اثرگذاری رقم سبد معیشت خانوار کارگری بر تعیین دستمزد نیروی کار و تأمین معیشت یک‌ساله آینده آنها تا جایی است که بدون خروجی رقم این سبد، تصمیم‌گیری مزدی امکان‌پذیر نیست.
سبد معیشت کارگری به عنوان شاخص تعیین مزد، مجموعه‌ای از کالاها و خدمات ضروری یک خانوار شامل هزینه‌های خوراک، بهداشت، پوشاک، کالاها و خدمات ضروری دیگر غیر از هزینه مسکن است.
این سبد در واقع برآورد مرکز آمار از متوسط هزینه و درآمد خانوارها است که هزینه‌های سال جدید را مبنا قرار می‌دهد.
در ماده (۴۱) قانون کار علاوه بر استناد به نرخ تورم اعلامی مرکز آمار برای تعیین دستمزد، شاخص سبد هزینه معیشت خانوار کارگری مورد تأکید قرار گرفته است. به عبارتی، در تعیین دستمزد، بند دوم این ماده قانونی یا همان محاسبات سبد معیشت بر بند اول یا نرخ تورم رسمی، اولویت دارد.
با توجه به نوسان تورمی سال‌های اخیر و پیش‌بینی روند تغییرات این نرخ در سال آتی توسط کارشناسان اقتصادی، رقم سبد معیشت کارگران در تحولات حوزه دستمزد بیش از پیش اثرگذار خواهد بود.
اما آنچه اهمیت دارد، تأثیر تورم بر سبد معیشت است که اثرگذاری مداوم آن، نرخ این سبد را افزایش می‌دهد. در واقع کارشناسان حوزه کسب‌وکار و تولید، این نرخ را مبنای تعیین حداقل دستمزد می‌دانند.
با توجه به میزان میانگین درآمد پایین جامعه هدف سبد معیشت، در این سبد موضوع حداقل‌ها و تورم وارده بر آنها اهمیت بیشتری دارد و به همین دلیل باید اطلاعات دقیقی در ارتباط با قیمت اقلام از جمله خوراک، مسکن، آموزش و بهداشت برای تعیین رقم سبد در دسترس باشد.
روش کار محاسبه سبد معیشت اینگونه است که ابتدا نیازهای خوراکی فرد بر اساس جدول نرمال شده انستیتو تغذیه به عنوان مرجع علمی تعیین شود.
در واقع با استفاده از مبلغ سبد خوراکی‌ها منطبق بر واقعیات بازار، امکان استخراج رقم سبد معیشت بر اساس روند محاسباتی وجود خواهد داشت.
طبق قانون، بررسی شاخص‌ها و تعیین سبد معیشت خانوار کارگری توسط کمیته دستمزد، ذیل شورایعالی کار متشکل از نمایندگان هر گروه‌های کارگری، کارفرمایی و دولت صورت می‌گیرد.
به روال معمول و قانونی، پس از محاسبات سبد معیشت در این کمیته، نتیجه به شورایعالی کار ارجاع و این شورای سه‌جانبه، متولی تعیین مزد کارگران خواهد بود.
کمیته دستمزد در ماه‌های پایانی سال در جلساتی با حضور نمایندگان شرکای اجتماعی حوزه کار شاخص‌های مزدی، رقم سبد معیشت و دیگر مسائل پیرامون حقوق کارگران را بررسی و نتایج را جهت تصمیم‌گیری دستمزد سال آتی به شورایعالی کار ارجاع می‌دهد.
سال ۱۴۰۰ هزینه سبد معیشت خانوارهای کارگری در کمیته دستمزد و شورایعالی کار ۸میلیون و ۹۷۹ هزار تومان تعیین و در محاسبات این سبد، سهم مواد خوراکی، ۳۶.۶ درصد و سهم اقلام غیرخوراکی، ۶۴.۴ درصد در نظر گرفته شد.
اما حتی با احتساب رقم حدود ۹ میلیون تومانی سبد معیشت در سال گذشته، حداقل دستمزد سال ۱۴۰۱ به میزان ماهانه ۴ میلیون و ۱۷۹ هزار و ۷۵۰ تومان و با توجه به مزایا حدود ۵ میلیون و ۶۸۰ هزار تومان تعیین و در نظر گرفته شد.
با این اوصاف، با توجه به مستندات مبتنی بر بازار در سبد معیشت خانوار کارگری، مسأله اساسی تعیین دستمزد کارگران برای کاهش فاصله مزد و رقم سبد، توجه همزمان به نرخ تورم اعلامی مرکز آمار و خروجی سبد معیشت در تصمیمات مزدی شورایعالی کار است.
نظر شما