به گزارش آتیه آنلاین به نقل از روزنامه ایران، بر اساس قوانین، مرسولاتی که به گمرکات و بنادر می‌رسد اگر از نوع کالاهای خطرناک باشد باید تحت روندهای مشخص در محوطه بندری وارد شود. براین اساس صاحب کالا معمولاً برای ترخیص کالا از گمرک باید یک اظهارنامه گمرکی تنظیم و در سامانه‌های گمرکی ثبت کند. این اظهارنامه شامل اطلاعات دقیق کالا مثل نوع، تعداد، ارزش، وزن، ماهیت خطرناک یا غیرخطرناک بودن و سایر مشخصات فنی می‌شود.

صاحب کالا متعهد می‌شود که اطلاعات را صحیح و کامل ارائه کند. گمرک هم ممکن است کالا را کنترل اسنادی یا فیزیکی کند (تصادفی یا بر اساس ریسک). اما اگر صاحب کالا خلاف اظهار کند، مثلاً کالای خطرناک را به عنوان کالای عادی اظهار کند تا از پرداخت عوارض و هزینه‌های سنگین حمل کالای خطرناک (مثلاً سه برابر کرایه و عوارض) فرار کند یا برای تسریع در ترخیص، ماهیت کالا را مخفی کند و اگر در نتیجه این اظهار غلط، انفجار یا حادثه‌ای (مثلاً در کانتینر یا بندر یا کشتی) رخ بدهد، چند نکته پیش می‌آید که مسئولیت‌های حقوقی آن متوجه صاحب کالا است.

مسئولیت مدنی و کیفری صاحب کالا
بر اساس قوانین گمرکی و قوانین حمل‌ونقل (مثلاً کنوانسیون‌های بین‌المللی مثل SOLAS، IMDG Code، قانون امور گمرکی ایران)، مسئولیت جبران خسارات جانی، مالی و محیط زیستی متوجه صاحب کالاست. گاهی جرم هم محسوب می‌شود (جرم گمرکی، تهدید علیه بهداشت عمومی یا ایمنی عمومی).

پرداخت خسارت‌ها
بیمه‌ها معمولاً وقتی می‌فهمند اظهار خلاف بوده، از پرداخت خسارت خودداری می‌کنند (بند قصور یا سوءنیت در بیمه‌نامه). در نتیجه، مسئولیت مستقیم با صاحب کالاست.

مجازات‌های گمرکی
در کنار جبران خسارت، گمرک می‌تواند صاحب کالا را جریمه کند (تا سه برابر ارزش کالا یا ضبط کالا یا حتی محرومیت از فعالیت تجاری).

پیگرد قضایی
بندر یا کشتیرانی یا ذینفعان دیگر می‌توانند علیه صاحب کالا شکایت کنند (دادخواست حقوقی یا شکایت کیفری).
در ایران، برای حمل و نگهداری کالاهای خطرناک چند قانون و مقررات اصلی وجود دارد:

۱. قانون امور گمرکی و آیین‌نامه اجرایی آن

اظهار خلاف (یعنی پنهان کردن ماهیت کالا یا اعلام دروغین) مشمول جریمه سنگین می‌شود (تا سه برابر ارزش کالا) یا حتی ممکن است کالا ضبط شود. اگر به دلیل اظهار خلاف، خطر جانی یا مالی ایجاد بشود(مثل انفجار، حریق، آسیب به محیط زیست)، علاوه بر جریمه گمرکی، صاحب کالا تحت پیگرد کیفری هم قرار می‌گیرد.
۲. مقررات حمل کالای خطرناک مطابق با IMDG Code و کنوانسیون SOLAS

برای کالاهای خطرناک (مثلاً مواد قابل اشتعال، منفجره، سمی، رادیواکتیو و...) باید برچسب‌گذاری (لیبل) و بسته‌بندی استاندارد باشد. قبل از حمل یا نگهداری، باید اظهار صحیح شود و مجوزهای مخصوص از گمرک یا بندر اخذ شود.
کانتینرهای حاوی کالای خطرناک باید جداگانه و در مکان‌های ایمن و مشخص انبار شوند.

۳. آیین‌نامه ایمنی بنادر و کشتیرانی از سوی سازمان بنادر و دریانوردی
هر بندر باید محوطه خاص برای مواد خطرناک داشته باشد انبار D.G.کشتی‌ها و وسایل نقلیه موظفند اطلاعات دقیق کالاهای خطرناک را قبل از ورود به بندر اعلام کنند. در صورت حادثه ناشی از پنهانکاری، بندر می‌توانداز صاحب کالا خسارت کامل بگیرد و پرونده کیفری تشکیل دهد.

۴. قوانین بیمه باربری

اگر صاحب کالا اطلاعات غلط دهد، بیمه‌ها می‌توانند از پرداخت خسارت خودداری کنند. در حمل مواد خطرناک، بار باید بیمه مخصوص شود. نکته مهم این است که در بعضی بنادر ایران (مثل بندر شهید رجایی، بندر امام خمینی) یک رویه سختگیرانه داریم که اگر کالایی بدون اظهار صحیح مشخص شود که کالای خطرناک است، فوری کانتینر ایزوله می‌شود، جریمه‌های فوق‌العاده سنگین اعمال می‌شود و ممکن است کل شرکت حمل‌ونقل یا اظهارکننده تعلیق فعالیت شوند.