به گزارش آتیه آنلاین به نقل از روزنامه اعتماد، دولت معتقد است که امید به زندگی در ایران افزایش یافته و به ۷۸ سال رسیده؛ اما سن بازنشستگی همسان با این امید به زندگی بالا نرفته است. بنابراین برای کاهش بدهی به نظام تامین اجتماعی، سن بازنشستگی باید افزایش یابد. به نظر می رسد با توجه به تلاش اولیه دولت برای حل کردن این موضوع با روش «پاک کردن صورت مساله»، در بودجه سال آینده هم همان راهکار پیشین در نظر گرفته شود: افزایش سن بازنشستگی. دولت در لایحه بودجه سال جاری سن بازنشستگی را ۲ سال افزایش داده بود؛ اما مجلس با آن موافقت نکرد. مسعود میرکاظمی، رییس سازمان برنامه و بودجه در خرداد ماه علت مخالفت مجلس با افزایش سن بازنشستگی را پرداخت بیش از ۹۵ درصد بودجه صندوق های بازنشستگی از سوی دولت عنوان کرد و گفت بسیاری از بازنشستگان با احتساب سوابق سربازی و دانشگاه، تنها ۲۴ سال خدمت می کنند و با سن ۵۰ سالگی هم بازنشسته می شوند، با این وجود نمایندگان با افزایش سن بازنشستگی در قانون یکساله بودجه مخالفت کردند. برخی بر این باورند که ورود زودهنگام برخی گروه های شغلی به صندوق های بازنشستگی و خروج زودهنگام موجب افزایش سال های دریافت مستمری می شود و بار مالی بسیاری به صندوق های بازنشستگی تحمیل می کند اما چرا دولت به دنبال افزایش سن بازنشستگی است؟
ناپایداری مالی معضل اصلی صندوق های بازنشستگی
محسن ریاضی، کارشناس صندوق های بازنشستگی در واکنش به اصلاحات در قوانین بازنشستگی و تغییر در سن بازنشستگی و افزایش آن، به «اعتماد» گفت: یکی از مشکلات صندوق های بازنشستگی در دوران میانسالی و کهنسالی ناپایداری مالی است که ادبیاتی شناخته شده در سطح صندوق های بازنشستگی در دنیا محسوب می شود. این کارشناس صندوق های بازنشستگی، در ادامه با بیان اینکه سیاست های مختلفی جهت حفظ پایداری صندوق های بازنشستگی وجود دارد، افزود: اصلاحات در صندوق های بازنشستگی نیازمند اقدامات اساسی است اما یکی از این اصلاحات به موضوع افزایش سن بازنشستگی جهت به تعویق افتادن سن بازنشستگی افراد و افزایش دوران بیمه پردازی برمی گردد که یکی از سیاست های شناخته شده در سطح دنیا به شمار می رود. ریاضی در پاسخ به این پرسش که آیا تغییر در سن بازنشستگی و افزایش آن و کاهش زمان مستمری بگیری به زیان مردم نخواهد شد خاطرنشان کرد: خیر، این موضوع به زیان مردم نخواهد شد زیرا شرایطی مشخص در این صندوق ها وجود دارد و افراد بر اساس پذیرش این شرایط بیمه تامین اجتماعی می شوند. او با بیان اینکه تغییرات در سن بازنشستگی به تدریج انجام خواهد شد، تصریح کرد: این احتمال کم است که این تغییر به سرعت انجام شود و یک باره از سال ۱۴۰۲ اعلام شود که سن بازنشستگی افزایش می یابد. ضمن آنکه بحث مربوط به آورده و ستاده هر فرد به این صندوق ها یکی از قاعده های این صندوق هاست.

وجود تضاد منافع میان صندوق های بازنشستگی و بیمه شدگان
ریاضی ادامه داد: هر چند یک تضاد منافع میان افراد بیمه شده و منافع صندوق های بازنشستگی وجود دارد و در حالی که افراد به دنبال دریافت حداکثر تعهد از این صندوق ها هستند صندوق های بازنشستگی به دنبال تامین منابع مالی شان هستند که باید از حق بیمه مردم دریافت شود. این کارشناس صندوق های بازنشستگی گفت: در صورتی که مقایسه ای میان آورده و ستانده داشته باشیم، می بینیم این موضوع همچنان به نفع مردم خواهد بود. ریاضی تصریح کرد: در واقع منابع صندوق ها یا باید از منابع مردمی تامین شود یا اینکه از منابع دولتی اخذ شود، این در حالی است که شاهد آنیم که دولت حتی بدهی های معمول خود را هم به این صندوق ها نمی دهد و تنها گریز از این شرایط همین اصلاحات خواهد بود.

احتمال افزایش سن بازنشستگی در یک دوره زمانی چند ساله
او در پاسخ به این پرسش که چه سنی برای بازنشستگی پیشنهاد خواهد شد، افزود: سن بازنشستگی در ایران ۶۰ سال است و بر اساس آخرین پیشنهادی که سازمان تامین اجتماعی داده است ۳ تا ۴ سال افزایش در یک دوره زمانی چندین ساله مد نظر خواهد بود البته به شرط آنکه این موضوع به تصویب مجلس برسد. این کارشناس صندوق های بازنشستگی در پاسخ به این پرسش که برای برون رفت از وضعیت بحرانی صندوق های بازنشستگی چه راهکاری وجود دارد گفت: این اصلاحات برای برون رفت از شرایط کنونی براساس اصلاحات پارامتریک؛ (افزایش سن بازنشستگی، سابقه فعالیت، افزایش نرخ حق بیمه، اصلاح فرمول مستمری بگیران، اصلاح شرایط برخورداری از خدمات)، اصلاحات سیستماتیک که نظام تامین صندوق های بازنشستگی را تغییر می دهد و نظام چند لایه خواهد بود.

صندوق های بازنشستگی شبیه بیماران سرطانی شده اند
او ادامه داد: در کوتاه مدت ضرورت دارد تا دولت با پرداخت بدهی هایش به صندوق های بازنشستگی در جهت حمایت از صندوق ها گام بردارد اما انجام اصلاحات در این صندوق ها یکی از الزامات آن است که هر چه عقب تر بیفتد خطرناک تر می شود و این امر شبیه بیماری سرطانی است که بازگشت به سلامتی را برای شان بسیار سخت تر خواهد کرد. ریاضی گفت: با تضاد منافعی که میان بیمه شدگان، کارفرماها و مستمری بگیران از یک طرف و سازمان تامین اجتماعی و دولت از سوی دیگر وجود دارد این اصلاحات چندان آسان نیست. او با بیان اینکه این صندوق ها کسری بودجه دارند، گفت: یکی از راه های تامین این کسری ها افزایش سن و سابقه بیمه ای است و باید به یک اجماع عمومی برای اصلاحات صندوق های تامین اجتماعی در سطح کشور رسید و ضرورت دارد تا شرکای اجتماعی (مستمری بگیران، کارفرماها) همراهی لازم را داشته باشند تا پیش نیازها انجام شده و به یک سیاست کلی دست یافت.

متوسط سن بازنشستگی پیش از موعد پایین تر از قبل شده است
فرشید یزدانی، کارشناس صندوق های بازنشستگی نیز بر این باور است که در تمامی دنیا یکسری اصلاحات پارامتریک روی صندوق های بازنشستگی انجام می دهند که متناسب با افزایش امید به زندگی سن بازنشستگی هم تغییر می کند اما در ایران حتی متوسط سن بازنشستگی پیش از موعد هم پایین تر از آن آمده است. او افزود: سن بازنشستگی در ایران در سال ۱۳۵۴ تعیین شد که در آن زمان امید به زندگی در کشور حدود ۵۴ سال بود و در حال حاضر به ۷۴ سال رسیده است و از آن سال تاکنون تغییری در این سن ایجاد نشده است. یزدانی با بیان اینکه صندوق های بازنشستگی کشور در بحران به سر می برند، گفت: بخشی از این بحران ها به دلیل موضوع مربوط به اصلاحات پارامتریک و بخش دیگر مربوط به مدیریت کلان صندوق هاست و به خصوص از سال ۱۳۸۹ که اساسنامه سازمان تامین اجتماعی را تغییر دادند و سه جانبه گرایی حذف شد و مداخلات اداری دولت بیشتر از قبل شد، استقلال صندوق ها را گرفتند و این بحران ها شدت بیشتری پیدا کرد و افزایش مداخلات باعث شد تا راهبری صندوق ها سخت تر شود.

صندوق های بازنشستگی نهادهای اجتماعی هستند
این کارشناس صندوق های بازنشستگی در پاسخ به این پرسش که آیا افزایش سن بازنشستگی به نفع صندوق ها و به زیان بیمه شدگان نخواهد بود، گفت: صندوق ها را باید به عنوان یک نهاداجتماعی دید چرا که این صندوق ها می خواهند از نیروی کار در زمان بازنشستگی حمایت کنند پس باید توان ماندن و حیات داشته باشند. او افزود: براساس برآوردهای اولیه سن مستمری بگیری در کشور می بایست ۱۰ سال و زمان پرداخت حق بیمه حدود ۳۰ سال باشد این در حالی است که در شرایط کنونی زمان پرداخت ها کاهش یافته و متوسط آن به حدود ۲۰ سال رسیده است و از آن طرف با توجه به افزایش امید به زندگی سال های دریافت مستمری بگیران هم به بیش از ۲۰ سال رسیده است و با یک ناهمخوانی جدی در محاسبات بیمه ای روبرو شده ایم که حتما باید حل شود البته تنها موضوع مربوط به سن بازنشستگی نیست و مجموعه ای از عوامل باید در کنار هم قرار گیرد تا این معضلات برطرف شود که مهم ترین آن مربوط به ساختار مدیریتی صندوق ها می شود که نیازمند تغییر است.