به گزارش آتیه آنلاین به نقل از روزنامه ایران ، سهم شاغلان ناقص در سه ماهه دوم امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، با افت 3 دهم درصد به 9.2 درصد کاهش یافته است که در این میان مردان بیشترین سهم را در این میان از آن خود کرده اند، در این بازه زمانی سهم شاغلان ناقص مرد با افت 4 دهم درصد به 10 درصد کاهش یافته است. بررسی گزارش آماری مرکز آمار ایران از اشتغال ناقص در سه ماهه اول سال 1401 نشان می دهد که در فصل تابستان تعداد شاغلانی که دارای اشتغال ناقص بودند با کاهش 32 هزار و 460 نفری مواجه شده اند. در تابستان سال گذشته دو میلیون و 215 هزار و 699 نفر در ایران شاغلانی بودند که به صورت ناقص فعالیت داشتند که در تابستان امسال این میزان به دو میلیون و 183 هزار و 239 نفر کاهش یافته اند.

در نیمه دوم امسال تعداد زنان دارای اشتغال ناقص به بیش از 18 هزار نفر افزایش یافته اند، به عبارتی نرخ اشتغال ناقص زنان نیز در همین فصل 4.6 درصد برآورد شده که بر این اساس جمعیت زنانی که در تابستان امسال اشتغال ناقص داشته اند حدود 164 هزار نفر بوده است. این شاخص برای زنان ایرانی در تابستان سال گذشته 4.2 درصد برآورد شده، در نتیجه برخلاف روند اشتغال ناقص در کل کشور، نرخ اشتغال ناقص بانوان در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته افزایش یافته است،البته نرخ اشتغال ناقص زنان در تابستان امسال نسبت به بهار کمی کاهش یافته است.

کاهش اشتغال ناقص در مناطق شهری
در همین باره، تعداد شاغلان ناقص در مناطق شهری در تابستان امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته بطور چشمگیری با کاهش مواجه شده است. در این مدت 63 هزار و 136 نفر از شاغلان در حوزه اشتغال ناقص کاسته شد. در تابستان سال گذشته تعداد شاغلان ناقص در مناطق شهری یک میلیون و 501 هزار و 130 نفر بوده که در نیمه دوم امسال به یک میلیون و 437 هزار و 994 نفر کاهش یافت. در تابستان سال 1401، سهم اشتغال ناقص در مناطق شهری به 8 درصد رسیده است،اما نرخ اشتغال ناقص در مناطق روستایی با افزایش مواجه شده است؛ کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند ، خشکسالی های پی در پی که امسال کشور وارد سومین سال شدت (خشکسالی) شده است مهمترین دلیل این موضوع است.

نرخ اشتغال ناقص در مناطق روستایی در تابستان امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته با 0.7 درصد افزایش از 12.1 درصد به 12.8 درصد افزایش یافت. به عبارتی در این مدت به جمعیت اشتغال روستایی 30 هزار 677 نفر افزوده شد.

دلایل اشتغال ناقص
براساس تعریف وزارت کار، افراد دارای اشتغال ناقص شامل تمام شاغلانی است که در هفته مرجع، حاضر در سر کار یا غایب موقت از محل کار بوده و به دلایل اقتصادی مثل رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر، قرار داشتن در فصل غیر کاری و... کمتر از 44 ساعت کار کرده، خواهان و آماده برای انجام کار اضافی در هفته مرجع بوده اند، البته هر زمان که استفاده از نیروی کار در حد کمتر از بهره وری واقعی اش باشد، اشتغال ناقص شکل گرفته است. این پدیده در اقتصاد کلان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و دلایل بروز آن می تواند متفاوت باشد همچنین ممکن است در چند حالت متفاوت نمایان شود.

اشتغال ناقص یکی از پدیده های رایج اقتصاد کلان در کشورهای در حال توسعه است و از نظر مباحث توسعه ای این پدیده یکی از دلایل فقر در این کشورهاست. به طور کلی این شاخص حالت های متعددی دارد، در حالت نخست چنانچه فرد در شغلی باشد که تخصص آن را ندارد، به عنوان مثال چنانچه یک مهندس عمران راننده تاکسی باشد، یک نوع از اشتغال ناقص محسوب می شود (البته در ایران چنین نیست). حالت دوم زمانی که نیروی کار مایل باشد در هفته بیشتر از مدت زمان کنونی کار کند، این حالت مبنای محاسبه در ایران است. همچنین حالت سوم نیز در وقتی است که کارفرمایان برای اجتناب از برخی مسائل مانند بیمه، از پذیرش کارگران تمام وقت صرف نظر کنند.

رکود اقتصادی عریان ترین مثال در این باره است. موضوعی که در اقتصاد موجب فراگیری اشتغال ناقص می شود، حتی ممکن است در این برهه ها نرخ بیکاری پایین هم باشد (به دلیل ناامید شدن از پیدا کردن شغل در شرایط رکودی، از جست وجوی کار منصرف شوند) اما کسانی که متقاضی شغل هستند در شغل هایی مشغول به کار هستند که کارایی لازم را ندارند.

علت کاهش اشتغال ناقص در تابستان
اما رونق تولید در شش ماهه اول امسال و خروج اقتصاد از رکود اقتصادی از تاثیرگذارترین عواملی بوده که باعث شده نرخ اشتغال ناقص روند نزولی داشته باشد. محض نمونه رشد نرخ اقتصادی و شاخص (شامخ مدیران خرید) که در فصول مختلف سال از سوی اتاق بازرگانی ایران منتشر می شود، می تواند ادعای خوبی برای این موضوع باشد.

حالا با افزایش 373 هزار نفری اشتغال خالص در تابستان امسال نشان می دهد که رونق تولید بار دیگر به اقتصاد کشور بازگشته و این را داده های شامخ در شهریور ماه اعلام کردند. در گزارش شامخ شهریورماه که چندی پیش از سوی مرکز پژوهش های اتاق ایران منتشر شد، توقف روند نزولی سه ماهه شامخ و افزایش میزان فعالیت های اقتصادی و صنعتی نسبت به مردادماه مشهود است.

طبق این گزارش، با وجود تداوم برخی مشکلات بنگاه های اقتصادی، شامخ اقتصاد در شهریورماه 1401 به 52.08 واحد و شامخ صنعت به 53.25 واحد رسید که به ترتیب نسبت به مردادماه، 4.02 و 4.8 واحد افزایش نشان می دهد، البته این بهبود برای همه صنایع و بخش های اقتصادی محقق نشد و در شرایطی که برخی با بهبود قابل توجه شاخص شامخ مواجه بودند برخی نیز وضعیت بدتری را تجربه کردند.

در شهریور ماه 1401 بالاترین عدد شامخ به دست آمده با 59.4 درصد مربوط به گروه صنایع فلزی بوده است. مقدار تولید محصولات نیز با 63.3 درصد بهبود قابل ملاحظه ای داشته است و میزان سفارش های جدید نیز با ثبت عدد 60.3 درصد بیشترین میزان در بین تمام صنایع را رقم زده که حاکی از رشد قابل ملاحظه سفارش های ثبت شده در شهریورماه نسبت به مردادماه است. سرعت انجام و تحویل سفارش ها نیز با 59.3 درصد افزایش یافته و میزان استخدام و به کارگیری نیروی کار در تابستان امسال به میزان 60 درصد با افزایش مواجه شد.

مشخص است که ایجاد اشتغال در قالب توسعه زیست بوم ملی اشتغال با حفظ کرامت انسانی و کار شایسته باعث کاهش افزایش نیروی کار غیررسمی شده است.