به گزارش آتیه آنلاین، مطابق چکیده طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز سال‌جاری، نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر کشور ۷.۲ درصد ثبت شده در حالی که این شاخص در مقایسه با فصل مشابه سال گذشته کاهش ۰.۴ درصدی داشته است. به عبارتی نرخ بیکاری از میزان ۷.۶ درصد در سه ماهه سوم سال ۱۴۰۲ به ۷.۲ درصد در فصل پاییز امسال رسیده است.

از نگاه دیگر بررسی نرخ بیکاری افراد ۱۵ ساله و بیش‌تر نشان می‌دهد که ۷.۲ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، در بازه زمانی مهر تا آذرماه سال‌جاری بیکار بوده‌اند.

بیکاری بالای جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله

داده‌های مرکز آمار ایران در ارتباط با سنجش و رصد نرخ بیکاری در بین اقشار مختلف جمعیت در سن کار بیانگر نسبت بالای بیکاری در بین جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله است؛ به گونه‌ای که بیکاری این گروه سنی در حال حاضر حدود سه برابر متوسط نرخ این شاخص در سطح کشور برآورد می‌شود.

براساس خروجی طرح آمارگیری نیروی کار، شاخص نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله در سه ماهه سوم امسال به میزان ۲۰.۲ درصد برآود شده است؛ به عبارتی درصد اشاره شده از فعالان این گروه سنی در پاییز ۱۴۰۳ بیکار بوده‌اند. همچنین بررسی تغییرات فصلی نشان می‌دهد، نرخ بیکاری این افراد نسبت به فصل مشابه در سال قبل (پاییز ۱۴۰۲) ۰.۴ درصد کاهش یافته است.

جمعیت دوبرابری بیکاری در گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال

نکته قابل توجه در حوزه نرخ بیکاری در پاییز امسال این است که مطابق داده‌های تازه این بخش، جمعیت بیکاران در گروه‌های سنی ۱۵ تا ۲۴ سال و ۱۸ تا ۳۵ سال به مراتب نسبت به میانگین کشوری بیکاری از جمعیت بیکار بالاتری برخوردارند. به این واسطه افراد شاخص نرخ بیکاری در سن کار در محدوده سنی ۱۸ تا ۳۵ ساله در فصل پاییز امسال به میزان ۱۴.۳ درصد ارزیابی شده است.

این در حالی است که برمبنای تغییرات فصلی نرخ بیکاری گروه جمعیتی اشاره شده، این شاخص نسبت به پاییز سال قبل به میزان ۰.۱ درصد کاهش یافته است. در مجموع اینکه روند کاهشی نرخ بیکاری در گروه‌های سنی اشاره شده، مثبت ارزایابی می‌شود؛ اما فاصله میزان این شاخص در بین گروه‌های جمعیتی اشاره شده با متوسط نرخ بیکاری در کشور، توجه و تمرکز بیشتر در حوزه اشتغالزایی برای این بخش از کارجویان را نیاز دارد.

کاهش مشارکت اقتصادی در بازه یک‌ساله

تازه‌ترین داده‌های مرکز آمار ایران، نرخ ۴۱.۲ درصدی مشارکت اقتصادی جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر را نشان می‌دهد؛ در واقع براساس محاسبات طرح آمارگیری نیروی کار در محدوده زمانی یک‌ساله منتهی به انتهای پاییز امسال، ۴۱.۲ درصد جمعیت در سن کار در جمع فعالان اقتصادی قرار دارند، به این معنی که این بخش از افراد جامعه در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند.

همچنین بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ در مقایسه فصول پاییز دو سال اخیر، به میزان ۰.۳ روند کاهشی داشته است. کاهش آمار مشارکت اقتصادی را می‌توان ناشی از کمبود فرصت‌های شغلی ایجاد شده نسبت به تقاصای بازار کار یا همان عدم تعادل عرضه و تقاضای بازار اشتغال محسوب کرد.

تغییرات جمعیتی شاغلان

بخش دیگری از خروجی طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز ۱۴۰۳ به موضوع تغییرات جمعیتی در حوزه افراد فعال و غیرفعال یا شاغل و غیرشاغل اختصاص دارد. بر این اساس، جمعیت شاغلان ۱۵ ساله و بیشتر در سه‌ماهه سوم امسال ۲۴ میلیون و ۹۸۳ هزار نفر برآورد شده که نسبت به فصل مشابه سال قبل رشد حدود ۲۰۷ هزار نفری داشته است.

همچنین جمعیت غیرفعال از نظر اقتصادی نظیر(دانش‌آموزان، افراد خانه‌دار، جمعیت دارای درآمد بدون کار مانند بازنشستگان) در پاییز سال‌جاری ۳۸ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر برآورد شده که نسبت به فصل مشابه سال قبل به طور تقریبی ۶۷۳ هزار نفر افزایش را ثبت کرده است.

توزیع سه‌گانه اشتغال / بیشترین شاغلان در حوزه خدمات

تازه‌ترین بررسی‌های مرتبط با اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی کشور نشان می‌دهد که در پاییز امسال، بخش خدمات با ۵۲.۷ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. اشتغال بخش خدمات کشور در سه‌ماهه دوم سال‌جاری نیز بیانگر سهم ۵۲.۱ درصدی این حوزه از مجموع حوزه‌های سه‌گانه اشتغال است؛ به این واسطه در مقایسه فوص تابستان و پاییز امسال، روند افزایشی در این بخش مشخص است.

همینطور در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با ۳۳.۵ درصد و کشاورزی با ۱۳.۷ درصد قرار دارند. به عبارتی در حال حاضر بالاترین سهم فرصت‌های شغلی در حوزه سه‌گانه خدمات، صنعت و کشاورزی در اختیار فعالیت‌های حوزه خدمات است.

مشاغل زیرمجموعه بخش خدمات به واسطه تنوع شغلی، جذابیت بالا، زودبازدهی درآمد، نیازهای متنوع جامعه به اینگونه مشاغل و برخی دلایل دیگر، همواره در دهه‌های اخیر سهم بالایی از فرصت‌های شغلی و بسترهای کسب و کار کشور را به خود اختصاص داده‌اند.

محاسبات مرکز آمار ایران حاکی است جامعه زنان نسبت به مردان اقبال بیشتری برای اشتغال در مشاغل زیرمجموعه خدمات دارند؛ سهم ۶۲.۲ درصدی زنان در مقابل سهم ۵۰.۱ درصدی مردان برای حضور در مشاغل گروه خدمات در تابستان ۱۴۰۳ نشاندهنده این موضوع است. مطابق داده‌های آماری در سه‌ماهه دوم امسال، بالغ ۱۰ میلیون و ۵۴۳ هزار مرد و حدود ۲ میلیون و ۵۴۶ هزار زن در حوزه اشتغال بخش خدمات مشغول به فعالیت بوده‌اند.

سهم ۷.۴ درصدی اشتغال ناقص از بازار کار

بررسی سهم جمعیت دارای اشتغال ناقص جمعیت ۱۵ ساله و بیش‌تر در پاییز ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که در این فصل، ۷.۴ درصد جمعیت شاغل، ‌ به دلایلی اقتصادی نظیر (فصل غیرکاری، رکود کاری و پیدا نکردن کار با ساعت بیش‌تر) کم‌تر از ۴۴ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این بخش از جمعیت در چارچوب اشتغال ناقص فعالیت دارند.

این در حالی است مطابق داده‌های آماری حوزه اشتغال، ۳۸.۴ درصد شاغلان ۱۵ ساله و بیش‌تر کشور، بیش از ۴۹ ساعت در هفته کار کرده‌ و خارج از گروه شاغلان ناقص دسته‌بندی می‌شوند.

بر اساس تعاریف رسمی بین‌المللی حوزه کار و اشتغال، جمعیت دارای اشتغال ناقص، افراد شاغلی را شامل می‌شود که در هفته مرجع (هفته موردنظر در آمارهای محاسبه شده)، در محل کار حاضر یا غایب موقت بوده و به دلایل اقتصادی مانند رکود کسب و کارها، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر، فصل غیرکاری و برخی دلایل دیگر، کمتر از ۴۴ ساعت هفتگی به فعالیت مشغول بوده یا خواستار و آماده برای انجام کار اضافی در هفته مورد اشاره بوده‌اند.

به عبارتی اشتغال ناقص به عنوان مفهومی گسترده منعکس‌کننده‌ استفاده‌ ناقص از ظرفیت تولید جمعیت شاغل است و موارد ناشی از ضعف سیستم اقتصادی ملی یا محلی را نیز شامل می‌شود؛ این مفهوم به فرصت‌های شغلی جایگزینی اشاره دارد که کارجویان آماده پیوستن به آن هستند. با نگاه به اینکه اشتغال ناقص یکی از مفاهیم تکمیل‌کننده‌ نرخ بیکاری است، این موضوع سه رده‌ کلی شامل اشتغال ناقص زمانی، اشتغال ناقص مهارتی و اشتغال ناقص درآمدی را شامل می‌شود؛ این نوع اشتغال در قالب‌های مهارتی و درآمدی نیز به‌عنوان اشتغال نامناسب شناخته می‌شوند.