.
تأمین اجتماعی یک سازمان عمومی غیردولتی از سال ۱۳۳۱ با هدف ساماندهی و پرداخت مستمری بازنشستگی، خدمات بیمه‌ای و درمانی در قالب یک سازمان مستقل تاسیس شده و اکنون وظیفه ارائه خدمت به کارگران مزدبگیر و حقوق بگیر در قالب بیمه اجباری و بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد در قالب بیمه اختیاری را به عهده دارد.
براساس داده‌های موجود، بخش عمده منابع مالی این سازمان از محل حق بیمه‌های جامعه تحت پوشش با مشارکت بیمه شده و کارفرما تأمین می‌شود و متکی به منابع دولتی نیست.

هفت درصد جامعه بهره‌مند از خدمات صندوق بازنشستگی کشوری
صندوق بازنشستگی کشوری به عنوان دومین صندوق بیمه‌ای کشور بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار بازنشسته و حقوق‌بگیر را خدمات‌رسانی می‌کند. از طرفی دیگر بیش از ۹۰۰ هزار نفر در قالب کسورپرداز یا بیمه‌پرداز به این صندوق بازنشستگی حق بیمه پرداخت می‌کنند.
جامعه دریافت کننده خدمات از این صندوق بیمه‌گر حدود هفت درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. با توجه به رشد تعداد بازنشستگان در این صندوق در حال حاضر ضریب پشتیبانی در این نهاد بیمه‌ای به حدود نیم رسیده است.
یکی از شاخصه‌های مهم در سازمان‌ها و صندوق‌های بیمه‌گر ضریب پشتیبانی به شمار می‌رود. یک ضریب پشتیبانی مناسب برای پایداری و ماندگاری صندوق بازنشستگی حدود ۱۰ بیمه‌شده به ازای یک مستمری‌بگیر است اما اکنون در صندوق بازنشستگی کشوری این موضوع معکوس شده است.
در حال حاضر به ازای هر نیم بیمه‌شده یا کسورپرداز در این صندوق بیمه‌ای، ۶ یا ۷ نفر مستمری‌بگیر از این صندوق خدمات مستمری دریافت می‌کنند. این موضوع باعث شده که این نهاد بیمه‌ای ۹۰ درصد منابع خود را از اعتبارات دولتی دریافت کند.

صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان جوان و پایدار
یکی دیگر از صندوق‌های بیمه‌ای در کشور صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر است که این نهاد بیمه‌ای اکنون ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر را تحت پوشش خدمات دارد. این صندوق با حدود ۱۸ سال فعالیت یکی از جوان‌ترین و پایدارترین صندوق‌های بیمه‌گر در کشور محسوب می‌شود.
با توجه به اینکه با وجود جامعه هدف دریافت‌کننده خدمات، فقط ۱۸۴ هزار مستمری‌بگیر از خدمات بیمه‌ای و بازنشستگی این صندوق برخوردار هستند. این موضوع باعث شده که ضریب پشتیبانی صندوق عدد ۱۰ را نشان می‌دهد.
بالا بودن ضریب پشتیبانی در این صندوق نشان‌دهنده جوان بودن صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر است زیرا به ازای هر ۱۰ بیمه شده تنها یک مستمری‌بگیر تحت پوشش دارد.

پوشش بیمه‌ای جامعه فاقد بیمه وظیفه قانونی صندوق‌های بازنشستگی
براساس اصل ۲۹ قانون اساسی یکی از مهمترین وظایف و تکالیف صندوق‌ها و سازمان‌های بازنشستگی و بیمه‌گر و پوشش گسترده خدمات خود در راستای حمایت از افراد شاغل در بخش‌های مختلف اقتصادی و تولیدی است تا افراد فاقد بیمه هم بتوانند از این خدمات بهره‌مند شوند.
مهمترین مسأله در پوشش جمعیت بیمه‌های اجتماعی، نبود نظام بیمه‌ای مناسب و استمرار نداشتن پوشش بیمه‌ای برای شاغلان غیرمزد و حقوق‌بگیر است. اگرچه میانگین کشوری این شاخص برای همه سازمان‌های بیمه‌ای مانند تأمین اجتماعی، ‌صندوق بازنشستگی کشوری، سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح، صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر و سایر صندوق‌ها ۷۳ درصد است اما همچنان ۲۷ درصد جامعه نیازمند داشتن حمایت‌های بیمه‌ای هستند.

وجود چهار میلیون شاغل بدون بیمه در کشور
گزارش سالیانه مرکز آمار ایران نشان می‌دهد جمعیت شاغلان در بخش‌های مختلف اقتصادی، تولیدی و فضای کسب‌وکار حدود ۲۳ میلیون و ۴۴۷ هزار نفر است که ۱۳ میلیون و ۲۹۴ هزار آنان را مزد و حقوق‌بگیر و ۱۰ میلیون نفر نیز دیگر را کارفرمایان، کارکنان مستقل و کارکنان بدون مزد تشکیل می‌دهند. از این تعداد ۱۹ میلیون و ۲۰۳ هزار نفر تحت پوشش بیمه اجتماعی قرار دارند که ۶ میلیون و ۸۷۱ نفر را بیمه‌شدگان اجباری و ۱۲ میلیون و ۳۳۲ هزار نفر بیمه‌شدگان اجباری شامل مزد و حقوق‌بگیران بخش عمومی و خصوصی به حساب می‌آیند.
طبق این داده‌ها در حال حاضر بیش از چهار میلیون نفر از افراد شاغل در کشور از پوشش بیمه‌ای محروم هستند که باید برای بهره‌مندی این افراد برنامه‌های اجرایی انجام شود.
سازمان تأمین اجتماعی در راستای تعمیم و گسترش خدمات بیمه‌ای خود برنامه‌های تحولی و راهبردی در دستور کار قرار داده است. به گونه‌ای که با اجرای طرح‌های مختلفی همچون طرح بیمه فراگیر خانواده ایرانی، بیمه‌های اختیاری، اجباری، بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد، بیمه‌های توافقی زمینه پوشش گسترده افراد بدون بیمه را فراهم کرده است.
اقدامات این سازمان بیمه‌گر در ۲.۵ سال گذشته برای ارائه خدمات بیمه‌ای، درمانی و بازنشستگی به گروه‌های بدون بیمه مانند پزشکان، زنان خانه‌دار، دانشجویان، امددگران، دامپزشکان، شاغلان پلتفرمی و دیگر گروه‌ها نشان‌دهنده تعهد این سازمان به خدمات‌رسانی به این افراد طبق وظیفه قانونی است.
براساس آمارهای موجود، یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر در دولت سیزدهم به تعداد بیمه‌شدگان جدید تأمین اجتماعی اضافه شدند. با این وجود امضاء تفاهم‌نامه و رایزنی با نهادهای مختلف برای افزایش شمار افراد بیمه‌شده همچنان از برنامه‌های راهبردی تأمین اجتماعی به شمار می‌رود.

نویسنده: مهری بهاروند