به گزارش آتیه‌آنلاین، حاشیه‌نشینی همواره پایگاهی برای تولید آسیب‌های اجتماعی مانند قاچاق، دزدی، قتل، انواع خشونت و دیگر آسیب‌های اجتماعی است، به میزان افزایش تعداد حاشیه‌نشینان، جامعه باید احساس خطر بیشتری داشته باشد، چرا که افزایش حاشیه‌نشینان می‌تواند منجر به نافرمانی و شورش هدایت نشده از سوی این افراد باشد که این خود می‌تواند زنگ خطری جدی برای جامعه به حساب‌آید.

علیرضا شریفی یزدی، روانشناس‌اجتماعی در گفت‌وگو با روزنامه آرمان در ارتباط با پیامدهای منفی حاشیه‌نشینی گفت: با پدیده حاشیه‌نشینی یکی از پدیده‌های دنیای پیشرفته است. به این معنی که ما در جهان سنتی با حاشیه‌نشینی مواجه نبودیم، چرا که تمام افراد در بطن جامعه بودند.

شریفی‌یزدی بر این باور است که افراد حاشیه‌نشینی که در شهر خود به دلیل وجود نظارت اجتماعی و شناخت افراد از یکدیگر جرمی مرتکب نمی‌شدند، اما با قرارگرفتن در حاشیه شهر و به دلیل جذب‌نشدن به مراکز اصلی شهر و همچنین ایجاد سرخوردگی‌های روحی، روانی و اجتماعی را دارند، از سوی دیگر نیز به لحاظ اقتصادی نیاز آنها افزایش پیدا کرده است که بنا به این دلایل حاشیه‌نشین‌ها در طی روز به داخل مراکز اصلی شهر برای کسب وکار و انجام شغل‌های دون پایه یا مشاغلی با دستمزد کم ورود پیدا می‌کنند. از این افراد به سمت باندهای غیرقانونی می‌روند و رفتارهای ضداجتماعی از خود بروز می‌دهند.

شریفی یزدی تاکید کرد: مناطق حاشیه‌نشین از یک سو به عنوان پایگاهی برای این افراد هنجارشکن است. از سوی دیگر فرزندانی که در این مکان رشد پیدا می‌کنند نیز جذب این باندهای تبهکار می‌شوند، به این معنی که در برخی از موارد به دلیل مستعدبودن شرایط جوانان یا نوجوانان مناطق حاشیه‌نشین یا معتاد می‌شوند یا اینکه مواد مخدر می‌فروشند که البته این هنجارشکنی در زمینه‌های دیگر مانند تن فروشی و دزدی‌های خرد و کلان نیز بروز پیدا می‌کند.

بروز آسیب‌های اجتماعی ناشی از حاشیه‌نشینی

کوچ اجباری و حاشیه‌نشینی می‌توانند به افزایش بروز آسیب‌های اجتماعی دامن بزنند، همان طور که امان اله قرایی مقدم، جامعه‌شناس پیشتر در پاسخ به این سوال مبنی‌بر اینکه چرا حاشیه‌ نشینی عاملی برای جرم خیزی است، گفت: به‌دلیل اینکه در این مناطق خودکنترلی کاهش پیدا می‌کند، به طور کلی در این مناطق افراد ترس از شناخته شدن ندارند و کنترل اجتماعی در این مناطق ضعیف می‌شود. به عنوان مثال در شهری مانند قم یا مشهد به دلیل ورود و خروج حجم بالایی از زائران کنترل اجتماعی ضعیف می‌شود. از این‌رو بر اساس نظریه‌های جامعه‌شناسی هرگاه در هر ناحیه‌ای رفت و آمد زیاد باشد، جرم نیز افزایش خواهد داشت.

او معتقد است که حاشیه‌نشینی انسجام و کنترل اجتماعی جوامع بسته را به مخاطره می‌اندازد و  برخلاف آن در هر جامعه‌ای که تجانس فرهنگی در آن قوی باشد، افراد جامعه نسبت به یکدیگر شناخت داشته باشند و در آن محل رشد پیدا کرده باشند، میزان وقوع جرم کمتر خواهد بود.

قرایی مقدم در ارتباط با دیگر معایب حاشیه‌نشینی اضافه کرد: به طور حتم حاشیه‌نشینی با جرائم و آسیب‌های اجتماعی متعدد همراه است، به گونه‌ای که در بیشتر موارد افراد از حاشیه‌ها به مراکز اصلی شهر می‌آیند و جرم را انجام می‌دهند و دوباره به مناطق خود باز می‌گردند که البته علت اصلی این امر را می‌توان در نبود شغل مناسب در مناطق دیگر دانست.

این جامعه شناس تاکید کرد: حاشیه‌نشینی باعث ایجاد مشکلات متعدد در مناطق مهاجرفرست خواهد شد، چرا که در ابتدا نیروی کار از این مناطق خارج می‌شود که این خود می‌تواند باعث توسعه‌نیافتگی یا بروز مشکلات دیگر در مناطق مهاجرفرست شود.

مقابله با حاشیه‌نشینی با واکاوی علل بروز این مساله  

باتوجه به روند رو به رشد افزایش اجاره بهاء و گران‌تر شدن زندگی در کلان شهر به نظر می‌رسد که مساله حاشیه‌نشینی در کشور حتی در بلندمدت نیز حل نخواهد شد. بلکه تنها می‌توان به ساماندهی و ارتقای وضعیت موجود اکتفا کرد. برخی از افراد حاشیه‌نشین از یک انزوای اجتماعی و بیگانگی اجتماعی رنج می برند، بنابراین نباید با رفتار تحکم آمیز، تنها صورت مساله را پاک کرد.

برای حل مساله حاشیه‌نشینی با هر نوع برنامه‌ و هر بازه زمانی باید ادعا کرد که در نهایت شرایط زیست شهروندان دهک‌های پایین درآمدی و اقشار ضعیف ساکن در این مناطق اندکی می‌تواند بهبود یابد اما حل نخواهد شد. زمانی می‌توان مساله حاشیه‌نشینی را در کشور از بین برد که برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌ها معطوف به علت‌های حاشیه‌نشینی باشد نه متکی به مکان‌های حاشیه‌نشین.

پس در شرایط حاضر که کشور شاهد رشد فزاینده مساله «حاشیه‌نشینی» است اگرچه سازمان‌هایی مانند استانداری، شهرداری، سازمان تبلیغات و بهزیستی می‌توانند در کنار سازمان‌های مردم‌نهاد، اتاق‌های فکر و ایده‌های خودجوش در این حوزه تأثیرگذار باشند اما در این میان، کنترل و نظارت دقیق بر بازار مسکن باید به عنوان زیربنایی‌ترین مساله به آن توجه شود و اقدامت عاجلی در این حوزه صورت گیرد و در کنار آن نیز سیاست‌گذاری فرهنگی و هنری، ورزشی و افزایش نشاط و امید در این مناطق باید به یکی از اولویت‌های برنامه ریزان تبدیل شود.