سکته مغزی چیست و بر اثر چه عواملی به وجود می‌آید؟
سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که عروق خونی مغز پاره شود یا انسداد عروق در این بافت به وجود آید که در صورت عدم درمان سریع، سلول‌های مغز سریعاً از بین می‌روند که باعث ایجاد ناتوانی‌های جدی و حتی مرگ بیمار می‌شود. یکی از عواملی که به صورت مشخص ریسک سکته‌های مغزی را افزایش می‌دهد، سن است که مهمترین علت و ریسک فاکتور سکته مغزی است. همچنین در ارتباط با عامل جنس و نژاد می‌توان گفت در آقایان، این بیماری شایع‌تر از خانم‌ها است و در نژاد سیاه شایع‌تر از نژاد سفید است. سابقه فامیلی مثبت یکی از عواملی است که ریسک سکته مغزی را افزایش می‌دهد. کسانی که یکی از بستگان درجه یک آنها سکته مغزی کرده احتمال سکته مغزی در آنها بیشتر است. اما این فاکتورهایی هستند که غیرقابل تغییرند و با اینکه به عنوان یک عامل ریسک از آنها یاد می‌شود نمی‌توان برای تغییرشان کاری انجام داد. در مقابل، یکسری از فاکتورهایی است که قابل کنترل است که مهمترین آنها عبارتند از: فشار خون، بیماری‌های قلبی، کلسترول و تری‌گلسیرید بالا، سیگار، وزن بالا، بیماری دیابت، تنگی شریان و کاروتید و هموسیستئین (یکی از اسیدهای آمینه که بلوک‌ها را برای پروتئین‌ها تشکیل می‌دهد). در خون این فاکتورها قابل تنظیم و تغییرند و با اصلاح آنها می‌توان خطر سکته مغزی را به میزان قابل توجهی کاهش داد.
سکته مغزی دارای چه علائم و نشانه‌هایی است؟
ضعف و کرختی در صورت و بازو، به طوری که شخص احساس سنگینی در دست را داشته باشد، می‌تواند از علائم سکته مغزی باشد. البته معمولاً بیماران هرکدام به نحوی خاص این احساس سنگینی را مطرح می‌کنند، بخصوص اگر این علائم یک طرفه باشد، یعنی یک طرف بدن بیمار دچار ضعف و کرختی یا اینکه ضعیف و فلج شود. در این حالت، بیمار می‌گوید نمی‌تواند دست و پایش را تکان دهد و در راه رفتن دچار مشکل است و عدم تعادل دارد. بیمار همچنین ممکن است به طور ناگهانی دچار اختلال در تکلم شود، به طوری که بعد از بیدار شدن متوجه شود که دیگر نمی‌تواند صحبت کند یا اشکال در بلع در او به وجود آمده است. گاهی هم حالت گزگز و مورمور و بی‌حسی و یا احساس سوزش در اندام‌ها پدید می‌آید. بیمار گاه ممکن است دچار مشکلات بینایی، کاهش و تاری دید ناگهانی هم بشود.
سکته مغزی گاه خود را به صورت کاهش حافظه نشان می‌دهد یا زمانی فرد با سرگیجه به پزشک مراجعه می‌کند و دچار سقوط ناگهانی می‌شود. در بعضی از موارد بیماران سکته مغزی گاه دچار بی‌اختیاری ادرار و مدفوع می‌شوند. در مواقعی که سکته مغزی شدید باشد، فرد توانایی انجام دادن حرکات ضعیف را هم از دست می‌دهد. اگر علائم گذرای سکته مشاهده شد توصیه می‌شود فرد به پزشک مراجعه کند و در مراکز درمانی مورد معاینه و درمان‌های لازم قرار گیرد.
در مورد روش درمان سکته مغزی هم توضیح می‌دهید؟
در صورتی که بیمار هر یک از علائم سکته مغزی را مشاهده کرد، بلافاصله باید به پزشک مراجعه کند، حتی اگر این نشانه‌ها ناپدید شوند یا گاهاً بروز کنند. اگر در کنار شخصی هستید که احتمال می‌دهید دچار سکته شده، در حالی که منتظر رسیدن تیم اورژانس هستید، او را با دقت تحت نظر قرار دهید.
صورت: از فرد مورد نظر بخواهید لبخند بزند. آیا گوشه دهان دچار افتادگی شده است؟
بازوها: از او بخواهید تا هر دو بازویش را بلند کند. آیا یک بازو به پایین می‌افتد؟ یا یک بازو قادر به بلند شدن نیست؟
تکلم: از او بخواهید عبارتی ساده را تکرار کند. آیا کلامش نامفهوم یا غیرعادی است؟
زمان: اگر هر یک از این نشانه‌ها را مشاهده کردید، فوراً با اورژانس یا فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
همان‌گونه که اشاره کردم در صورت مشاهده این علائم باید فوراً با اورژانس تماس بگیرید و منتظر نمانید تا شاید علائم متوقف شود، زیرا هر دقیقه که می‌گذرد حیاتی و مهم است. سکته مغزی هرچقدر دیر درمان شود، احتمال آسیب مغزی و معلولیت بیشتر می‌شود.
درمان اصلی سکته حاد مغزی، داروی از بین برنده لخته خون است که در مورد آنان حداکثر تا ۵/۴ ساعت پس از سکته مغزی باید تزریق شود. قبل از تزریق این دارو به اقدامات لازم جهت کنترل مناسب فشارخون نیاز است. با توجه به اینکه با تزریق این دارو احتمال ایجاد خونریزی‌های مغزی در حدود ۶ درصد از بیماران وجود دارد، آنان باید تا ۲۴ ساعت با امکانات ویژه و مراقبت‌های دائم بستری شوند.
عوارض بعد از سکته مغزی
سکته مغزی بسته به مدت زمانی که مغز کمبود خونرسانی داشته و اینکه کدام بخش تحت تأثیر بوده، می‌تواند به معلولیت موقت یا دائم منجر شود که عوارض آن شامل این موارد است:
- فلج‌شدگی یا کاهش تحرک ماهیچه‌ها: ممکن است بیمار از یک سمت بدن فلج شود یا کنترل گروهی از عضلات، از جمله عضلات یک سمت صورت یا یک بازو را از دست بدهد.
- سختی در تکلم یا بلعیدن: سکته مغزی ممکن است روی کنترل عضلات دهان و گلو تأثیر بگذارد و تکلم واضح، بلعیدن و خوردن را دشوار کند.
- از دست دادن حافظه یا مشکلات فکری: بسیاری از افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند تا حدودی از دست دادن حافظه را تجربه می‌کنند. دیگر افراد ممکن است دچار اختلالاتی در تفکر، استدلال، قضاوت و ادراک مفاهیم شوند.
- مشکلات عاطفی: افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند، دشواری بیشتری در کنترل احساساتشان دارند یا ممکن است افسردگی را تجربه کنند.
- درد: در اعضایی از بدن که تحت تأثیر سکته قرار گرفته‌اند درد، بی‌حسی یا دیگر احساسات غیرعادی ممکن است رخ دهد. برای مثال، اگر سکته مغزی باعث شود دست چپ‌تان بی‌حس شود، ممکن است احساس سوزن سوزن شدن ناخوشایندی در دستتان داشته باشید.
- تغییر در رفتار و توانایی مراقبت از خود: افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند ممکن است گوشه‌گیر شوند. این افراد ممکن است در نظافت و کارهای روزانه نیز به کمک نیاز داشته باشند.
نظر شما