تحقیقات اخیر نشان می‌دهد دانش‌آموزان به طور متوسط هر 8.6 دقیقه تلفن همراه خود را بازدید می‌کنند. برای دانش‌آموزان که باید وقت زیادی را صرف تمرکز بر مباحث درسی خود بکنند، مهم نیست که اعتیاد دانش آموز چقدر خفیف یا شدید باشد اما در مجموع، اعتیاد به گوشی هوشمند می‌تواند مساوی با شکست یا افت تحصیلی باشد.

وحید نباتی، مسئول بخش فناوری اطلاعات مدرسه هیأت امنایی شهید همت تهران در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین گفت: بعد از کرونا که با آغاز آموزش مجازی در مدارس، تلفن همراه نقش پررنگی را ایفاء کرد و یکسری کارکردهای مثبت این وسیله از جمله امکان ورود به شبکه شاد باعث شد که استفاده از این وسیله ادامه‌دار شود.

نباتی با اشاره به اینکه قبل از شیوع کرونا اثری از ایجاد گروه مجازی کلاسی وجود نداشت، افزود: یکی دیگر از ره‌آوردهای مدرسه دیجیتال ایجاد گروه مجازی برای هر پایه کلاسی بود. با وجود تشکیل این گروه‌ها این امکان فراهم شد که دانش‌آموزان و اولیاء با معلم ارتباط متقابل داشته باشند.

او از تداوم فعالیت‌ گروه‌های مجازی پس از اتمام کرونا به عنوان امتیاز مثبت آموزش آنلاین یاد کرد و گفت: امتیاز مثبت آموزش مجازی باعث شد که هر ساله گروه‌های شبکه شاد تشکیل شود و همین اتفاق زمینه شکل‌گیری و تقویت ارتباط بین معلمان با دانش‌آموزان و اولیاء آنها را افزایش داده است.

نباتی ادامه داد: اگر معلم بخواهد نکته‌ای را درباره فرزند به والدین اطلاع‌رسانی کند از طریق این گروه‌ها اقدام لازم به عمل می‌آورد و در سطح وسیعی اکثر نامه‌نگاری‌های کاغذی میان مدارس و خانواده‌ها حذف شده است.

وی در خصوص اهمیت اطلاع‌رسانی تکالیف دانش‌آموز از طریق شبکه شاد گفت: دانش‌آموزان پایه های پایین به دلیل اینکه تکالیف خود را فراموش می‌کنند و یا سرعت دست آنها در یادداشت‌برداری تکالیف پایین است ارسال تکالیف از سوی معلم در گروه‌های کلاسی این چالش را تا حدودی از میان برمی‌دارد.

مسئول بخش فناوری اطلاعات مدرسه شهید همت افزود: ارسال تکالیف در گروه های مجازی باعث می شود که اولیا در جریان امور قرار گیرند. یکی دیگر از مزایای گروه‌های کلاسی امکان اشتراک‌گذاری فیلم یا صوت انجام آزمایش‌ها از طرف دانش‌آموزان است. در مجموع، از منظر ارتباط معلم با دانش‌آموز یا اولیاء قطعاً شبکه شاد و تلفن همراه بسیار موثر است.

نباتی در خصوص مضرات استفاده از تلفن همراه در روند تحصیلی دانش‌آموزان گفت: با توجه به اینکه در ایام کرونا انجام تکالیف به صورت فیلم و آزمون مجازی بود در آن زمان کاهلی دانش آموز را اولیاء جبران می‌کردند و این موضوع باعث شد بعد از کرونا، تا حدودی دانش‌آموز نتواند از رویه آن دوران فاصله بگیرد و برقراری ارتباط با آزمون‌ها و ارزیابی حضوری تا حدودی برای او دشوار است.

وی افزود: مشکل بعدی این است که برخی از دانش‌آموزان به بهانه اطلاع از تکالیف ارسالی در گروه کلاسی، دسترسی مداوم به تلفن همراه را ضروری می‌دانند در حالی که این موضوع بهانه‌ای بیش نیست. اغلب اوقات به محض دسترسی به این وسیله مشغول بازی یا پرسه در شبکه‌های اجتماعی می‌شوند.

مسئول بخش فناوری اطلاعات مدرسه شهید همت تأکید کرد: ضعف در نظارت اولیاء به تبعات اعتیاد کودکان به استفاده از گوشی همراه و فضای مجازی دامن می‌زند و قطعاً در بلندمدت آسیب‌های جدی این مسأله آشکار می‌شود.

تعیین زمان استفاده از تلفن همراه

ملیحه علوی، مادر بامداد دانش‌آموز مقطع ابتدایی در گفت وگو با آتیه‌‍آنلاین گفت: در مقطع ابتدایی دانش‌آموزان به ندرت برای انجام تکالیف خود از تلفن همراه استفاده می‌کنند. البته گاهی برای تنوع به پسرم اجازه می‌دهم به صورت آنلاین با دوستان خود ارتباط بگیرد و مشق‌های خود را انجام دهد تا حین انجام تکالیف با هم گپ بزنند و شوخی کنند.

علوی افزود: دخترم باران قاعدتاً به دلیل اینکه دانش‌آموز رشته هنر است ناگزیر برای بعضی دروس از جمله تاریخ هنر و جستجوی آثار هنرمندان از تلفن همراه استفاده می‌کند.

او در خصوص راهکار مدیریت استفاده از تلفن همراه گفت: برای زمان حضور بامداد در منزل، یک تا یک ساعت و نیم به صورت متغیر قانون مدت استفاده از تلفن همراه تعریف کردیم. اما برای باران با توجه به اینکه نوجوان و حرف‌شنوی او کمتر است نظارت بر مدت استفاده او از تلفن همراه کمی سخت‌تر است. با این حال اگر متوجه استفاده بیش از حد او از تلفن همراه شویم تذکر می‌دهیم.

علوی گفت: بعداز دوران کرونا، مگر در مواردی مانند آموزش خودآموز ‌زبان، استفاده از تلفن همراه برای یادگیری کمتر احساس شد. اگر در مدارس نیز نیازی به آموزش برنامه کاربردی خاصی باشد از لپ‌تاپ یا سیستم‌های کامپیوتری استفاده می‌شود و تلفن همراه کمترین سهم را در این زمینه دارد.

وی تأکیدکرد: اینکه استفاده درست از تلفن همراه نیازمند آموزش است هیچ جای بحث نیست، اگرچه مدارس فرزندان من در این زمینه خوب عمل کرده‌اند.

سنگینی بار انجام تکلیف مدرسه بر دوش والدین

شیما عربی، مادر ویانا دانش‌آموز کلاس سوم در پاسخ به پرسش آتیه‌آنلاین در خصوص میزان ساعت استفاده دخترش از تلفن همراه در انجام تکالیف مدرسه گفت: برنامه کلاسی فردا و تکالیف روز بعد از طریق شاد به والدین ارسال می‌شود به همین دلیل ویانا اصلاً از گوشی برای امور درسی خود استفاده نمی‌کند. من تنها ببه منظور اطلاع از برنامه و تکلیف روزانه درسی او نیم ساعت از گوشی استفاده می‌کنم.

مادر این دانش‌آموز دبستانی با انتقاد از رویه مدارس امروز گفت: استفاده از فضای شاد برای ارسال برنامه درسی و تکالیف رویه درستی نیست. دانش‌آموز به جای اینکه سر کلاس جواب پرسش‌های متن کتاب را بنویسد با ارسال تکالیف داخل گروه‌های کلاسی از سوی معلم، بار کامل مسئولیت انجام تکالیف دانش‌آموز به والدین تحمیل می‌شود.

او افزود: مثلاً عکس یک تکلیف خاص داخل گروه به اشتراک گذاشته می‌شود که دانش‌آموز با کمک والدین آن را انجام دهد. این موضوع باعث می‌شود که اگر ولی دانش‌آموز گروه را کنترل و بازبینی نکند دانش‌آموز نسبت به انجام تکالیف احساس مسئولیتی ندارد.به عبارت دقیق‌تر؛ استفاده از تلفن همراه و شبکه شاد به بی‌تفاوتی و بی‌مسئولیت دانش‌آموزان دامن زده است.

لزوم نظارت و ارزیابی نحوه استفاده از تلفن همراه

مریم نیک‌بخت، مادر دانش‌آموز دبستانی در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین گفت: دخترم به ندرت از تلفن همراه در امور تحصیلی خود استفاده می‌کند اما بعضی اوقات فایل‌های آموزشی یوتیوب را به دلیل اینکه قابلیت کپی‌برداری ندارند چندین‌بار می‌بیند و این موضوع علاوه بر ایجاد وابستگی، آسیب بینایی به دنبال دارد. البته از سوی دیگر، نمی‌توان مزیت تلفن همراه در جستجوی اینترنتی آسان و سریع مطالب مختلف را نادیده گرفت.

وی بر لزوم نظارت والدین بر استفاده فرزندان از گوشی همراه تأکید کرد و گفت: حتی اگر دانش آموز برای انجام تکالیف نیازمندگوشی تلفن همراه باشد باید والدین به دور از رویکرد سختگیرانه، بر نحوه استفاده فرزند خود از این وسیله نظارت داشته باشند.

نیک‌بخت تصریح کرد: متأسفانه امروز شاهد تشدید رویکرد رفع تکلیف در مدارس کشور هستیم. عملکرد نظام آموزشی در هدایت دانش‌آموزان به استفاده از تلفن همراه قابل قبول نیست. همچنین شیوه‌ تدریس نامناسب در مدارس دولتی و غیرانتفاعی و ارجاع نابجای دانش‌آموز برای یادگیری بیشتر از طریق جستجوی اینترنتی، بعضاً به کج فهمی و ضعف در یادگیری منجر می‌شود.

این مادر دانش‌آموز ابتدایی افزود: در خصوص شیوه استفاده نوجوانان و جوانان از تلفن همراه از سوی دستگاهای فرهنگی و اجتماعی کشور صورت نگرفته است. نوجوان و جوان امروزی ما به صورت مداوم در جستجوی نصب فیلترشکن قوی به منظور ورود به صفحات مجازی محدودشده است. این گشت‌وگذار بی‌هدف نه تنها دستاورد مثبتی ندارد بلکه بیش از پیش به هدررفت وقت و انرژی و سرانجام وابستگی و سرگشتگی آنها دامن می‌زند.

گزارش: مهین داوری