به گزارش آتیه آنلاین، در حال حاضر بخش قابل توجهی از مصارف سازمان تأمین اجتماعی به بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور اختصاص دارد؛ به گفته «محمد محمدی» معاون بیمه‌ای سازمان تأمین اجتماعی، در سال ۱۴۰۲ بیش از ۹ درصد مصارف سازمان به بازنشستگی سخت و زیان‌آور اختصاص یافت که باید یک آسیب‌شناسی جدی در این‌باره انجام شود. یعنی آمارهای این سازمان نشان می‌دهد که بیش از ۵۰ درصد بازنشستگان تحت پوشش با وجود اینکه ۲۰ سال سابقه بیمه‌پردازی داشته‌اند اما تا سالیان سال خود و خانواده آنها از مستمری تأمین اجتماعی برخوردارند.
مشکلات بازنشستگی‌های پیش از موعد
در سال‌های اخیر، «مشاغل سخت و زیان آور» و بازنشستگی پیش از موعد این مشاغل، منجر به بروز مشکلات برای سازمان تأمین اجتماعی شده است؛ در واقع بخش چشمگیری از منابع محدود این صندوق بازنشستگی، صرف پرداخت مستمری در مقوله بازنشستگی پیش از موعد می‌شود این در حالی است که «رفع سختی کار» در بسیاری از کارگاه‌های دایر کشور، گزینه‌ای دور از امکان نیست و کاملاً قابلیت تحقق دارد.
«میرهاشم موسوی» مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی در ارتباط با اینگونه مشاغل و ضرورت اصلاحات محیط کار، گفته است: ما به نحوه اجرای قانون مشاغل سخت و زیان‌آور انتقاد داریم چون دستگاه‌های دیگر به تکالیف قانونی خود عمل نکرده‌اند. اراده قانونگذار این بوده که عوامل مضر و زیان‌آور از محیط کار حذف شوند. دستگاه‌های متعددی در این زمینه نقش داشته‌اند ولی مسئولیت خود را ایفا نکرده‌اند.
به گفته وی، بیش از ۵۰ درصد از بازنشستگی‌های سازمان تأمین اجتماعی این نوع است که دلیل آن وجود برخی قوانین است که باید اصلاح شود.
مشاغل سخت در قانون
بر اساس تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی، کارهای سخت و زیان‌آور مشاغلی هستند که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی محیط کار غیراستاندارد بوده و فرد با انجام آن کار، فشار جسمی و روانی بیش از ظرفیت طبیعی بر او وارد شود که در اثر آن به بیماری و عوارض آن مبتلا شود. ماده یک آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور این مشاغل را که به آنها سختی کار تعلق گرفته به دو دسته تقسیم کرده است:
دسته (الف) شامل مشاغلی است که صفت سخت و زیان آور با ماهیت شغلی وابستگی دارد اما می‌توان با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی مناسب توسط کارفرما سختی و زیان آوری آنها را حذف کرد.
همچنین دسته (ب) شامل مشاغلی است که ماهیتاً سخت و زیان آور بوده و با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی کارفرما، صفت سخت و زیان‌آوری آنها کاهش یافته ولی کماکان سخت و زیان آوری آنها حفظ می‌شود. در واقع برخلاف مشاغل گروه الف که با بکارگیری تمهیدات ایمنی و تلاش کارفرمایان سختی کار کاهش می‌یابد، مشاغل گروه ب مانند کار در معدن یا کار کردن در معرض اشعه فرابنفش و مضر، ماهیتا سخت و زیان‌آور هستند و صفت سخت و زیان‌آوری در ذات آنها وجود دارد. در این دسته از مشاغل، امکان حذف سختی کار وجود ندارد.
تغییرات در بازنشستگی پیش از موعد
تا پیش از این، سنوات ارفاقی مشاغل سخت و زیان‌آور تا سقف ۱۰ سال تعریف شده بود؛ اما نمایندگان مجلس شورای اسلامی جریان بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه، تغییراتی در سنوات ارفاقی مشاغل سخت اعمال کردند؛ با این تغییرات، بخش قابل توجهی از مشاغلِ ماهیتاً سخت، همچنان مشمول ۱۰ سال بازنشستگی پیش از موعد هستند.
در مردادماه سال گذشته، «محسن زنگنه» سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه در ارتباط با تغییرات اعمال شده گفت: کمیسیون درباره وضعیت مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب کرد که ۵۰ درصد از عنوان شغل‌های گروه «ب» با ماهیت سخت و زیان‌آور که بیش از حد متوسط است، برای هر سال یک و نیم سال تا حداکثر ۱۰ سال ارفاق در نظر گرفته شود، بنابراین همان قانون فعلی در رابطه با این افراد پابرجا خواهد ماند، اما در مورد ۵۰ درصد از عنوان شغل‌های که کمتر از حد متوسط هستند، کمیسیون مصوب کرد که برای هر سال یک و سه دهم سال و حداکثر هفت سال در نظر گرفته شود. همچنین کمیسیون مصوب کرد برای همه عناوین شغلی گروه‌های الف با صفت محیط سخت و زیان‌آور برای هر سال یک و دو دهم و حداکثر ۵ سال لحاظ شود.
به این ترتیب، از سال اول اجرای برنامه هفتم توسعه، سنوات ارفاقی مشاغل سخت براساس نوع سختی کار (ماهیتاَ سخت و بیشتر از حد متوسط، ماهیتاً سخت و کمتر از حد متوسط و گروه الف) به ترتیب، ۱۰ سال، ۷ سال و ۵ سال خواهد بود.
این تغییر، به گفته حسین حبیبی، فعال کارگری، با کاهش سنوات ارفاقی در بخش قابل توجهی از مشاغل سخت و زیان‌آور، در تنزل مصارف ماهانه سازمان تأمین اجتماعی موثر خواهد بود اما اجرای آن باید با نظارت دقیق و بازرسی‌های آگاهانه همراه باشد.
نکاتی که باید جدی گرفته شود
این فعال کارگری در گفت‌وگو با آتیه آنلاین اضافه کرد: حذف سختی کار یا رفع عوامل زیان.آور از کارگاه، روندی است که باید با دقت انجام شود؛ بازرسان وزارت کار باید بر عملکرد کارفرمایان نظارت دقیق داشته باشند؛ بسیاری از عوامل سختی کار رفع‌شدنی هستند اما اغلب کارفرمایان در این زمینه غفلت می‌ورزند و نتیجه این غفلت، کاهش ایمنی کارگاه‌ها و بروز خطرات بسیار برای کارگران است.
حبیبی تاکید کرد: دسته‌بندی کارگاه‌های سخت و زیان‌آور به سه گروه مختلف برای تعیین میزان سنوات ارفاقی باید به دقت صورت پذیرد؛ اگر این کار درست انجام شود، بدون ضرررسانی به کارگران می‌تواند برای سازمان تأمین اجتماعی مفید باشد و مصارف این صندوق را به نسبت منابع آن کاهش دهد.
افزایش سال‌های بیمه‌پردازی کارگران به نسبت سنوات مستمری‌بگیری آنها، هدفی است که در صورتی که با حفظ حقوق قانونی کارگران و با رعایت اصول ایمنی کارگاهی محقق شود، در رفع بحران ناترازی صندوق تأمین اجتماعی موثر خواهد بود؛ در حال حاضر نزدیک به ۱۰ درصد مصارف ماهانه تأمین اجتماعی مربوط به مشاغل سخت و زیان‌آور است و این سهم بالا، نشانه این است که در سال‌های گذشته، ایمن‌سازی کارگاه‌ها و حذف عوامل سختی کار، آن‌چنان که باید جدی گرفته نشده است.
نظر شما