به گزارش آتیه‌آنلاین، بهمن ماه سال قبل بود که اعلام شد تاخیر پروازها رکورد شکسته و به میانگین ۱۰۰ دقیقه رسیده است. هفته گذشته نیز آمار جدیدی منتشر شد و میانگین تاخیر پروازها معادل ۸۴ دقیقه اعلام شد اما با این وجود بسیاری از ایرلاین‌ها از پرداخت خسارت تاخیرها سرباز می‌زنند و به نظر می‌رسد نظارتی کافی بر رعایت این قانون وجود نداشته یا حداقل مجازاتی که برای این تخلف در نظر گرفته شده فاقد بازدارندگی است.

در این زمینه به گفتگو با معاون سابق سازمان هواپیمایی کشوری پرداختیم که وی در صحبت‌های خود عدم تعادل میان عرضه و تقاضا را جدی‌ترین مشکل این صنعت دانسته و رفع مشکلات را نیازمند این امر دانسته است.

علیرضا منظری، معاون اسبق هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری در گفتگو با آتیه‌آنلاین، گفت: در صنعت هوایی کشور با چند مشکل اساسی و عمده مواجه‌ایم که تاثیر آنها را می‌توان در همه بخش‌ها مشاهده کرد.

این فعال صنعت حمل و نقل هوایی با تاکید بر نقش مهم عرضه و تقاضا در عملکرد شرکت‌های هواپیمایی گفت: در شرایطی که این شرکت‌ها با مشکل مواجه‌اند باید فکری به حال رفع این چالش‌ها شود. در عرصه اقتصاد نمی‌توان به شیوه دستوری برخورد کرد. اگر زمانی شرایط عادی باشد قطعا در فضای رقابتی که میان ایرلاین‌ها شکل می‌گیرد نه تنها بسیاری تخلفات انجام نمی‌شود بلکه بر سر ارائه خدمات بهتر نیز تلاش می‌شود اما زمانی که شرکت‌های ما با مسائل مالی عدیده مواجه‌اند و از سوی دیگر وضعیت عرضه و تقاضا به‌گونه‌ای است که شرکت می‌داند حتی اگر خسارت تاخیر را پرداخت نکند مسافر او برای سفر بعدی هم از همان شرکت بلیط خریداری می‌کند دور از ذهن نیست اگر شرکتی بخواهد با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر ایرلاین‌ها گاه از پرداخت این ارقام سر باز زند.

وی با اشاره به اینکه مدتی است ایرلاین‌ها در وضعیت غیر طبیعی قرار گرفته‌اند، گفت: وقتی این شرکت‌ها به مشکلات متعددی مانند تحریم، افزایش نرخ ارز، عدم تخصیص ارز، شرایط سخت در واردات قطعات جدید و هواپیمای نو مواجه‌تند نمی‌شود به شکل دستوری با آنها برخورد کرده و انتظار حل مشکل را داشت چراکه برای بهبود شرایط در هر صنعتی لازم است موانع آن برطرف شود.

منظری ادامه داد: اکنون در زمینه صنعت حمل و نقل هوایی تقاضا در قیاس با عرضه به مراتب بالاتر است و وقتی در چنین شرایطی قرار می‌گیریم گاه ممکن است عده‌ای برای تامین بلیط حاضر به پرداخت هزینه‌های بیشتر شوند. در این وضعیت ایرلاین‌ها نیز آسوده خاطر هستند که در هر شرایطی مشتری خاص خود را خواهند داشت.

وی افزود: برای اینکه شرکت‌های هواپیمایی بتوانند خدمات مناسبی عرضه کنند لازم است مسئولان سازمان هوایی برای تامین هواپیما و قطعات تسهیلاتی برای آنها در نظر بگیرند. در چنین شرایطی باید برای بالا بردن تعداد هواپیماها و تقویت ناوگان هوایی فکر کرد و نمی‌شود از طریق اعمال قانون و سختگیری در این حوزه وضعیت ایرلاین‌ها را سر و سامان بخشید.

این فعال صنعت هوانوردی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به درخواست شرکت‌های هواپیمایی برای افزایش حدود ۱۰۰ درصدی قیمت بلیط اشاره کرد و گفت: زمانی که ایرلاین‌ها درخواست افزایش حدود دو برابری قیمت بلیط را مطرح می‌کنند اما از سوی مسئولان و دولت این خواسته مورد موافقت قرار نمی‌گیرد، آنها مجبور می‌شوند با هزینه‌هایی که دائم در حال افزایش است کار را ادامه دهند و این بحث مشکلات متعددی برای آنها ایجاد می‌کند.

معاون اسبق سازمان هواپیمایی با تاکید بر مشکلاتی که در زمینه واردات قطعات هواپیما وجود دارد، گفت: باید کسی این مشکل را حل کند. این موانع راهکارهای علمی و عملی دارند و تا زمانی که رفع نشده‌اند نمی‌توان بطور دستوری شرکت‌ها را ملزم به ارائه خدمات مطلوب کرد. لازم است این نیازها برطرف شده و برای رفع آنها منابع مالی لازم دیده و در نظر گرفته شود.

از ۴۰۰ هواپیمایی که داریم تنها ۱۰۰ فروند فعالند

منظری در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: اکنون از ۴۰۰ هواپیمایی که شبکه حمل و نقل هوایی در اختیار دارد تنها ۱۰۰ هواپیما در شرایط پرواز هستند و فعالیت دارند. طبیعی است در این شرایط خدمت‌رسانی شرکت‌ها با نقایصی همراه شود که برای رفع آنها راهی نیست مگر آنکه راهکاری علمی و عملی برای واردات قطعات هواپیما لحاظ شود وگرنه به قیمت‌هایی که اکنون برای بلیط در نظر گرفته می‌شود خیلی نمی‌توان امید به بهبود شرایط در صنعت هوانوردی داشت.

این کارشناس صنعت هوانوردی در پاسخ به این سئوال که آیا بر این باور است که در شرایط فعلی شرایط جامعه کشش افزایش دو برابری قیمت بلیط را دارد و اینکه آیا همین حالا هم قیمت بلیط‌ها بالا ارزیابی نمی‌شود، توضیح داد: در حال حاضر قیمت بلیط هواپیما ارزان است. شما در کشورهای دیگر هم اگر بخواهید پروازی یک ساعته داشته باشید باید هزینه ای معادل ۱۰۰ دلار بپردازید. حال حتی اگر نیمی از این مبلغ هم برای پروازهای ایرانی در نظر گرفته شود قیمت‌ها به مراتب بالاتر از آن چیزی خواهد بود که اکنون شاهدیم.

وی ادامه داد:در شرایطی که تقاضا در کشور تا این حد بالا است باید دولت هم کمک کند که میزان عرضه افزایش پیدا کند. باید جایی این تعادل برقرار شود.

تکلیف هواپیماهای برجامی چه شد؟

منظری با اشاره به حدود ۱۰ سال قبل که در قالب پیگیری برجام ۲۰ هواپیمای جدید خریداری شد، گفت: در آن زمان شرکت ایران‌ایر ۶۰۰ میلیون دلار وام گرفت تا ۲۰ هواپیما خریداری کند و بنده اطلاع دارم که در آینده بسیاری از اقساط این وام را نیز پرداخت نکرده و بابت این موضوع بدهی دارد. حال سئوال این است که آیا کسی پیگیری می‌کند که چرا این بدهی پرداخت نشده و یا سرنوشت این هواپیماها چه شده و اکنون از میان آنها چند هواپیما فعال است؟

وی ادامه داد: اکنون شرایط برای فعالان این صنعت بسیار سخت شده و اگر به فریاد صنعت هوایی نرسند نمی شود آینده خوبی برای آن متصور شد. متاسفانه در برنامه هفتم توسعه نیز به این صنعت پرداخته نشده است. شاید برخی از مسئولین بر این باور هستند که صنعت هوانوردی یک صنعت لوکس است و به همین دلیل به آن رسیدگی نمی شود اما کاش اگر حتی چنین دیدی نسبت به فعالیت این عرصه وجود دارد به شرکت‌ها اجازه داده شود خود به گونه‌ای عمل کنند که میان عرضه و تقاضا تعادل حاکم شود.

منظری در پاسخ به این سئوال که آیا مشکلات این صنعت توجیه مناسبی است که آنها قوانین را زیر پا گذاشته و از پرداخت خسارت تاخیر سرباز زنند، گفت: اگر تاخیری در پرواز وجود دارد باید خسارت آن پرداخت شود اما وقتی شرکت مربوطه می‌بیند زمینه فعالیت مناسب برای او فراهم نیست از ارائه خدمات مطلوب هم باز می‌ماند. حال ممکن است مثلا یک ایرلاین بابت عدم پرداخت این خسارت مثلا در حد ۱۷ میلیارد هم جریمه شود اما باز برای پرداخت این جریمه ممکن است از راهکارهایی مانند بالا بردن قیمت بلیط یا حتی بطور غیر رسمی قاچاق بلیط استفاده کند.

وی ادامه داد: مجازات و جریمه باید موثر و بازدارنده باشد اما در این وضعیت بنظر نمی‌رسد حتی اعمال جریمه هم مشکل گشا واقع شود. اگر قرار است مشکلات این صنعت حل شود باید توجه داشت که باید مسئولانی بر این حوزه نظارت داشته باشند که دارای تخصص در این زمینه باشند. مسئولی که در این حوزه تخصص ندارد نمی‌تواند برای ایرلاین‌ها تصمیم مناسبی بگیرد به همین دلیل لازم است کارگروهی تخصصی برای رسیدگی به این موضوعات تشکیل شود و دیدگاه کارشناس محور بر فضا غالب شود.

صنعت هوانوردی درگیر جنگی ناخواسته است

منظری با بیان اینکه اگر ۵۰۰ هواپیمای فعال داشتیم بخش مهمی از این مشکلات خود به خود برطرف شده و شرکت‌ها برای جلب مشتری به رقابت با یکدیگر می‌پرداختند، گفت: صنعت هوانوردی ما اکنون درگیر جنگی ناخواسته است و باید تکلیف بحث عرضه و تقاضا در این صنعت مشخص شود.

وی ادامه داد: در یک ماه گذشته اینگونه اعلام شد که ۲۰ سایت که در زمینه فروش بلیط هواپیما تخلفاتی داشتند، بسته شدند اما آیا مشکل حل شد؟ اگر وضعیت عرضه و تقاضا درست شود آنگاه است که شاهد خواهیم بود شرکت‌های هواپیمایی خودشان دو دستی خسارت تاخیر را پرداخت خواهند کرد اما اکنون و در شرایطی که حتی اگر یک ایرلاین خسارت تاخیر را ندهد بار دیگر هم فرد از همان ایرلاین بلیط خریداری می‌کند طبیعی است که گاه کارشکنی‌هایی نیز صورت گیرد.