اثرات منفی غذاهای فوقفرآوریشده در کمتر از سه هفته ظاهر میشود
یک مطالعه بالینی نشان داده رژیم غذایی مبتنی بر غذاهای فوقفرآوری شده، حتی با کالری یکسان، تنها در سه هفته منجر به افزایش وزن و اختلال در متابولیسم و سلامت قلبی میشود.
یک مطالعه بالینی دقیق، هشدارهای پیشین درباره خطرات غذاهای فوقفرآوری شده (UPFs) را تایید و نشان داد که این محصولات صنعتی تنها در مدت سه هفته میتوانند اثرات منفی قابل توجهی بر سلامت انسان بگذارند. این تحقیق که به سرپرستی «رومین بارس» از مؤسسه فارماکولوژی مولکولی و سلولی در فرانسه انجام شد، ثابت کرد که اثرات مضر این غذاها مستقل از میزان کالری مصرفی است و بهطور مستقیم بر فرآیندهای زیستی مختلف بدن تاثیر میگذارد.
به گفته محققان، مصرف اینگونه غذاها بهطور بارزی افزایش یافته است. فوقفرآوریشدهها در کشورهایی مانند انگلیس، استرالیا، کانادا و آمریکا، بیش از ۵۰ درصد از کل انرژی دریافتی مردم را تشکیل میدهد. در فرانسه نیز حدود ۳۵ درصد از متوسط کالری مصرفی روزانه شهروندان از محصولات فوقفرآوریشده تامین میشود. این محصولات که اغلب حاوی افزودنیهای صنعتی مانند امولسیفایرها، شیرینکنندهها و نگهدارندهها هستند، در سطح «بسیار فرآوریشده» طبقهبندی میشوند.
این در حالی است که پیش از این بیشتر دادههای مطالعات اپیدمیولوژیک که اگرچه ارتباط بین مصرف غذاهای فوقفرآوریشده و بیماریهایی مانند سرطان، دیابت و مشکلات قلبی را نشان میداد. با این حال مشخص نبود که آیا خود فرآیند فرآوری صنعتی مقصر اصلی است یا صرفا مصرف بیشازحد کالری دریافتی این غذاهاست که مشکلآفرین است. این همان پرسش کلیدی بود که تیم تحقیقاتی قصد پاسخگویی به آن را داشتند.
برای ایجاد یک ارتباط علمی میان مصرف این غذاها و عواض آن پژوهشگران حدود ۴۰ نفر را در یک آزمایش بالینی تصادفی مورد مطالعه قرار دادند. شرکتکنندگان به دو گروه تقسیم شدند؛ یک گروه به مدت سه هفته رژیمی با بیش از ۷۵ درصد غذاهای فوقفرآوریشده و گروه دیگر رژیم غذایی با حداقل غذای فرآوریشده دریافت کردند. کالری دریافتی هر دو گروه کاملا یکسان و کنترلشده بود. پس از یک وقفه سهماهه، گروهها رژیم خود را عوض کردند.
نتایج بهطور واضح نشان داد که تنها پس از ۲۱ روز، رژیم فرآوریشده منجر به افزایش وزن نزدیک به ۱.۵ کیلوگرم و عمدتا به صورت توده چربی شده بود، درحالیکه کالری دریافتی یکسان بود. به گفته «بارس»، این اثر حتی برای تیم تحقیقاتی نیز غیرمنتظره و قابلتوجه بود.
نکته جالبتر، تاثیر این رژیم بر زیستشناسی افراد بود. سطح کلسترول تغییر کرد، غلظت هورمونهای دخیل در متابولیسم کاهش یافت و حتی بر سلامت باروری مردان اثرات منفی مشاهده شد. یک توضیح احتمالی، وجود آلودگی یا آلایندهها در این غذاهاست. محققان افزایش قابلتوجهی در غلظت یک نرمکننده پلاستیک (فتالات) در خون افرادی مشاهده کردند که رژیم فوقفرآوریشده داشتند؛ مادهای معروف که یک «اختلالگر غدد درونریز» شناختهشده است. این آلودگی میتواند از بستهبندیهای پلاستیکی یا مراحل متعدد فرآوری باشد.
«ماتیلد توویه»، پژوهشگر اپیدمیولوژی تغذیه در دانشگاه سوربن پاریس که در این مطالعه مشارکت نداشت، این یافتهها را «جالب و مهیج» خواند. وی تاکید کرد: «تعداد کارآزماییهای کنترلشده تصادفی که بهطور خاص تاثیر رژیم غذایی فوقفرآوریشده را با کنترل کالری تست کنند، بسیار محدود است... اما این مطالعه شواهد محکمی به ما میدهد.»
این پژوهش نهتنها بر خطرات مصرف غذاهای فوقفرآوریشده برای سلامت متابولیک و قلبی تاکید میکند، بلکه نشان میدهد که اثرات منفی آن میتواند بسیار سریعتر از فرضیات ظاهر شود. کاهش مصرف این محصولات و جایگزینی آنها با غذاهای طبیعی و یا حداقل فرآوری، میتواند یک راهکار ساده اما موثر برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماریهای مرتبط باشد.
