به گزارش آتیه آنلاین، به این ترتیب تعداد بیمه‌شدگان اجباری که براساس تعریف شاملِ «همه کارگران و فعالان بخش‌های دولتی و خصوصی می‌شود که ماهانه مبالغی بابت حق بیمه به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌کنند»، تا پایان شهریور امسال حدود ۱۰ میلیون و ۹۱۸ هزار نفر است. برای هر یک از کارگران متعلق به این جمعیتِ تقریباً ۱۱ میلیون نفری، در ماه‌های ۳۰ روزه حداقل مبلغی حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و برای ماه‌های ۳۱ روزه حداقل ۲ میلیون و ۲۴۰ هزار تومان حق بیمه به حساب سازمان تأمین اجتماعی واریز می‌شود؛ پرداخت هفت درصد از این حق بیمه برعهده کارگر و ۲۳ درصد بر عهده کارفرماست.

با این حال، تأمین اجتماعی همواره نیاز به جذب منابع ریالی جدید برای تأمین اعتبار تعهدات مستمر در قبال یک جامعه هدف بیش از ۴۳ میلیون نفری دارد؛ در ۱۸ تیرماه سال جاری، میرهاشم موسوی مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی از افزایش یک میلیون و ۹۲۰ هزار نفری تعداد بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی در یکسال گذشته خبر داد و افزود: «اثر مالی این عدد در صندوق سازمان، ماهانه بالغ بر هزار میلیارد تومان است».

تردیدی نیست که برای حفظ تعادل منابع و مصارف در سازمان تأمین اجتماعی، روند جذب بیمه‌شدگان جدید بایستی با قدرت بیشتر ادامه داشته باشد؛ یکی از راهکارهای اصلی جذب بیمه‌شدگان جدید و افزایش منابع ورودی صندوق، رسمی‌سازیِ اشتغال غیررسمی و فاقد بیمه در کشور است؛ آمارهایی که فتح‌الله بیات، رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی کشور ارائه می‌دهد، نشان از این دارد که با جذب کارگران غیررسمی، منابع ورودی سازمان از محل حق بیمه‌های کارگران جدید به صورت معناداری افزایش خواهد یافت.

آمار تقریبی کارگران غیررسمی

بیات در این رابطه به آتیه آنلاین گفت: «بر اساس آمارها چیزی حدود پنج میلیون کارگر غیررسمی و فاقد شناسنامه در کشور وجود دارد که در فضای غیررسمی اقتصاد و بدون بیمه و حداقل‌های قانونی مشغول به کار هستند. کارگران غیررسمی فاقد امنیت شغلی و حتی قرارداد قانونی و مکتوب هستند».

او تاکید کرد: «به کارگاه‌های غیررسمی اصطلاحاً کارگاه‌های زیرپله‌ای یا راه پله‌ای نیز گفته می‌شود و البته از آنجا که این کارگاه‌ها تحت پوشش قانون کار و بازرسی‌های کار نیستند و در فضاهای دور از تیررس قانون قرار گرفته‌اند، آمار دقیقی از کارگران غیررسمی در دست نیست؛ حتی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز آمار دقیقی از این گروه از کارگران ندارد اما اطلاعات میدانی ما نشان می‌دهد که حدود پنج میلیون کارگر غیررسمی در کشور داریم».

بیات در تعریف کارگر غیررسمی افزود: «این کارگران فاقد قرارداد شغلی، بدون بیمه و بدون برخورداری از حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار، در شرایط معمولاً ناایمن و برای ساعات طولانی کار می‌کنند. این کارگران هیچ امیدی به بازنشستگی و بهره‌مندی از مستمری آن ندارند ولی اگر رسمی‌سازی آن‌ها در دستور کار قرار گیرد، هم آینده بخش قابل توجهی از نیروی کار کشور تأمین می‌شود و هم منابع ورودی تأمین اجتماعی به میزان زیاد افزایش می‌یابد».

به گفته بیات، «غیررسمی‌زدایی از بازار کار کشور و زدودن اقتصاد غیررسمی، بایستی یکی از اولویت‌های اصلی دولت و برنامه‌ریزان باشد؛ در اقتصاد غیررسمی کارفرما به هر شیوه ممکن کارگران را مورد استثمار و بهره‌کشی قرار می‌دهد و هیچ نظارتی اعمال نمی‌شود».

خلق منابع جدید برای تأمین اجتماعی

اگر آمار ۱۰ میلیون و ۹۱۸ هزار نفری بیمه‌شدگان اجباری سازمان تأمین اجتماعی را مبنا قرار دهیم، به این نتیجه می‌رسیم که گستره اقتصاد غیررسمی نسبتاً وسیع است؛ در حال حاضر پنج میلیون کارگر غیررسمی در مقابل ۱۰ میلیون و ۹۱۸ هزار کارگر بیمه شده اجباری تامین اجتماعی وجود دارد؛ در حالت ایده‌آل، اگر همه پنج میلیون کارگر غیررسمی، در یک بازه زمانی مشخص رسمی و بیمه شوند و بازهم اگر فرض کنیم برای هر کدام از آن‌ها ماهانه حداقل ۲ میلیون تومان حق بیمه به حساب سازمان تأمین اجتماعی واریز شود، منابع ورودی سازمان از محل این بیمه‌شدگان جدید حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان افزایش می‌یابد.

۱۰ هزار میلیارد تومان افزایش منابع ورودی سازمان از محل نوبیمه‌شدگان، رقم بسیار قابل توجهی است وقتی در نظر بگیریم که مصارف ماهانه سازمان تأمین اجتماعی بابت پرداخت مستمری بازنشستگان حدود ۴۲ هزار میلیارد تومان است. فتح الله بیات تاکید می‌کند «اگر غیررسمی‌زدایی و گسترش چتر بیمه حداقلی در دستور کار قرار گیرد و حتی نیمی از این کارگران غیررسمی، در یک بازه زمانی یکی دو ساله رسمی و بیمه شوند، فواید بسیار نصیب جامعه کارگری و اقتصاد کشور می‌شود، یکی از مهم‌ترین این فواید، رفع بحران ناترازی سازمان تأمین اجتماعی توسط تأمین کار شایسته برای کارگرانی است که دور از چشم قانون مورد استثمار قرار می‌گیرند».