به گزارش آتیه آنلاین؛ گزارش سازمان جهانی بهداشت درباره بازار جهانی واکسن در سال ۲۰۲۲ که اخیراً منتشر شده نشان می‌دهد که توزیع ناعادلانه تنها مختص واکسن‌های کووید-۱۹ نیست و کشورهای فقیرتر به‌طور مداوم برای دسترسی به واکسن‌های مورد تقاضا در کشورهای ثروتمند نیز، تلاش می‌کنند. عرضه محدود واکسن و توزیع نابرابر آن باعث ایجاد نابرابری در جهان می‌شود. مقرون به صرفه بودن واکسن نیز مانعی برای دسترسی به آن است. تفاوت‌های قیمتی واکسن‌ها باعث می‌شود که کشورهای با درآمد کم و متوسط به اندازه یا حتی بیشتر از کشورهای ثروتمند برای چندین نوع واکسن هزینه پرداخت کنند.

برای مثال واکسن ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) علیه سرطان دهانه رحم که هزینه تولید بالایی دارد، تنها در ۴۱ درصد از کشورهای کم‌درآمد مورد استفاده قرار گرفته است. این در حالی است که بخش عمده‌ای از بار بیماری بر دوش این کشورهاست و در مقابل ۸۳ درصد از کشورهای با درآمد بالا دسترسی به واکسن را ممکن ساخته‌اند.

دکتر تدروس آدهانوم گبریسوس، مدیر کل سازمان جهانی بهداشت گفت: «حق سلامتی شامل حق استفاده از واکسن است». با این حال، این گزارش جدید نشان می‌دهد که عدم ثبات درونی بازار آزاد، برخی از فقیرترین و آسیب‌پذیرترین افراد جهان را از این حق محروم می‌کند. سازمان جهانی بهداشت بدنبال تغییرات ضروری گوناگون و لازم در بازار جهانی واکسن، برای نجات جان انسان‌ها، پیشگیری از بیماری و آمادگی برای بحران‌های آینده است.

اگرچه ظرفیت تولید واکسن در سراسر جهان افزایش یافته است، اما تولید همچنان محدود و متمرکز در نقاط خاصی است. تقریباً ۱۶ میلیارد دوز واکسن به ارزش ۱۴۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ عرضه شده که تقریباً سه برابر حجم بازار سال ۲۰۱۹ (۵.۸ میلیارد) و تقریباً سه و نیم برابر ارزش بازار سال ۲۰۱۹ (۳۸ میلیارد دلار) است. این افزایش عمدتاً ناشی از نیاز به واکسن‌های کرونا بود که ظرفیت باورنکردنی نیازهای بهداشتی در زمینه واکسن را نشان می‌دهد. اما به استثنای واکسن کرونا، تنها ۱۰ تولیدکننده به تنهایی ۷۰ درصد دوز واکسن‌ها را ارائه می‌کنند.

همچنین در حال حاضر تعدادی از ۲۰ واکسن پرمصرف برتر مانند واکسن‌های PCV، HPV، سرخک و سرخجه در سطح جهانی تنها دارای دو عرضه‌کننده است.

این تولید محدود و متمرکز منجر به خطر کمبود و ناامنی عرضه منطقه‌ای واکسن می‌شود. در سال ۲۰۲۱، مناطق آفریقا و شرق مدیترانه برای ۹۰ درصد واکسن‌های خود به تولیدکنندگانی وابسته بودند که مقر آنها در جایی بیرون از این مناطق قرار داشت. همچنین انحصارهای ریشه‌دار مالکیت حقوقی و انتقال محدود فناوری، توانایی ساخت و استفاده از ظرفیت تولید محلی را محدودتر کرده است.

اکنون وضعیت بازارهای واکسن برای چندین واکسن ضروری و اضطراری نگران‌کننده است؛ وبا، حصبه، آبله یا آبله میمونی، ابولا و بیماری مننگوکوک از این دست بیماری‌ها است. ادامه سرمایه‌گذاری محدود در این واکسن‌ها می‌تواند برای زندگی شهروندان به ویژه در کشورهای فقیرتر ویرانگر باشد.

کووید۱۹ ثابت کرد که واکسن‌ها را می‌توان به سرعت توسعه داد و در سطح وسیعی توزیع کرد. در جریان همه‌گیری کرونا، تولیدکنندگان واکسن فرآیندی که به طور متوسط بین ۴ تا ۱۰ سال طول می‌کشد را به ۱۱ ماه کاهش دادند. این بیماری همه‌گیر همچنین ضرورت واکسن‌ها را به عنوان یک کالای عمومی اساسی و مقرون به صرفه آشکار کرد که باید در اختیار همه باشد.

در گزارش سازمان بهداشت جهانی برای دسترسی بهتر و برابر به واکسن پیشنهاداتی به کشورها داده شده تا برنامه‌های واکسیناسیون مشخص و سرمایه‌گذاری تهاجمی‌تر و نظارت قوی‌تری بر توسعه، تولید و توزیع واکسن داشته باشند و مراکز تحقیقاتی و تولیدی منطقه‌ای را تشکیل دهند. همچنین ضروری است تا قوانین برای همکاری دولت در مواقع کمبود و مسائلی مانند توزیع واکسن، مالکیت معنوی واکسن‌ها و گردش نهاده‌ها و کالاها در این بخش وضع گردد.