دکتر محسن شتی در گفت‌وگو با «آتیه‌آنلاین»، به مناسبت آغاز هفته سلامت و نامگذاری امروز، یکشنبه، دهم اردیبهشت ماه به عنوان روز «جوانی جمعیت و سالمندی سالم»، به بررسی موضوع روند افزایش جمعیت و امید به زندگی سالمندان پرداخت و اضافه کرد: امید به زندگی به مفهوم تعداد سال‌هایی است که امیدواریم افراد به طور متوسط از زمانی که به دنیا می‌آیند عمر کنند.

وی افزود: آخرین سرشماری کشور در سال ۱۳۹۵ انجام شده است و براساس آن سن امید به زندگی حدود ۷۵ سال است که در زنان بیشتر و در مردان کمتر است. امید به زندگی طی ۴۰ سال اخیر، ۲۰ سال بیشتر شده و باید گفت که افزایش قابل توجهی بوده است.

رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه افزایش امید به زندگی به این معناست که افراد بیشتر زندگی می‌کنند و طول عمر بیشتری دارند گفت: ایرانیان به‌طور متوسط به سن سالمندی می‌رسند؛ یعنی از ۶۰ سال که در کشور ما سن سالمندی است عبور می‌کنند و این یک دستاورد محسوب می‌شود.

شتی در تعریف سالمندی بیان کرد: سالمندی دو تعریف دارد؛ نخست، سالمندی فردی و دوم سالمندی جمعیت است. سالمندی فردی به مفهوم عبور افراد از سن سالمندی یا همان ۶۰ سالگی در کشور ما و ۶۵ سالگی در کشورهای آمریکا و اروپا است که بسیار هم خوب است. تمام برنامه‌های ما در داخل کشور یعنی برنامه‌های بهداشت و درمان و برنامه‌های توسعه‌ای در این جهت است که افراد بتوانند طول عمر بیشتری داشته باشند.

وی ادامه داد: با این برنامه‌ها از مرگ زودرس جلوگیری می‌شود و می‌توان بیماری‌های مزمن را کنترل کرد. یک مثال اینکه اگر فردی فشار خون بالا و دیابت دارد، بتواند به زندگی خود ادامه بدهد و به علت عوارض این بیماری‌ها دچار مرگ زودهنگام نشود.

رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به تعریف سالمندی جمعیت گفت: سالمندی جمعیت به مفهوم افزایش درصد سالمندان جامعه نسبت به کل جامعه است. به این معنا که وقتی در ترکیب جمعیت، نسبت سالمندان بالا می‌رود و از یک درصدی افزایش پیدا می‌کند گفته می‌شود که جمعیت سالخورده است. همین مسئله است که باعث نگرانی در تمام جوامع می‌شود.

شتی افزود: زمانی که درصد قابل توجهی از جمعیت ما را سالمندان تشکیل می‌دهند، یعنی درصد جمعیت جوانان و میانسالان ما کم شده و این مسئله نگران‌کننده است از این بابت که جمعیتی که نیروی کارمحسوب می‌شود و می تواند در جامعه فعال و کارآمدتر باشد، نسبت به سالمندان کمتر می‌شود.

وی گفت: سالمندان افرادی هستند که در سنین کارو باروری قرار ندارند و باید از آنها مراقبت کرد. آنها جمعیتی هستند که نیاز به رسیدگی، نگهداری و خدمات ویژه دارند. با افزایش سالمندان باری که بر سیستم تحمیل می‌شود هر روز بیشتر می‌شود.

رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه همین نگرانی‌ها باعث شده است که دستگاه‌های مختلف سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در کشور در پی چاره‌اندیشی و تدبیر برای حل مشکل سالمندی جمعیت باشند و موضوع باروری و جوانی جمعیت را دراولویت برنامه‌های خود قرار دهند، درخصوص معیشت و رفاه سالمندان در کشورنیز عنوان کرد: آن رفاه، معیشت و رسیدگی کافی که باید برای سالمندان مهیا باشد، به طور کامل وجود ندارد. به عبارتی به نسبت سیر رو به رشد جمعیت سالمندی، منابع، امکانات و حمایت لازم برای این قشر فراهم نشده است.

شتی تاکید کرد: البته سالمندی به معنی بیماری نیست. اگر سالمندان شیوه زندگی سالمی داشته باشند می‌توانند یک سالمندی سالم و فعال را تجربه کنند. در سالمندی سالم و فعال، علاوه براینکه افراد نیازمند کمک، مراقبت و رسیدگی نیستند، می‌توانند محور خانه، خانواده و جامعه هم باشند؛ چراکه این افراد دارای تجربه‌اند و می‌توانند حامی و پشتیبان نسل جوان باشند.

وی افزود: در این صورت است که نه تنها نگرانی نخواهیم داشت، بلکه از خیر و برکت حضور این افراد استفاده خواهیم کرد که لازمه آن سالمندی سالم و فعال است. برخورداری از سالمندی سالم و فعال درگروی گذراندن دوران کودکی، نوجوانی، جوانی و میانسالی سالم و فعال است که باعث می‌شود فرد در زمان رسیدن به سن میانسالی دیرتر درگیر بیماری و یا مشکلات پیری شود.

رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی عوامل دیگری که باعث افزایش جمعیت سالمند و سالخورده می‌شود را برشمرد و گفت: کاهش باروری در کشور یکی از این دلایل است. به همین علت اقداماتی که در راستای افزایش باروری و فرزندآوری انجام شده و در حال انجام است، سیاست درستی ‌است. یکی دیگر از عوامل افزایش جمعیت سالمندی، مهاجرت نسل جوان است که بر افزایش درصد سالمندان تاثیرمی‌گذارد.

شتی ادامه داد: در کنار سیاست‌گذاری‌هایی مانند رشد باروری و فرزندآوری باید به این نکته توجه داشت که اگر سیاست‌های جوانی جمعیت که در راستای رشد نرخ باروری اتفاق می‌افتد به خوبی عملیاتی شوند در کنارش باید بتوانیم یک جمعیت سالمند سالم نیز داشته باشیم که این جمعیت سالم، فعال باشد.

وی با اشاره به اینکه ما در دهه ۶۰ یک انفجار جمعیتی داشتیم گفت: این افراد در سال ۱۴۲۰ به ۶۰ سالگی می‌رسند. بنابراین اگر با خیر و برکت اجرای قانون جوانی جمعیت شاهد افزایش نرخ باروری باشیم و در سال ۱۴۲۰، ۲۰ درصد جامعه را این سالمندان تشکیل خواهند داد که این جمعیت نیازمند مراقبت‌ها و حمایت‌های لازم هستند. نگرانی ما از سالخوردگی جمعیت هم همین مسئله است.

رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی افزود: اگر بتوانیم کمک کنیم که این درصد از سالمندانمان، دیرتر بیمار و وابسته شوند خواهیم توانست با فراق بال بیشتری به جمعیت کودک و جوانی که برای تشکیل شدن آن سیاست باروری را برنامه‌ریزی کرده‌ایم، خدمات ارائه دهیم. یعنی باید بتوانیم تدابیری انجام دهیم که آن ۲۰ درصد سالمندی که اشاره کردم، دوره سالمندی سالم و فعالی داشته باشند.

شتی با تاکید براینکه سالمندی فعال، لازمه‌ و پشتیبان سیاست‌های جوانی جمعیت و باروری خواهد بود گفت: جوان‌هایی که پدر و مادر سالم و فعالی دارند احتمال اینکه بتوانند راحت‌تر و با فراق بال بیشتری ازدواج کنند و تشکیل خانواده دهند، بیشتر خواهند بود؛ چرا که ناچار به نگهداری و مراقبت از والدین‌شان نیستند.

وی افزود: از طرفی دولت هم می‌تواند منابع و هزینه‌های سنگینی را که صرف سالمندان بیمار و افتاده می‌کند، صرف جوانان و اشتغال آنها کند.

رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه هزینه‌کردن برای سالمندی سالم و فعال به سیاست‌های جوانی جمعیت کمک می‌کند و این دو تکمیل کننده همدیگر هستند گفت: با توجه به اینکه جمعیت سالمندان کشور در حال افزایش است نیاز داریم که دستگاه‌های متولی بودجه‌گذاری، منابعی را تخصیص دهند و افرادی که سیاست‌گذاری کلان می‌کنند به این مهم توجه داشته باشند. اگر این توجهات افزایش یابد، بدنه کارشناسی کشور می تواند و توان آن را هم دارد که برنامه‌های طراحی شده را اجرایی کند؛ اما متاسفانه اولویت‌های منابع و بودجه‌ای سالمندی آنچنان که باید پررنگ نیست.

شتی درباره پوشش بیمه‌ای برای افراد سالمند و اهمیت آن هم اضافه کرد: در اغلب کشورها سالمندان برای دریافت خدمات مورد نیازشان، پرداخت از جیب ندارند و عمده خدمات سالمندی تحت پوشش بیمه‌ها است؛ اما بیمه‌ها هم باید توسط دولت حمایت شوند. دولت باید به این مهم بپردازد و سازمان‌های بیمه‌گر را حمایت و آنها را تشویق کند تا خدمات بهتر و بیشتری برای سالمندان ارائه کنند.

وی افزود: زمانی که صحبت از حمایت و منابع است؛ بخشی از این حمایت، حمایت‌های بیمه‌ای است. این مهم در حوزه درمان و مراقبت‌های بلندمدت و توانبخشی به‌شدت اهمیت دارد و باید به آن توجه ویژه‌ای داشت.

رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دسترسی سالمندان به بیمه‌های درمانی مکمل را نامطلوب عنوان کرد و گفت: پوشش بیمه‌های پایه، بالا و نسبتا خوب است، اما پوشش بیمه‌های مکمل برای سالمندان وضعیت خوبی ندارد. بالغ بر ۶۰ درصد سالمندان بیمه مکمل ندارند و درصد بالایی از آنها مستمری‌بگیر نیستند و حقوق بازنشستگی دریافت نمی‌کنند، به این معنا که از سوی سازمان خاصی حمایت نمی‌شوند.

شتی افزود: بهترین بیمه، از نظر میزان پوشش خدمات مختلف به سالمندان بیمه‌ نیروی های مسلح است وآنها تجربه فوق‌العاده ای در این زمینه دارند که می‌توان از تجربیات آنها استفاده کرد.

وی درباره به تاخیر انداختن سالمندی و زندگی سالم و فعال دوره سالمندی فردی گفت: زمانی که عمر فرد سپری می‌شود و به دوره سالمندی می‌رسد ظرفیت‌های درونی بدن کاهش پیدا می‌کند و سیستم‌هایی از بدن مانند سیستم حرکتی، بینایی یا شنوایی دچار اختلال می‌شوند. این کاهش ظرفیت به این صورت نیست که حتما در ۶۰ سالگی اتفاق بیافتد؛ بلکه اگرافراد درطول عمر خود، زندگی سالم و فعالی داشته باشند، این اتفاقات به تاخیر می‌افتند.

رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی افزود: البته علاوه بر شیوه زندگی سالم، این امر درصدی هم به ژنتیک و محیط وابسته است. همه باید در جایگاه مسولیتی خود تمرکزمان را بر دوره سالمندی فعال و به تاخیر انداختن روند آن بگذاریم که محقق شدن این موضوع نه تنها برای خود فرد، بلکه برای جامعه و دولت هم می‌تواند مفید باشد.