دکتر حسن آذری‌پور ماسوله، در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین با بیان اینکه جمعیت سالمندی در ایران درحال افزایش است، افزود: در ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای جهان، امید به زندگی افزایش یافته و در نتیجه آن جمعیت کشور از ۳۶ میلیون نفر در سال ۵۷ به ۸۵ میلیون نفر رسیده است.  

وی اظهار کرد: حال پس از گذشت ۴۳ سال، بخش قابل توجهی از این جمعیت در آستانه ورورد به سالمندی قرار دارند و پیش‌بینی می‌شود که در ۲۰ سال آینده حدود ۲۵ درصد جمعیت کشور را سالمندان بالای ۶۰ سال تشکیل دهد و بنابراین در آینده‌ای نه چندان دور با حجم زیادی از جمعیت بالای ۶۰ سال مواه می‌شویم.  

پزشک عمومی و دکترای تخصصی مدیریت سلامت، گفت: براساس یک تقسیم‌بندی از ۶۰ سال بالاتر دوره سالمندی آغاز می‌شود و سازمان بهداشت جهانی، سالمندان را به سه گروه ۶۰ تا ۷۰ سال «سالمند جوان»، ۷۰ تا ۸۵ سال، «سالمند میانسال» و ۸۵ به بالا را «سالمند سالمند» یا کهنسال تعریف کرده است.  

آذری‌پور ماسوله با بیان اینکه سالمندان با دو گروه از مسائل مواجه می‌شوند، تصریح کرد: یک گروه شامل مسائل یا مشکلاتی است که به طور طبیعی و در اثر افزایش سن در سالمندان ایجاد می‌شود؛ برای مثال، در این سنین، حجم عضلات کاهش یافته و سبب می‌شود که پدیده‌ای به نام «سقوط» در سالمندی ایجاد شود. یکی دیگر از اتفاق‌ها نیز ایجاد استوپروز یا پوکی استخوان در سالمندان است که در اثر عوامل فیزیولوژی سالمندی رخ می‌دهد.  

وی افزود: در نتیجه این دو عامل، یعنی کاهش بافت عضلانی که نقش حمایت کننده از اسکلت استخوانی داشته و ضعیف شدن آن منجر به سقوط افراد می‌شود و عامل دیگر، ایجاد پوکی استخوان که این نیز فرآیند دوران سالمندی است، سبب می‌شود که شکستگی‌های استخوان بدن سالمندان با سهولت بیشتری انجام شود. برای مثال شکستگی استخوان لگن در دوران سالمندی از اتفاق‌های شایع است که در بسیاری از مواقع با یک ضربه کوچک مانند سر خوردن از صندلی، ایجاد می‌شود.  

دکترای تخصصی مدیریت سلامت، اظهار کرد: بحث فیزیولوژیک دیگری که در دوران سالمندی اتفاق می‌افتد، تنگی عروق است که «تصلب شریان» ‌ یا «آتروسکلروز» ‌نامیده می‌شود. تنگی عروق کاهش خون‌رسانی به اندام‌ها را از جمله پوست بدن به همراه دارد؛ این مسئله سبب می‌شود تا سالمندی که به دلیل کاهش قوام عضلانی و پوکی استخوان دچار شکستگی شده و در مرحله بستری قرار دارد، دچار زخم‌بستر شود؛ زیرا کاهش بافت چربی زیر پوست که یکی از اتفاق‌های فیزیولوژیک دوران سالمندی است، رخ می‌دهد و به همراه سایر عوامل مانند گیر کردن عروق بین استخوان که تنگ هم شده‌اند و نیز درگیری عروق با سطح سفت تشک، زخم بستر به وجود می‌آید. بنابراین زخم بستر نیز در این گروه‌ها پس از زمین‌گیر شدن بیشتر اتفاق می‌افتد.  

بیماری‌های دوران سالمندی

آذری‌پور ماسوله بیماری‌های دوران سالمندی را به عنوان بخش دوم مسائل سالمندی برشمرد و گفت: با افزایش سن، احتمال بروز بیماری‌هایی در سالمندان افزایش می‌یابد؛ از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، فشارخون و دیابت؛ همچنین بیماری‌های ریوی نیز مانند انسدادی مزمن ریه (COPD) به ویژه در افرادی که در سنین فعال خود از مواد دخانی استفاده کرده‌اند، ایجاد می‌شود.  

وی تصریح کرد:‌ بنابراین در سنین سالمندی با دو پدیده مواجه هستیم، یکی تغییرات طبیعی فیزیولوژیک است و دیگری بیماری‌های دوران سالمندی است که بسیاری از این بیماری‌ها اگر در دوران نوجوانی، جوانی و میانسالی مراقبت شود، سلامت دوران سالمندی نیز بیشتر حفظ می‌شود. علاوه برآن بیماری‌هایی مانند دمانس و آلزایمر نیز وجود دارد که جزو سندروم‌های سالمندی به شمار می‌رود.

پیشگیری از بیماری‌های سالمندی

دکترای تخصصی مدیریت سلامت، یکی از مهمترین پیش‌نیازهای توجه به مسائل و مشکلات سالمندی را ایجاد بانک اطلاعاتی سالمندان عنوان کرد و افزود: برای اینکه بتوانیم اقدامات درست و هدفمندی را برای سالمندان ارائه دهیم، ‌ ابتدا باید با ایجاد یک «نظام ثبت» (رجیستری) بانک اطلاعاتی افراد بالای ۶۰ سال را فراهم کنیم. این شناسایی کمک می‌کند تا سندورم‌ها یا بیماری‌های دوران سالمندی نیز استحصال و معلوم شود با چه حجمی از بیماری‌ها در چه گروه‌هایی مواجه هستیم. در نتیجه امکان برنامه‌ریزی برای ارائه خدمات مورد نیاز سالمندان و نیز اتخاذ تدابیر پیشگیرانه از بیماری‌ها و مسائل این دوران بهتر میسر می‌شود.  

آذری‌پور ماسوله اظهار کرد: برای مثال می‌توان با اندازه گیری سطح ویتامین D خون در دوران نوجوانی، جوانی و میانسالی و در صورت نیاز، جایگزینی این ویتامین و نیز توصیه به مصرف روزانه کلسیم و لبنیات، از پوکی استخوان به عنوان بیماری شایع دوران سالمندی، پیشگیری کرد. همچنین آگاه کردن مردم از مضرات دخانیات به ویژه از دوران نوجوانی و جوانی، امکان پیشگیری از بیماری‌هایی مانند تصلب شریان را فراهم می‌کند و تشویق مردم به داشتن فعالیت‌های ورزشی منظم می‌تواند سبب تقویت بافت عضلانی و سلامت قلبی و عروقی شود و اینکه با انجام ورزش‌های ایزمتری، حجم و توان عضلات افزایش یافته و از سقوط میانسالان پیشگیری می‌شود.  

وی با بیان اینکه بنابراین می‌توان گفت پله اول حوزه پیشگیری، ارائه آموزش برای تبعیت از الگوهای زندگی سالم است، گفت: این آموزش باید از دوران سالمندی آغاز شود و از سوی دیگر این پایش کمک می‌کند تا بیماری‌هایی مانند دیابت و فشارخون در مراحل اولیه شناسایی شود که خود کمک بزرگی در پیشگیری از پیشرفت بیماری است.  

دکترای تخصصی مدیریت سلامت، تصریح کرد: آموزش صحیح مصرف دارو در سالمندان بیمار نیز مهم است و آموزش برای انجام غربالگری‌ بیماری‌های دوران سالمندی نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت بیماری‌ها دارد؛ برای مثال آگاه‌سازی خانم‌ها برای انجام معاینات دوره‌ای در زمینه بیماری‌هایی مانند سرطان رحم، سرطان دهانه رحم، سرطان پستان نقش تعیین کننده در حفظ سلامت آن‌ها در دوران سالمندی دارد.

حمایت اجتماعی و خانوادگی سالمندان

آذری‌پور ماسوله افزود: همچنین باید آموزش‌هایی نیز به افراد خانواده‌های دارای سالمند داد و آن‌ها را از علایم بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکیسنون یا سایر بیماری‌های پس از دوران سالمندی، آگاه کرد.  

وی اظهار کرد: برخورداری سالمندان از حمایت‌های اجتماعی و خانوادگی نیز مهم است؛ ‌ به ویژه اینکه یکی از مسائل شایع دوران سالمندی، افسردگی است؛ ‌ زیرا فرزندان آن‌ها بزرگ شده و به سوی زندگی خود رفته‌اند و در نتیجه احساس تنهایی و حس اینکه مورد غفلت قرار گرفته و از حمایت روانی برخوردار نیستند، آن‌ها را در معرض افسردگی قرار می‌دهد.  

حمایت دولت از سالمندان

دکترای تخصصی مدیریت سلامت، گفت: علاوه بر خانواده، دولت نیز وظایفی را در قبال افراد سالمند برعهده دارد؛ باید شرایطی فراهم شود تا خانواده‌هایی که توانایی نگهداری افراد سالمند را در خانواده ندارند؛ از کمک‌های مالی دولت بهره‌مند شده تا امکان این مراقبت برای آن‌ها فراهم شود و به ای ترتیب عزت نفس سالمندان نیز حفظ می‌شود.  

ضرورت پوشش بیمه‌ای سالمندان

آذری‌پور ماسوله تصریح کرد: بحث دیگر استقلال مالی افراد سالمند است؛ متاسفانه برخی از سالمندان در دوره اشتغال به دلیل عدم پوشش بیمه‌ای یا نداشتن تداوم این پوشش به دلیل ناپایداری اشتغال، فاقد مستمری بوده یا مستمری مناسبی را دریافت نمی‌کنند؛ این مسئله به ویژه در میان سالمندان خانم بسیار شایع‌تر است؛ زیرا بسیاری از آن‌ها خانه‌دار بوده و متکی به حقوق همسرشان هستند و پس از فوت همسر، در صورت نداشتن پوشش بیمه‌ای، دچار مشکلات مالی می‌شوند و در صورت عدم تامین از سوی فرزندان، باید از نهادهای حمایتی کمک بگیرند که رقم بسیار ناچیزی است. از این‌رو تامین مالی مطمئن، می‌تواند در داشتن یک زندگی سالمندی سالم و بی‌دغدغه موثر باشد و این حمایت باید از سوی دولت انجام شود.