نروژ
صندوق بازنشستگی نروژ به عنوان یک صندوق کاملاً دولتی، متشکل از دو نهاد مجزای صندوق بازنشستگی دولت نروژ و صندوق بازنشستگی دولت گلوبال است که تمام احکام مدیریتی و قوانین و مقررات سرمایه‌گذاری آنها از جانب وزارت دارایی نروژ تعیین و ابلاغ می‌شود. از سویی کلیه منابع تحت اختیار صندوق بازنشستگی دولت نروژ در بازارهای سهام و اوراق درآمد ثابت نروژ (۸۵ درصد) و کشورهای نوردیک (۱۵ درصد) سرمایه‌گذاری می‌شوند. صندوق بازنشستگی دولت گلوبال که مسئولیت اجرایی آن برعهده بانک مرکزی نروژ است، کلیه منابع در اختیار خود و درآمدهای حاصل از نفت و گاز را به سمت سرمایه‌گذاری در بازارهای سهام اوراق با درآمد ثابت و املاک و مستغلات بین‌المللی هدایت می‌کند.
اصلی‌ترین استراتژی سرمایه‌گذاری این صندوق بر اصل حداکثرسازی قدرت خرید بین‌المللی دارایی‌ها و دستیابی به بالاترین بازدهی ممکن در طول زمان با مبنا قرار دادن سطح ریسک متوسط، مبتنی است. در سال‌های اخیر دارایی این صندوق به طور کامل در قالب ۵۰ ارز خارجی در ۷۴ کشور دنیا به شکل سهام (حدود ۷۱ درصد از کل دارایی‌ها) درآمد ثابت (۲۶.۵ درصد) و املاک و مستغلات پذیرفته نشده در بورس (۲.۵ درصد) سرمایه‌گذاری شده است. علاوه بر طبقه دارایی‌ها گستره جغرافیایی توزیع آنها نیز مقوله بسیار مهمی است که به دلیل شناسایی پی‌درپی بازارهای جدید و تغییر تصویر ریسک سرمایه‌گذاری تغییراتی در نحوه تخصیص دارایی بین بازارهای مختلف در مناطق جغرافیایی متفاوت صورت می‌گیرد.
ژاپن
به طور کلی صندوق بازنشستگی دولتی ژاپن بر اساس سیستم خاصی تنظیم شده است. از آنجا که نرخ زادوولد پایین و افزایش جمعیت سالمند در ژاپن به سرعت در حال پیشرفت است، بخشی از حق بیمه بازنشستگی که به مزایا اختصاص داده نشده، به عنوان ذخیره حقوق بازنشستگی انباشته می‌شود تا از این طریق از بارهای ناخواسته نسل‌های آینده کاسته شود. صندوق سرمایه‌گذاری بازنشستگی دولت ژاپن دارایی‌های صندوق ذخیره بازنشستگی ژاپن را که برای پرداخت بیمه بازنشستگی کارمندان و بازنشستگی ملی استفاده می‌شود، مدیریت و سرمایه‌گذاری می‌کند. استراتژی سرمایه‌گذاری این صندوق بر اساس نوع سرمایه‌گذاری بر اساس انواع دارایی منطقه جغرافیایی و بازه زمانی سرمایه‌گذاری تدوین شده است. کل دارایی‌های این صندوق در پنج دسته سهام داخلی، اوراق قرضه داخلی، سهام خارجی، اوراق قرضه خارجی و سرمایه‌گذاری‌های جایگزین شامل زیر ساخت‌ها، سهام خصوصی و املاک و مستغلات طبقه‌بندی می‌شوند.
در سال‌های اخیر بیش از ۱۵۵ میلیارد ین (هر ین معادل ۲۸۰ تومان) از دارایی‌های صندوق بازنشستگی دولتی ژاپن در طبقه اوراق قرضه و سهام داخلی و خارجی سرمایه‌گذاری شده است. طبق سند سرمایه‌گذاری این صندوق، بخشی از دارایی که به این طبقه از دارایی‌ها اختصاص می‌یابد، می‌بایست در محدوده مشخصی باشد که برای هر یک از آنها در نظر گرفته شده است. بر این اساس، میزان سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه داخلی ۲۳.۷۸ درصد، سهام داخلی، ۲۲.۸۷ درصد، اوراق قرضه خارجی ۲۳.۴۲ درصد، سهام خارجی ۲۳.۹ درصد و دارایی‌های کوتاه‌مدت ۵.۹۵ درصد بوده است.
از سویی متوسط بازده سرمایه‌گذاری در این چهار حوزه معادل ۲.۱۶ درصد، یعنی بیش از نرخ رشد دستمزدهای اسمی (۱.۰۷ درصد) و نرخ بازده هدف بلندمدت (۱.۰۷ درصد) صندوق است. بر این اساس بازده حاصل از سرمایه‌گذاری در سهام داخلی ۹۸۲ میلیارد ین (۲.۷۶ درصد) اوراق قرضه داخلی، ۳۰۲ میلیارد ین (۱.۱۱ درصد)، سهام خارجی ۱,۰۳۸ میلیارد ین (۲.۷۹ درصد) و اوراق قرضه خارجی ۸۱۹ میلیارد ین (۲.۲۵ درصد) بوده است.
علاوه بر این، دارایی‌ها صندوق بازنشستگی دولتی ژاپن از سال ۲۰۱۷ سرمایه‌گذاری در دارایی‌های جایگزین را افزایش داده که نسبت به سرمایه‌گذاری‌های سنتی مانند سهام و اوراق قرضه نمای متفاوتی از ریسک بازده را ارائه می‌دهند و کمتر تحت تأثیر نوسان قیمت‌ها در بازار عمومی قرار می‌گیرند. بنابراین انتظار این است با سرمایه‌گذاری در دارایی‌های جایگزین، بهره‌وری سرمایه‌گذاری و ثبات مالی صندوق نیز افزایش یابد. این مهم با اقداماتی نظیر ایجاد یک واحد تخصصی (دپارتمان سرمایه‌گذاری بازار خصوصی)، استخدام نیروهای متخصص بررسی استراتژی‌های سرمایه‌گذاری توسط متخصصان خارجی از سال ۲۰۱۵ و توسعه مدیریت ریسک انجام شده است. این دارایی‌های جایگزین شامل املاک و مستغلات، سهام خصوصی و زیرساخت‌ها هستند.
استرالیا
مهمترین عواملی که اصول و فرایند سرمایه‌گذاری در صندوق بازنشستگی استرالیا را شکل می‌دهند، باورها فرهنگ و ارزش‌ها مزیت‌های نسبی و محدودیت‌های بیرونی و ارتباط آنها با عوامل درونی صندوق است. کل دارایی‌های این صندوق در سال‌های اخیر بیش از ۱۶۰ میلیارد دلار استرالیا با بازده سرمایه‌گذاری ۱۰ساله، معادل ۹.۲ درصد بود که بیش از بازده هدف آن، یعنی ۶.۱ درصد است.
سرمایه‌گذاری در سهام بازارهای پیشرفته سهام شرکت‌های خصوصی و دارایی‌های جایگزین به ترتیب با ۱۹.۱ درصد، ۱۵.۲ درصد و ۱۲.۹ درصد حدود نیمی از کل سرمایه‌های این صندوق را تشکیل می‌دهند. لازم به ذکر است ۱۷ درصد از این دارایی‌ها به صورت نقد نگهداری می‌شود که یکی از ویژگی‌های عمومی حفظ ذخایر صندوق‌های بازنشستگی محسوب می‌شود. توزیع جغرافیایی این دارایی‌ها نشان می‌دهند بخش قابل توجهی از سرمایه‌گذاری‌ها در آمریکا ( بالغ بر ۳۷ درصد) و ۲۵ درصد از این سرمایه‌گذاری‌ها نیز در خود استرالیا انجام شده است. از سویی، کشورهای در حال توسعه، اروپا و ژاپن به ترتیب با ۱۵، ۱۱ و ۹ درصد در رتبه‌های بعدی سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی استرالیا قرار گرفته‌اند.
تفکیک سرمایه‌گذاری در سهام بورسی این صندوق به نسبت رشته فعالیت‌های اقتصادی نشان می‌دهد عمده این دارایی‌ها در حوزه‌های فناوری اطلاعات مالی، مراقبت‌های بهداشتی و کالاهای مصرفی غیرضروری سرمایه‌گذاری شده‌اند. از سویی، حدود یک‌سوم دارایی سرمایه‌گذاری شده در بخش املاک و مستغلات به املاک تجاری (خرده‌فروشی) اختصاص یافته است. در این بین نکته مهم این است که بیش از ۱۰ درصد این بخش از دارایی‌ها (املاک و مستغلات) در زمینه خانه‌های سالمندان، بیمارستان و فعالیت‌های بهداشتی و درمانی سرمایه‌گذاری شده است. همچنین سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی استرالیا در زیرساخت‌ها و جنگل نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در فرودگاه‌ها و انرژی (برق، نفت و گاز) با ۳۰ درصد و ۲۷ درصد بیشترین سهم از این سرمایه‌گذاری‌ها را تشکیل می‌دهند. این صندوق همچنین ۱۱ درصد از سرمایه‌گذاری‌های خود در این بخش را به توسعه جنگل‌ها به عنوان بخشی از سرمایه‌گذاری مسئولانه خود اختصاص داده است.
سوئد
صندوق بازنشستگی (AP۲) سوئد یکی از پنج صندوق بازنشستگی مبتنی بر درآمد است که در کنار صندوق‌های خصوصی و (AP۷) نظام بازنشستگی سوئد را تشکیل می‌دهند. کل دارایی‌های، (AP۲) همانند اغلب صندوق‌های بازنشستگی از دو بخش حق‌بیمه‌های پرداختی اعضا و سرمایه فعلی آن تشکیل شده است. طبق قانون سرمایه‌گذاری، اصول سرمایه‌گذاری (AP۲)، شامل مواردی نظیر، در درجه اول بخشی از دارایی‌ها باید به صورت نقد نگهداری شوند، حداقل ۲۰ درصد از دارایی‌های صندوق باید در مطالبات قابل دریافت با ریسک و خطر نقدشوندگی پایین سرمایه‌گذاری شود، حداکثر ۴۰ درصد از دارایی‌های در معرض خطر تغییرات نرخ ارز باشد، دارایی سهام صندوق در شرکت‌های سوئدی نباید بیش از دو درصد ارزش کل بازار سهام کشور باشد، صندوق تنها می‌تواند ۱۰درصد از حق رأی یک شرکت بورسی را به خود اختصاص دهد، حدود ۴۰ درصد از ارزش واقعی دارایی‌های صندوق باید به صورت دارایی‌های غیرنقد نگهداری شود، است.
با توجه به این محدودیت‌ها، سرمایه‌گذاری این صندوق بین انواع مختلف طبقه دارایی‌ها به نحوی توزیع شده که سرمایه‌گذاری‌های جایگزین شامل سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهام خصوصی، املاک و مستغلات، اوراق قرضه دولتی چین، بازار سهام چین و بازارهای سهام کشورهای پیشرفته صنعتی در مجموع حدودی نیمی از سرمایه‌گذاری‌های این صندوق را به خود اختصاص داده‌اند. بر این اساس، سرمایه‌گذاری در بازارهای سهام کشورهای نوظهور با ۱۱ درصد رتبه بعدی بالاترین سهم از پرتفوی (AP۲) قرار گرفته است. همچنین سرمایه‌گذاری (AP۲) در اوراق قرضه سبز که نوعی ابزار سرمایه‌گذاری درآمد ثابت در پروژه‌های سازگار با محیط زیست و اقلیم به شمار می‌رود نیز در نوع خود منحصربه‌فرد است. پراکندگی جغرافیایی سرمایه‌گذاری‌های این صندوق نشان می‌دهد بیش از ۲۰ درصد سرمایه‌گذاری‌ها در کشورهای پیشرفته صنعتی، ۱۸.۵ در کشورهای نوظهور، ۹ درصد در سوئد و ۳ درصد در کشور چین انجام شده‌اند. همچنین میزان سرمایه‌گذاری صندوق (AP۲) در ۲۰ شرکت بزرگ سوئد به تفکیک نوع فعالیت، نشان‌دهنده آن است که بیشترین میزان سرمایه‌گذاری در حوزه‌های صنعت- ساخت (۳۳ درصد)، مالی (۱۷درصد)، کالاهای مصرفی (۱۷ درصد)، املاک و مستغلات (۹ درصد)، فناوری اطلاعات (۶ درصد)، بهداشت و درمان (۵ درصد) و مخابرات (۳ درصد) بوده است. سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی (AP۲) سوئد در سایر کشورها نیز نشان می‌دهد این صندوق بیش از یک میلیارد کرون در شرکت‌های ABB LTD (شرکت چندملیتی فعال در حوزه‌های رباتیک تجهیزات الکتریکی و فناوری اتوماسیون) و Kweicho Moutai (شرکت چینی تولید و فروش مواد غذایی و نوشیدنی‌ها و تحقیق و توسعه محصولات مرتبط با فناوری اطلاعات) سرمایه‌گذاری کرده است.
شیلی
کل ارزش بازاری دارایی‌های صندوق ذخیره بازنشستگی شیلی در سال‌های اخیر سال بیش از ۹۶میلیارد دلار بوده است. بر اساس قوانین سرمایه‌گذاری این صندوق، انتظار می‌رود حدود ۴۰ درصد از سرمایه‌گذاری‌ها در سهام، ۳۳ درصد در اوراق قرضه دولتی و یا سایر اوراق مربوط به دولت، ۱۳ درصد در اوراق قرضه شرکتی، هشت درصد در اوراق قرضه با سود بالا، شش درصد در اوراق قرضه با پشتوانه منتشر شده توسط آژانس‌های آمریکا، پنج درصد در املاک و مستغلات و پنج درصد در اوراق مشارکت با تورم صورت پذیرد. بر این اساس، سهم سرمایه‌گذاری در سهام افزایش و جایگزین بخشی از دارایی‌های درآمد ثابت (عمدتاً اوراق قرضه‌های دولتی) خواهد شد.
از سویی سهم ارزهای مختلف از کل پرتفو نشان می‌دهد حدود ۹۰ درصد سرمایه‌گذاری‌ها در قالب ارزهای خارجی دلار آمریکا، یورو، ین ژاپن و پوند استرلینگ انجام شده است. بر همین اساس توزیع جغرافیایی دارایی‌ها نیز بیانگر آن است که بخش قابل توجهی از آن در آمریکای شمالی (آمریکا و کانادا)، اروپا (منطقه یورو و بریتانیا) و آسیا (عمدتاً ژاپن) سرمایه‌گذاری شده است.
سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه دولتی ژاپن و آمریکا به ترتیب با ۱۲.۴ و ۹.۸ درصد بیشترین سهم از کل سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی شیلی را به خود اختصاص می‌دهند. علاوه بر آن ۹.۸ درصد از کل پرتفوی صندوق صرف سرمایه‌گذاری در آمریکا شده است. همچنین سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه دولتی مرتبط با تورم انگلیس با ۵.۱ درصد از کل سرمایه‌گذاری‌ها نیز در رتبه بعد قرار دارد.
آنچه از بررسی تفکیک مهمترین رشته فعالیت‌های اقتصادی مرتبط با سرمایه‌گذاری‌های این صندوق برمی‌آید این است که بیش از نیمی از ذخایر در بخش دولتی (عمدتاً اوراق قرضه) حدود ۵۴.۴ درصد سرمایه‌گذاری شده است. پس از آن بخش‌های مالی و فناوری اطلاعات به ترتیب با ۱۷.۸ درصد و ۴.۲ درصد کل سرمایه‌گذاری‌ها قرار دارند.
نویسنده: رامین بیات
نظر شما