به گزارش آتیه آنلاین، اشتغال و بیکاری به عنوان بخشی از شاخص‌های عمده بازار کار از جمله موضوعات اساسی اقتصادی است، به گونه‌ای که افزایش اشتغال و کاهش بیکاری به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی جوامع تلقی شده و نرخ بیکاری یکی از مولفه‌هایی است که برای ارزیابی شرایط اقتصادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جدیدترین بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری توسط مرکز آمارایران حاکی از رشد ۰.۳ درصدی نرخ بیکاری در مقایسه سه‌ماهه پایانی سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ است. بر این اساس شاخص نرخ بیکاری نیروی کار ۱۵ ساله و بیشتر در زمستان سال گذشته ۹.۷ درصد اعلام شده و این در حالی است که عدد ۹.۴ برای این شاخص در مدت مشابه سال قبل از آن به ثبت رسیده است.

نرخ اشتغال ۹۰.۳ درصدی در زمستان ۱۴۰۱

براساس خروجی طرح آمارگیری نیروی کار در فصل پایانی سال گذشته، عدد ۹۰.۳ درصدی و جمعیت ۲۳ میلیون و ۴۳۶ هزار نفری برای نرخ اشتغال و تعداد شاغلان ثبت شده است که در شرایط مقایسه‌ای با سال قبل این نسبت ۹۰.۶ با جمعیت ۲۳ میلیون و ۱۷۴ هزار نفر را شامل می‌شود.

در ارتباط با نرخ اشتغال و تعداد افراد شاغل این نکته حائز اهمیت است که با وجود کاهش حدود ۰.۳ درصدی نسبت اشتغال در سال گذشته نسبت به سال قبل آن، رشد ۲۶۲ هزار نفری شاغلان در زمستان ۱۴۰۱ را شاهد هستیم.

رشد ۷۳۶ هزارنفری افراد ۱۵ ساله و بیشتر

داده‌های تازه مرکز آمار ایران همچنین جمعیت افراد ۱۵ ساله و بیشتر سال قبل را به عنوان پایه اصلی محاسبات حوزه اشتغال و بازارکار، ۶۳ میلیون و ۳۳۴ هزار نفر اعلام کرده و این در شرایطی است که این جمعیت با رشد ۷۳۶ هزار نفری در سال قبل به ۶۴ میلیون و ۷۰ هزار نفر رسیده است.

بر اساس نظر کارشناسان حوزه بازارکار و اشتغال، رشد جمعیت جوان و گسترده‌تر شدن بازه جمعیتی در سن کار، زمینه توسعه فعالان حوزه تولید را موجب می‌شود که در این مهم رشد قابل توجه این افراد در سال گذشته امکان بهره‌مندی از این جمعیت را در دسترس برنامه‌ریزان و سیاستگذاران قرار داده است.

روند افزایشی مشارکت اقتصادی در کشور

آمارها نشان می‌دهد که به تبع رشد جمعیت افراد ۱۵ ساله و بیشتر در شرایط مقایسه‌ای ۲ سال گذشته، نرخ مشارکت اقتصادی یا جمعیت فعال نیز روند افزایشی داشته است. ثبت نرخ مشارکت اقتصادی ۴۰.۴ با جمعیت ۲۵ میلیون و ۵۸۳ هزار نفری در سال گذشته در حالی به ثبت رسیده که این عدد با رشد ۰.۱ درصدی در سال قبل ۴۰.۵ رسیده و جمعیت ۲۵ میلیون و ۹۶۲ هزار نفری در این بخش اعلام شده است.

۳۸ میلیون نفر غیرفعال در کشور

در بخش دیگری از بررسی شاخص‌های بازارکار، نرخ و میزان جمعیت غیرفعال در سال ۱۴۰۰ به ترتیب ۵۹.۶ درصد و ۳۷ میلیون و ۷۵۱ هزار نفر ثبت شده که این اعداد در سه‌ماهه پایانی سال قبل با وجود روند افزایش جمعیت ۵۹.۵ درصد و ۳۸ میلیون و ۱۰۷ هزارنفر بوده است.

این داده اقتصادی به عنوان یکی از شاخص‌های عمده بازار کار نشان از میزان فعالیت و اشتغال جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر جامعه و مشارکت آنها در امور تولید، خدمات و در مجموع فعالیت‌های اقتصادی بوده و به طور معمول دولت‌ها از این نرخ موجود در بازار کار در راستای سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی حوزه بازار کار و اشتغال استفاده می‌کنند.

با توجه به اینکه نرخ مشارکت اقتصادی عبارت است از نسبت جمعیت فعال (شاغل و بیکار) به جمعیت در سن کار، نرخ این شاخص به متغیرهایی مانند جمعیت فعال و جمعیت در سن کار وابسته است.

اشتغال بیش از ۹ میلیون نفر کمتر از ۴۴ ساعت کار در هفته

داده‌های تازه مرکز آمار ایران در قالب طرح آمارگیری نیروی کار در سال قبل حاکی از اشتغال ۱۳ میلیون و ۹۰۸ هزارنفر معادل ۵۹.۳ درصد شاغلان با میزان اشتغال ۴۴ ساعت و بیشتر و فعالیت ۹ میلیون و ۵۲۸ هزارنفر معادل ۴۰.۷ درصد تعداد شاغلان با کمتر از ۴۴ ساعت اشتغال در طول هفته است.

این در صورتی است که در سال قبل از آن ۶۶.۳ درصد افراد شاغل ۴۴ ساعت و بیشتر و ۲۹.۵ درصد افراد کمتر از این میزان ساعت مشغول به فعالیت در محل کار بوده‌اند، همچنین میزان ۴.۲ درصد به عنوان افراد غایب موقت در این محاسبات مدنظر قرار گرفته‌اند.

تحولات در بخش‌های سه‌گانه اشتغال

در حالی خروجی طرح آمارگیری نیروی کار در سه‌ماهه پایانی سال ۱۴۰۰ حکایت از اشتغال ۱۴.۵ درصدی در بخش کشاورزی، ۳۳.۶ درصدی در حوزه صنعت و ۵۱.۹ درصدی در بخش خدمات دارد که این نسبت در بخش‌های کشاورزی و صنعت با کاهش روبرو شده و در حوزه اشتغال مربوط به خدمات روند افزایشی داشته است.

نسبت اشتغال در سال قبل نیز در بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات به ترتیب ۱۳ درصد، ۳۲.۲درصد و ۵۳.۷ درصد اعلام شد.

اشتغال ناقص در سال گذشته کاهش یافت

خروجی شاخص‌های عمده بازار کار در زمستان سال قبل نرخ ۹.۵ درصدی اشتغال ناقص را در قالب جمعیت ۲ میلیون و ۲۲۹ هزارنفری نشان می‌دهد که در مقایسه با مدت مشابه در سال پیش از آن کاهش ۱.۲ درصدی داشته و این در شرایطی است که نرخ ۱۰.۷ درصد با جمعیت ۲ میلیون ۴۸۷ هزارنفری نیز در حوزه اشتغال ناقص در سال ۱۴۰۰ ثبت شده است.

افراد دارای اشتغال ناقص شامل تمام شاغلانی است که در یک بازه زمانی مشخص حاضر در سرکار یا غایب موقت از محل کار بوده و به دلایل اقتصادی نظیر رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر، قرار داشتن در فصل غیرکاری و برخی دلایل دیگر کمتر از ۱۱ ساعت کار کرده و البته خواهان و آماده برای انجام کار اضافی در این مدت بوده‌اند.

اشتغال غیررسمی یا ناقص در واقع مفهومی گسترده است که منعکس‌کننده‌ استفاده‌ ناقص از ظرفیت تولید جمعیت شاغل است و شامل موارد ناشی از ضعف سیستم اقتصادی ملی یا محلی هم می‌شود و این مفهوم به موقعیت اشتغال جایگزینی اشاره می‌کند که افراد خواهان و آماده‌ی پیوستن به آن هستند.

کاهش بیکاری و رشد اشتغال فارغ‌التحصیلان

نرخ بیکاری ۳۸.۱ درصدی افراد بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی در سال ۱۴۰۰ نیز بخشی از خروجی طرح آمارگیری نیروی کار محسوب می‌شود که البته این نرخ با روند کاهشی در سال گذشته به ۳۷.۲ درصد رسیده و کاهش ۰.۹ درصدی را تجربه کرده است.

در نقطه مقابل شاخص بیکاری نیز نرخ اشتغال فارغ‌التحصیلان با رشد ۰.۸ درصدی از ۲۶.۶ در سال ۱۴۰۰ به ۲۷.۴ درصد در سال قبل رسیده است.

خبرنگار؛ احسان احمدی