به گزارش آتیه آنلاین، افراد دارای اشتغال ناقص شامل تمام شاغلانی است که در یک بازه زمانی مشخص حاضر در سرکار یا غایب موقت از محل کار بوده و به دلایل اقتصادی نظیر رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر، قرار داشتن در فصل غیرکاری و برخی دلایل دیگر کمتر از ۱۱ ساعت کار کرده و البته خواهان و آماده برای انجام کار اضافی در این مدت بوده‌اند.

در واقع اینگونه می‌توان گفت که اشتغال ناقص مفهومی گسترده است که منعکس‌کننده‌ استفاده‌ ناقص از ظرفیت تولید جمعیت شاغل است و شامل موارد ناشی از ضعف سیستم اقتصادی ملی یا محلی هم می‌شود و این مفهوم به موقعیت اشتغال جایگزینی اشاره می‌کند که افراد خواهان و آماده‌ی پیوستن به آن هستند.

سهم بیش از ۱۰ درصدی اشتغال ناقص در کشور

جدیترین آمار مرتبط با حوزه اشتغال در کشور که از طرف مرکز آمار ایران مکنتشر شده نشان می دهد که ۱۰.۶ درصد جمعیت شاغل در فصل پاییز ۱۴۰۰ دارای اشتغال ناقص بوداند که البته این شاخص در بین مردان بیشتر از زنان و در نقاط روستایی بیشتر از نقاط شهری بوده است.

بر اساس اطلاعات و داده‌های بخش اشتغال، سهم اشتغال ناقص در پاییز سالجاری نسبت به فصل مشابه سال قبل ۰.۷ درصد افزایش پیدا کرده است که باید توسط کارشناسان حوزه بازار کار مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و دلایل روند صعودی آن مشخص شود.

همچنین گفتنی است که برمبنای محاسبات استاندارد حوزه اشتغال، سهم اشتغال ناقص افراد ۱۵ ساله و بیشتر عبارت است از نسبت جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر ضرب در ۱۰۰ است.

نگاه دولت به افراد دارای اشتغال غیررسمی

«حجت الله عبدالملکی» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در جلسه علنی روز (سه شنبه ۷ دی ماه) مجلس شورای اسلامی باطرح موضوع وضعیت اشتغال جوانان و افراد تحصیلکرده و عدم رفع مشکلات این حوزه گفت: ۲.۵ میلیون نفر بیکار مطلق در کشور داریم که حتی یک ساعت در هفته کار نمی‌کنند و در اولویت هستند اما برای آن‌هایی که اشتغال ناپایدار و غیر رسمی دارند هم باید برنامه‌ریزی شود.

وی با اشاره به اینکه بیکاری دومین معضل اقتصادی بعد از تورم محسوب می شود، تصریح کرد: دو میلیون و ۱۰۰ هزار نفر ناامید از کار داریم که اگر چرخ اشتغال به گردش در بیاید متقاضی کار می‌شوند.

وزیر کار همچنین اضافه کرد: دولت سیزدهم در شرایطی فعالیت خود را شروع کرده که در حوزه اشتغال مشکلات متعددی داشته و با حجم متراکم بیکاری روبرو است و گفتنی است که در حال حاضر در حدود ۱۴ میلیون نفر شغل شایسته ندارند و این در حالی است که ۲.۵ میلیون نفر بیکار مطلق محسوب می شوند.

عبدالملکی می گوید: همچنین ۲ میلیون نفر هم اشتغال ناقص دارند و ساعت‌ کاری کمتری دارند که می توان گفت وضعیت بهتری دارند اما هدف ما اشتغال شایسته است.

وی اضافه کرد: جامعه بیکار و شبه بیکار کشور حدود ۸۰۰ گروه هستند و وضعیت‌های مختلفی دارند و ما در زیست بوم ملی اشتغال برای آن‌ها برنامه‌ریزی می‌کنیم.

عوامل اثرگذار در تغییرات اشتغال ناقص

بر اساس استانداردهای تعریف شده شاخص‌های اثرگذار در حوزه اشتغال، اشتغال ناقص تحت تاثیر سطح تولید، مناسبات سرمایه‌داری و نیروی کار فصلی است و شرایط اقتصادی و تحریم‌ها باعث شده برخی از بنگاه‌های اقتصادی تعطیل و تعدادی نیز تولید خود را کاهش دهند و این امر موجب کاهش ساعت کار و اشتغال ناقص شده است.

مناسبات سرمایه‌داری کشورها یکی از مهمترین دلایل اشتغال ناقص است که در سال‌های اخیر این روال در کشور ما نیز بیشتر نمایان شده است، به این شکل که برخی از کارفرمایان برای اینکه به تعهدات خود عمل نکند از نیروی کار نیمه وقت استفاده می‌کند و برای پرداخت نکردن حقوق و مزایا و تعدیل نیروی کار خود از نیروهایی کار موقت و ساعت محدود استفاده می‌کنند.

در شرایطی که درآمد افراد شاغل تمام وقت کفاف زندگی آنها را نمی‌دهد و برای کسب درآمد بیشتر به شغل‌های دوم و سوم رو می‌آورند در مقابل برخی حاضر می‌شوند با دستمزد و ساعت کار کمتر و بدون مزایا به صورت نیمه وقت کار کنند و در برخی موارد در آمارگیری‌ها به عنوان شاغل محسوب می‌شوند و احتساب این بخش از نیروی کار در قالب جمعیت فعال و شاغل، در سیاستگذاری و برنامه ریزی های حوزه اشتغال و کسب و کار اشتباه محاسباتی ایجاد می کند.

افزایش اشتغال ناقص در شرایط خاص

به انبوه آسیب‌ها و مشکلاتی که کرونا برای نیروی کار به وجود آورده است باید این مسئله را نیز اضافه کنیم که با توجه به تعطیلی برخی کارگاه ها و محدودیت های ناشی از شیوع کرونا، اشتغال ناقص از زمان آغاز همه‌گیری این بیماری افزایش یافت و موجبات سوء استفاده برخی از کارفرمایان از نیروی کار را در شرایط مذکور فراهم آورد.

بر اساس قانون، دریافتی کارگران با هر نوع اشتغالی نباید کمتر از حداقل دستمزد تعیین‌شده باشد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی کارفرمایان به ‌بهانه اینکه افراد به ‌صورت ناقص کار می‌کنند، دستمزدی به ‌مراتب کمتر از حداقل دستمزد به کارگران پرداخت می کنند و پرداخت حق بیمه آنها را نیز یا انجام نداده و یا با میزان کمتری لحاظ می‌کنند.

بسترسازی فرصت‌های شغلی در راستای کاهش آمار اشتغال ناقص

دولت سیزدهم با نگاه گسترده اشتغالزایی و رفع موانع تولید و همچنین سیاستگذاری در راستای تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار می تواند با ارائه برنامه های اثرگذار در بخش های مختلف تولید، با ایجاد رونق در این حوزه، اشتغالزایی گسترده را با تکیه بر عوامل دیگری مانند بسترسازی در جذب سرمایه و هدایت آن به سمت تولید، زمینه سازی برای حضور مستمر کارآفرینان و درنظر گرفتن تسهیلات ارزان قیمت برای تولید، گام مهم و بسیار تاثیرگذاری در خصوص جذب افراد جویای کار و اشتغال تمام وقت آنها برداشته و بدین ترتیب کاهش آمار مرتبط با اشتغال ناقص را موجب شود.

این در حالی است که سیاستگذاری دولت در حوزه ایجاد فرصت های شغلی در مدت سه ماهه اخیر موجب ایجاد ۲۱۷ هزار فرصت شغلی در سطح کشور شده است که به گفته «حجت الله عبدالملکی» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ۱۷۵ برنامه اشتغالزایی تحت عنوان اطلس اشتغالزایی کشور در ارتباط با سیاست های اشتغالزا در حال اجرایی شدن است.