به گزارش آتیه‌آنلاین، مطالعات داخلی و خارجی از افزایش اضطراب، اختلالات خواب و حتی نشانه‌های استرس پس از سانحه در میان افرادی که اخبار منفی را پیگیری می‌کنند، خبر می‌دهند.بررسی‌ها حاکی از آن است که این تأثیرات در گروه‌های آسیب‌پذیر مانند زنان و جوانان شدیدتر است و حتی تماشای تکرارشونده تصاویر بحران‌ها می‌تواند واکنش‌های روانی را تشدید کند.

پژوهش‌ها چه می‌گویند

یک پژوهش خارجی «تأثیر اخبار منفی جنگ و حوادث تروماتیک بر سلامت روان» نشان می دهد که قرارگیری مکرر در معرض اخبار مربوط به جنگ، انفجار و حوادث مرگ‌بار (مانند سقوط هواپیما) می‌تواند منجر به افزایش استرس پس از سانحه (PTSD)، اضطراب و افسردگی شود. یافته‌های این پژوهش به این نکته اشاره دارد که افرادی که زمان بیشتری صرف تماشای اخبار منفی می‌کنند، بیشتر در معرض علائم روان‌تنی مانند بی‌خوابی و حملات اضطرابی قرار می‌گیرند.کودکان و نوجوانان به دلیل آسیب‌پذیر بیشتر ، ممکن است دچار کابوس‌های مکرر یا ترس از محیط‌های ناامن شوند.

محمدی، ن. و رضایی، م. سال ۱۳۹۸ در بررسی پیامدهای روانی اخبار ناگوار بر جامعه ایرانی به نتایج قابل توجهی دست یافتند. یافته‌ها نشان داد که بیش از ۶۰ درصد شرکت‌کنندگان پس از مواجهه با اخبار ناگوار (مانند انفجارها یا سوانح هوایی) دچار افزایش اضطراب و ناامنی شده‌اند. علاوه بر این، زنان نسبت به مردان واکنش‌های هیجانی شدیدتری نشان دادند و سطح افسردگی در آنان بالاتر بود، همچنین با تماشای مداوم اخبار اضطراب‌آور، با کاهش اعتماد اجتماعی، احساس بی‌ثباتی در جامعه افزایش یافته است.

پژوهش خارجی «بررسی رابطه بین تماشای اخبار تروماتیک و اختلال استرس حاد »سال ۲۰۱۴ به یافته‌های کلیدی دست یافت. اینکه‌ تماشای پوشش زنده و تکرارشونده اخبار مربوط به حملات تروریستی (مانند انفجار بوستون) منجر به علائم اختلال استرس حاد (ASD) در افراد شد، حتی اگر مستقیماً در معرض حادثه نبوده باشند. همچنین افرادی که بیش از ۶ ساعت در روز اخبار مربوط به حادثه را دنبال کردند، ۳۴ درصد بیشتر از دیگران علائم روان‌تنی مانند تپش قلب و افکار مزاحم را گزارش دادند. داده‌های تحقیق موردنظر نشان داد که رسانه‌ها با تکرار تصاویر خشونت‌بار، اثر تروماتیک اخبار را تشدید می‌کنند.

مقاله پژوهشی رحیمیان بوگر, ا.، و اسلامی, م. (۱۴۰۰) چاپ شده در مجله روان‌شناسی بالینی ایران، پژوهش داخلی به بررسی پیامدهای روانی اخبار جنگ و سوانح هوایی بر دانشجویان ایرانی پرداخته و به یافته‌های قابل‌تأملی دست یافته است این تحقیق نشان داد که دانشجویانی‌که اخبار مربوط به جنگ (مانند جنگ اوکراین) یا سوانح هوایی را پیگیری می‌کردند، سطح اضطراب و نشخوار فکری بالاتری داشتند. همچنین ۷۲ درصد شرکت‌کنندگان پس از شنیدن اخبار ناگوار، دچار کاهش تمرکز و اختلال در خواب شده بودند.

در مجموع یافته‌های این چهار پژوهش داخلی و خارجی نشان می‌دهند که اخبار ناگوار (به‌ویژه جنگ، ‌انفجار و سوانح‌هوایی) می‌توانند تأثیرات منفی قابل‌توجهی از جمله افزایش اضطراب، افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه بر سلامت روان جامعه داشته‌باشند.

اخبار ناگوار و تشدید ناامنی روانی

مهدی لشگری، دکترای روانشناس و عضو هیأت علمی دانشگاه شاهرود در تأیید یافته‌های پژوهش‌های علمی در خصوص آثار روانی حوادث و اتفاقات ناگوار می‌گوید: پژوهش‌ها نشان داده‌اند که افراد دارای سابقه اختلالات روانی در مواجهه با حوادثی نظیر جنگ، انفجار، زلزله، سیل و...، آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به افراد سالم تجربه می‌کنند.

لشگری به مناسبت روز روانشناس در گفت‌وگو با آتیه آنلاین بااشاره به تأثیر عوامل محیطی بر سلامت روان، می‌افزاید: ترس و اضطراب واکنش‌های طبیعی افراد به تهدیدهای بیرونی هستند، نه عوامل درونی. شرایط بحرانی مانند بلایای طبیعی یا جنگ، این واکنش‌ها را تشدید می‌کنند.

او با هشدار نسبت به پیامدهای روانی اخبار منفی می‌افزاید: اخبار مربوط به جنگ و انفجار و حوادث ناگوار، به‌ویژه برای کودکان و افراد دارای سابقه اختلالات اضطرابی، بسیار آسیب‌زننده است. این اخبار می‌توانند حس ناامنی را در جامعه گسترش داده و موجی از اضطراب و افسردگی ایجاد کنند.

این استاد دانشگاه، اصلاح سبک فرزندپروری را یکی از کلیدی‌ترین راهکارهای کاهش اختلالات روانی در جامعه می‌داند و می‌گوید: برای کاهش آمار اختلالات روانی، باید از پایه اقدام کنیم. آموزش روش‌های صحیح فرزندپروری می‌تواند در یک بازه ۱۰ ساله تأثیر چشمگیری داشته باشد.

به گفته لشگری، ناامنی روانی ناشی از بحران‌ها نه‌تنها بر افراد آسیب‌پذیر، بلکه بر کل جامعه تأثیر می‌گذارد و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق برای پیشگیری و کنترل است.

این دکترای روانشناسی باتأکید بر لزوم ارزیابی جامع زوجین پیش از ازدواج و فرزندآوری، می‌گوید: افرادی که قصد ازدواج یا فرزندآوری دارند، نه‌تنها باید از نظر سلامت روانی، مهارت‌ها، توانایی‌ها و بنیه اقتصادی مورد بررسی قرار گیرند، بلکه باید با آموزش‌های هدفمند، آمادگی آن‌ها برای پدر و مادر شدن افزایش یابد.

لشگری با بیان اینکه «برای کاهش اختلالات روانی در جامعه باید از امروز اقدام کرد»، می‌افزاید: زوجین متقاضی فرزندآوری باید تحت پوشش برنامه‌های آموزشی و غربالگری سلامت روان قرار گیرند. برخی از آن‌ها صلاحیت لازم برای فرزندآوری را ندارند.

وی ادامه می‌دهد: اگر این فرآیند به‌درستی انجام شود، فرزندان این خانواده‌ها در ۱۰ تا ۱۵ سال آینده، نسلی سالم خواهندبود که می‌توانند نسل بعدی را نیز به‌درستی پرورش دهند.

این روانشناس بااشاره به فقدان برنامه کاربردی در حوزه سلامت روان، می‌گوید: سلامت‌روان بخش مغفول‌مانده در نظام سلامت کشور است. نه‌تنها سرمایه‌گذاری مشخصی در این زمینه صورت نگرفته، بلکه حتی سند قابل اجرا یا متولی ویژه‌ای نیز برای آن تعریف نشده است.

لشگری در پایان باتأکید بر اهمیت طراحی و اجرای دقیق قوانین، می‌گوید: در جامعه‌ای که قوانین به‌درستی تدوین و اجرا شوند و مجریان قانون به تعهدات خود پایبند باشند، امنیت در تمامی عرصه‌ها از جمله اقتصاد، کسب‌وکار، بهداشت، سلامت و روابط اجتماعی تأمین می‌شود.

لشگری در پایان هشدار داد که بدون توجه جدی به سلامت روان و برنامه‌ریزی بلندمدت در این حوزه، چالش‌های روانی-اجتماعی در نسل‌های آینده تشدید خواهد شد.

به گزارش آتیه‌آنلاین، ترس، اندوه، بی‌اعتمادی برآمده از اخبار ناگوار، زخم‌های نامرئی بر پیکره روان جامعه می‌گذارند که گاه التیام آنها بسیار دشوارتر از بازسازی خرابه‌هاست. بنابراین در پس هر حادثه‌ای نه فقط برای آوار بتن‌ها، بلکه برای ترمیم روح‌های درهم‌شکسته زیر آوار نیز باید چاره‌اندیشی و تدبیر جدی در دستور کار قرار گیرد.

گزارش: مهین داوری