به گزارش آتیه آنلاین، اردیبهشت ماه ۱۳۹۵، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی وقت اعلام کرد «بیش از ۸۵ درصد اشتغال کشور در بنگاه‌های خرد و کوچک و متوسط است و اگر مشاغل خانگی را هم به آن اضافه کنیم این درصد بیشتر می‌شود». سه سال و یک ماه بعد در خردادماه ۹۸، معاون وقت وزیر صنعت، معدن و تجارت، آماری تا حدودی متفاوت ارائه کرد: «۶۷ درصد اشتغال در کشور برعهده بنگاه‌های خرد و کوچک است».
در هر حال بیش از ۶۰ درصد اشتغال حال حاضر در کارگاه‌های کوچک است، کارگاه‌هایی که بنا بر تعریف رسمی، نهایتاً ۵۰ نفر شاغل در اختیار دارند. هرچند وزارت صمت بنگاه‌های با کمتر از ۵۰ نفر شاغل را کوچک و متوسط معرفی می‌کند، مرکز آمار ایران بنگاه‌های کمتر از ۱۰۰ نفر شاغل را کوچک و متوسط می‌داند و از دید سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، بنگاه‌هایی که بین پنج تا ۵۰ نفر کارکن دارند، کوچک و متوسط است.
به‌رغم نبود داده‌های دقیق و تفکیکی، می‌دانیم «مشاغل خانگی» سهم قابل توجهی از بنگاه‌های کوچک دارند. بسیاری از بنگاه‌های کوچک که در اثر توسعه در یک بازه زمانی، امروز بیش از ده یا پانزده کارگر دارند، زمانی از یک اشتغال کوچک خانگی کار خود را شروع کرده‌اند.
به نظر می‌رسد سهم مشاغل خانگی در سیاستگذاری‌ها و ارائه تسهیلات دولت، قابل توجه است. براساس سیاستگذاری‌های کلان قرار بوده بخشی از وعده‌ی ایجاد سالی یک میلیون شغل، از طریق ارائه تسهیلات و امکانات به مشاغل خانگی با اولویت زنان سرپرست خانوار و روستاییان محقق شود و آمارهای رسمی نشان می‌دهد در این زمینه گام‌هایی برداشته شده است.
بیست و هفتم اردیبهشت سال‌جاری، محمود کریمی بیرانوند، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از رشد ۲۰۲ درصد صدور مجوزهای مشاغل خانگی خبر داد و گفت: در سال گذشته بالغ بر ۲۱۸ هزار مجوز مشاغل خانگی صادر شد که با همراهی دولت تا پایان سال، مجوز ۹۵ درصد آن‌ها به‌صورت لحظه‌ای (آنی) صادر شده است.
این مقام مسئول، جذب سه هزار میلیارد تومان تسهیلات (مستقل و پشتیبان) در سال گذشته در حوزه مشاغل خانگی و تشکیل ۱۴ تعاونی استانی تأمین نیاز مشاغل خانگی در سال ۱۴۰۱ را دو دستاورد قابل توجه در این حوزه دانست و اعلام کرد: «بیش از ۷۰۰ شبکه و زنجیره تأمین مشاغل خانگی در استان‌های کشور نیز ایجاد شده است».
ظاهراً قرار است این مسیر در سال جاری با سرعت و شتاب بیشتر ادامه یابد. براساس گفته‌های مقامات مسئول، در سال جدید با همکاری بانک مرکزی، تخصیص اعتبارات مشاغل خانگی ۳۳ درصد رشد خواهد داشت. به عبارتی اگر در سال ۱۴۰۱ رقم ۳ هزار میلیارد تسهیلات به متقاضیان مشاغل خانگی ارائه شده، این رقم در سال جاری حدود ۴ هزار میلیارد تومان است.
در سال قبل با اعتبارات تخصیصی، ۲۱۸ هزار مجوز برای اشتغال خانگی صادر شده است؛ امسال با رشد ۳۳ درصدی تسهیلات، علی القاعده بایستی تعداد مجوزهای صادره نزدیک به ۳۰۰ هزار باشد و بر این اساس، ۳۰۰ هزار خانواده در کشور که عموماً سرپرست آن‌ها زنان هستند، می‌توانند با کار کردن در خانه و بدون نیاز به صرف هزینه برای مکان و سایر امکانات محیطی، به چرخه درآمدزایی ورود کنند و به تدریج توسعه شغل خود را در دستور کار قرار دهند.
براساس مصوبه‌ها، تسهیلات مشاغل خانگی تکلیفی بوده و به نرخ ۴ درصد به متقاضیان پرداخت می‌شود. سقف تسهیلات فردی مشاغل خانگی ۱۵۰ میلیون تومان و برای مشاغل پشتیبان تا سقف ۱.۵ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. اولویت پرداخت تسهیلات با روستانشینان و مرزنشینان است و براساس داده‌های رسمی وزارت کار، پرداخت تسهیلات مشاغل خانگی نسبت به دولت‌های گذشته ۱۰۰ درصد افزایش یافته است. این افزایش کمی، یک گام به پیش و در نوع خود، یک اتفاق مثبت در حوزه اشتغال‌زایی به‌ویژه برای اقشار ضعیف، روستایی و کم امکانات در کشور است.
اما در این بین، متقاضیان مشاغل خانگی یا افرادی که توانسته‌اند با استفاده از این تسهیلات کسب و کارهای خود را راه اندازی کنند، دغدغه‌هایی دارند. زهرا، یکی از این زنان است که بعد از مدت‌ها توانسته با استفاده از وام مشاغل خانگی کسب و کار خیاطی در منزل راه بیندازد؛ او می‌گوید: هنوز صف دریافت وام‌ها طولانی است و باید ماه‌ها در انتظار بمانیم؛ بهتر است براساس اولویت‌ها و نیازهای افراد، کار را شتاب دهند و تسهیلات را سریعتر پرداخت کنند.
مریم، زنی که در حوزه تولید ترشیجات، کار می‌کند و مجوزهای لازم را کسب کرده، از دغدغه‌های برون سپاری نظارت و بازرسی کار می‌گوید؛ به گفته او، از آنجایی که وزارت کار با کمبود بازرس مواجه است، بازرسی مشاغل خانگی را در استان‌ها به بخش خصوصی واگذار کرده و بخش خصوصی گاهی برای بازرسی مشاغل خانگی وجه دریافت می‌کند؛ او تاکید می‌کند: انتظار داریم صفر تا صد راه‌اندازی یک شغل در خانه از ثبت نام وام و گرفتن مجوز گرفته تا نظارت و بازرسی رایگان باشد.
هرچند افزایش آماری مشاغل خانگی در دولت سیزدهم بهبود نسبی در اشتغال‌زایی و رفع بیکاری به‌ویژه در حوزه‌هایی از جمعیت که توانمندی و امکانات کمتری دارند ایجاد کرده، اما به گفته سیمین یعقوبیان، فعال حقوق زنان کارگر انتظار این است که سهم زنان در اشتغال رسمی افزایش یابد و دولت با حمایت‌های همه‌جانبه از زنان به‌ویژه زنان سرپرست خانوار یا زنانِ شاغل در خانواده‌های بدسرپرست، اجازه توانمند شدن و درآمدزاییِ سریع، آسوده و امن را به آن‌ها بدهد.
این فعال کارگری اضافه می‌کند: «بایستی اولویت‌گذاری‌ها بر حسب نیازمندی‌ها و توسط کارشناسانی صورت بگیرد که با مراجعان به دقت مصاحبه می‌کنند و در زمینه آسیب‌های اجتماعی، مسائل اقتصادی و امور خاص زنان تخصص دارند و در مرحله بعد، تسهیلات براساس لیست اولویت‌ها واگذار شود. علاوه بر این توقع داریم در امور بازرسی، صدور مجوز و گرفتن تسهیلاتِ مشاغل خانگی تسهیل‌گری شود. ضمناً در بازه‌های زمانی مشخص بهره‌وری و استقامت مشاغلی که تسهیلات گرفته‌اند مورد بررسی قرار گیرد تا آمارها فقط به صدور مجوز و تعداد وام‌گیرندگان محدود نباشد؛ باید بدانیم چند درصد از وام‌گیرندگان و دارندگان مجوز رسمی، توانسته‌اند در فضای اقتصاد کشور دوام بیاورند و چه تعداد موفق به توسعه کسب و کار خود شده‌اند.»
با همه این‌ها، نمی‌توان از نقش پررنگ مشاغل خانگی در اشتغال‌زایی امروز ساده عبور کرد. چهار هزار میلیارد تومان تسهیلاتی که قرار است امسال به متقاضیان پرداخت شود، می‌تواند گره از کار فروبسته حدود ۳۰۰ هزار خانواده در کشور بگشاید. اگر حمایت از مشاغل خانگی فقط به زمان صدور مجوز محدود نماند و از نهال‌های کوچک اشتغال خانگی محافظت و حمایت شود تا به درختان پربار و پرسایه بدل شوند، خدمتی بزرگ به اشتغال کشور و به معیشت خانواده‌های فرودست شده است، خانواده‌هایی که اغلب هیچ نان‌آوری زیر سقف مشترک ندارند.
نظر شما