به گزارش آتیه آنلاین، در بین تمامی گرایش‌های فعال در حوزه تعاون کشور اعم از تعاونیهای تأمین نیاز مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، مسکن، اعتبار، تولیدی توزیعی و خدمات، تعاونیهای سهام عدالت در قالب ۳۴۱ شرکت تعاونی فعالیت دارند.

همچنین گفتنی است که بیشترین اعضاء کل تعاونیهای کشور را افراد تحت پوشش تعاونیهای سهام عدالت به عنوان اعضای این شرکت‌ها در اختیار دارند.

بیش از ۴۸ میلیون نفر در تعاونیهای سهام عدالت عضو هستند

براین اساس تعداد بیش از ۴۸ میلیون و ۱۶۷هزارنفر از اقشار مختلف در تعاون‌های سهام عدالت عضو هستند که به نوعی بیش از ۵۰ درصد جمعیت کشور را شامل شده و نیمی از جمعیت کشور را دربر می‌گیرند.

به عبارتی از هر دونفر ایرانی ساکن مناطق مختلف در کشور، یک نفر با عضویت در تعاونی سهام عدالت تحت پوشش این شرکت‌ها قرار داشته و از مزایای این نهادهای اقتصادی با بستر تعاونی بهره‌مند می‌شوند.

عضویت بیشتر مردان در تعاونی‌های سهام عدالت

در این خصوص تعداد بیش از ۳۰ میلیون نفری اعضاء تعاونی‌های سهام عدالت برای مردان و جمعیت عضو بیش از ۱۸ میلیون نفری برای زنان در این تعاونی‌ها در سال ۱۴۰۰ به ثبت رسیده است.

خروجی این بخش از گزارش سالانه مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی همچنین حاکی از اشتغال ۲هزار و ۱۸۳نفری در بخش تعاونیهای سهم عدالت است که احتمالا با توجه به ظرفیت بالا، اعضای چندین میلیون نفری، سرمایه موجود در این شرکت‌های تعاونی و همچنین تنوع سهام شرکت‌های فعال تولیدی و اقتصادی موجود در قالب سهام عدالت امکان ظرفیت‌سازی اشتغال برای این بخش وجود دارد.

۸۴درصد اعضای تعاونی‌ها در اختیار سهام عدالت

براساس داده‌های حوزه فعالیت تعاونیها در سال ۱۴۰۰ حدود ۸۴ درصد اعضای تمامی تعاونیهای فعال و در حال بهره‌برداری کشور را اعضاء تعاونی‌های سهام عدالت تشکیل داده و از این نظر فاصله بسیار و دست نیافتنی با دیگر گرایش‌های تعاونی در سطح کشور دارد.

همچنین تعاونی‌های تأمین نیاز مصرف‌کنندگان ۹ درصد و شرکت‌های تعاونی حوزه مسکن نیز با سهم ۲ درصدی پس از تعاونیهای سهام عدالت بیشترین سهم اعضای تعاونی ها را در اختیار دارند.

سهم ۸۴ درصدی اعضای تعاونیهای سهام عدالت و ۱۶ درصدی دیگر شرکتهای تعاونی در بخش‌های مختلف نشان از اهمیت اقتصادی سهام عدالت برای بخش قابل توجهی از جمعیت کشور و همچنین بیانگر ضرورت توسعه اعضای تعاون‌های فعال در کشور دارد.

سهم ۴۸ میلیون نفری عضویت در سهام عدالت در بین جمعیت بیش از ۵۷ میلیون نفری تمامی اعضاء شرکتهای تعاونی نیز بیانگر اهمیت و گستره وسیع شرکتهای تعاونی سهام عدالت در حوزه تعاون است.

در بخش دیگری از گزارش وزارت کار به تعداد ۲۰ اتحادیه فعال در حال بهره‌برداری سهام عدالت با ۸۶ نفر شاغل و سرمایه ۲۸۳میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی اشاره شده است.

تلاش دولت‌ها در هدایتگری شرکت‌های سهام عدالت شهرستانی

مهرداد لاهوتی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی پیش از این در گفت‌وگو با آتیه آنلاین با بیان اینکه ۱۳درصد اقتصاد را بخش خصوصی و ۷درصد را تعاونی‌ها در اختیار دارند، اظهار داشت: در خصوص تعاونی‌های سهام عدالت این نکته مطرح است که با توجه به واگذاری شرکت‌های سهام عدالت به افراد، دولت‌ها تلاش در هدایتگری شرکت‌های سهام عدالت شهرستانی دارند.

وی همچنین با اشاره به اینکه در راستای اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی باید تلاش‌های بیشتری صورت گیرد، گفت: در حال حاضر بخش‌های دولتی در حدود ۸۰ درصد اقتصاد کشور را در اختیار داشته و مجموعا ۲۰ درصد باقیمانده اقتصاد شامل بخش‌های خصوصی و تعاونی است.

نماینده سه دوره مجلس شورای اسلامی همچنین بیان داشت: اقتصاد باید به بخش‌های خصوصی و تعاونی واگذار شده تا انتظار رشد اقتصادی لازم و اشتغال مبتنی بر تعاون را داشته باشیم.

معاون پارلمانی و امور حقوقی اتاق تعاون در ادامه ضمن اشاره به اینکه از سهم ۲۰ درصدی اشاره شده اقتصاد در اختیار بخش‌های غیردولتی، تعاونی‌ها سهم مناسبی را در اختیار دارند، افزود: بستر رشد و ارتقاء آن باید در قالب حمایت‌های دولتی و اجرای قوانین فراهم شود.

شکل‌گیری شرکت‌های سهام عدالت

طرح توزیع سهام عدالت در دولت هشتم مطرح مطرح شد و آیین‌نامه اجرایی آن در مردادماه سال ۱۳۸۴ به تصویب هیات وزیران رسید.

این طرح با موافقت رهبر معظم انقلاب، از سال ۱۳۸۵ اجرایی شده و پس از گذشت ۱۶ سال، آزادسازی سهام عدالت در اردیبهشت ماه سال جاری با ابلاغ رهبر معظم انقلاب صورت گرفت.

در واقع سهام عدالت یکی از انواع یارانه است که دولت نهم از طریق شرکت‌های تعاونی عدالت استانی به مشمولان واگذار و هدف از عرضه سهام عدالت را گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران اعلام کرد.

مالکیت بخشی از سهام برخی از بنگاه‌های دولتی به گروهی از مردم سپرده شد. اما افراد، حق فروش سهام و دریافت سود را تا ۱۰ سال (تا سال ۱۳۹۵) نداشتند و مدیریت سهام عدالت در اختیار دولت بود.

واگذاریهای اصل ۴۴ قانون اساسی و خلق شرکت‌های سهام عدالت

پس از شکل‌گیری تفسیر جدیدی از اصل ۴۴ قانون اساسی در سال ۱۳۸۵، دولت تا ۸۰درصد از سهام کارخانه‌ها و بنگاه‌های بزرگ دولتی را به بخش خصوصی و تعاونی واگذار کرد. این سهام شامل شرکت‌های بزرگی مانند خودروسازی، فولادی، معادنی، بیمه‌ای، بانکی، هواپیمایی، کشتیرانی، نیروگاه، مخابراتی، نفت وگازی بود.

برای توزیع سهام عدالت، ۶ دهک جمعیتی کشور از پایین‌ترین درآمد به بالا مشخص شده و پس از این مرحله، دولت اقدام به انتقال یک شرکت دولتی به زیرمجموعه سازمان خصوصی‌سازی تحت عنوان شرکت کارگزاری سهام عدالت کرده و شرکت‌های تعاونی سهام عدالت در کلیه شهرستان‌های کشور تاسیس شدند.

مددجویان کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی، روستاییان و عشایر، کارگران فصلی ساختمانی، گروه سایر اقشار که شامل گروه‌های کم‌جمعیت مانند خبرنگاران، زنان سرپرست خانوار، طلاب، خادمان مساجد هستند و گروه کارمندان و بازنشستگان دولتی، دستگاه‌های عمومی و بازنشستگان کشوری و لشکری در گروه مشمولان سهام عدالت قرار گرفتند.

طی سالهای گذشته، سازمان خصوصی‌سازی وظیفه خرید و فروش‌ها و جابه‌جایی سهم‌های موجود در سبد سهام عدالت را برعهده داشت و مردم سود خود را به ‌صورت سالیانه دریافت می‌کردند.

با آزادسازی کامل سهام عدالت، اختیار مدیریت سهام عدالت به مشمولان سپرده شده دو روش مدیریتی مستقیم و غیرمستقیم برای سهام عدالت مورد استفاده قرار گرفته که در روش مدیریت مستقیم، سهامدار قدرت اختیار و تصمیم‌گیری درخصوص سهام خود را دارد. در روش مدیریت غیرمستقیم، مالکیت همچنان در اختیار مشمولان است، اما مدیریت و نگهداری سهام برعهده شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی خواهد بود که تمام این شرکت‌ها، در بورس پذیرفته شده‌اند.

گفتنی است که ۱۹ میلیون نفر، روش مدیریت مستقیم و ۳۰ میلیون نفر، روش غیرمستقیم را برای مدیریت سهام عدالت خود انتخاب کرده‌اند.