به گزارش آتیه آنلاین، براساس جدیدترین داده‌های موجود در حوزه بازارکار، کاهش ۰.۳ درصدی نرخ اشتغال ناقص در بازه زمانی سه‌ماه دوم ۱۴۰۰ تا فصل تابستان سال ۱۴۰۱ در حالی به ثبت رسیده که نرخ این شاخص در فصل تابستان سال‌گذشته ۹.۵ درصد اعلام و در مدت مشابه در سال‌جاری ۹.۲ درصد عنوان شده است.

این در حالی است که روند کاهشی نرخ اشتغال ناقص در بین جامعه مردان شاغلان، همگام با این نرخ کلی در سطح کشور روند کاهشی داشته، اما در مدت یک‌ساله گذشته اشتغال ناقص در بین زنان شاغل در بخش‌های مختلف بیشتر شده است.

بر این اساس اشتغال ناقص مردان با کاهش ۰.۴ واحدی از ۱۰.۴ درصدی در تابستان سال قبل به ۱۰ درصد در تابستان سال‌جاری رسیده و نرخ اشتغال ناقص در بین زنان شاغل کشور نیز در همین بازه زمانی با ثبت رشد ۰.۴ واحدی از ۴.۶ درصدی به ۴.۲ رسیده است.

گفتنی است بر مبنای تازه‌ترین خروجی حوزه شاخص‌های عمده بازار کار تعداد بیش از ۲ میلیون و ۱۸۳هزارنفرشاغل در سطح کشور در قالب اشتغال ناقص فعالیت دارند که بیش از ۳۲هزارنفر در مدت یک سال اخیر از این جمع خارج شده‌اند.

همچنین براساس خروجی این طرح آمارگیری نیروی کار تعداد بیش از ۲ میلیون و ۱۸ هزارنفر از جمعیت مشمول اشتغال در تابستان ۱۴۰۱ را مردان و ۱۶۴هزارنفر را مردان تشکیل می‌دهند.

کاهش اشتغال ناقص و روند افزایشی اشتغال پایدار

کاهش نرخ اشتغال ناقص به عنوان یکی از شاخص‌های عمده بازار کار که نشان از وضعیت حرکت به سمت ثبات و پایدارای اشتغال نیروی کار دارد، حاکی از روند مثبت و اثرگذاری سیاست‌های کلی بازار کار و اشتغال در فضای بازار کار بوده و امیدواری در راستای توسعه و گسترش اشتغال پایدار را نوید می‌دهد.

بخش غیررسمی اشتغال، بخشی بدون حمایت‌های قانونی و بیمه‌ای برای نیروهای کار است که نقش قابل توجهی در اشتغال، تولید و افزایش تولید ناخالص ملی و درآمد داشته و افزایش عرضه نیروی کار، فقدان سرمایه‌گذاری مناسب و قوانین دست و پا گیر جهت ایجاد واحد اقتصادی سه عامل شکل‌گیری این بخش هستند.

سهم ۹.۲ درصدی اشتغال ناقص از جمعیت کل شاغلان کشور اما همچنان به عنوان یک شاخص نامتوازن بازار کار نیازمند هدف‌گذاری در راستای ادامه روند کاهشی و جایگزینی با اشتغال پایدار و رسمی بوده و سیاست‌گذاران حوزه بازار کار باید با بهره‌مندی از ظرفیت‌های اثرگذار موجود در این فضا برنامه‌ریزی ادامه این روند مثبت را داشته باشند.

اشتغال ناقص در چارچوب تعاریف رسمی بازار کار

افراد دارای اشتغال ناقص شامل تمام شاغلانی است که در یک بازه زمانی مشخص حاضر در سرکار یا غایب موقت از محل کار بوده و به دلایل اقتصادی نظیر رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر، قرار داشتن در فصل غیرکاری و برخی دلایل دیگر کمتر از ساعت اشتغال رسمی کار کرده و خواهان و آماده برای انجام کار اضافی در این مدت بوده‌اند.

اشتغال غیررسمی یا ناقص در واقع مفهومی گسترده است که منعکس‌کننده‌ استفاده‌ ناقص از ظرفیت تولید جمعیت شاغل است و شامل موارد ناشی از ضعف سیستم اقتصادی ملی یا محلی هم می‌شود و این مفهوم به موقعیت اشتغال جایگزینی اشاره می‌کند که افراد خواهان و آماده‌ی پیوستن به آن هستند.

پدیده‌ای به نام اشتغال بخش غیررسمی به عنوان بخش جدایی ناپذیر از زندگی اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بازار کار است که در دهه‌های اخیر در کشورهای در حال توسعه رواج پیدا کرده است و دلایل مختلفی از جمله مهاجرت، سطح تحصیلات پایین، سن بالا و سایر موارد برای این موضوع عنوان می‌شود.

البته با توجه به اینکه از نظر سازمان بین‌المللی کار (ILO)، واژه اشتغال غیررسمی به تمام فعالیت‌های اقتصادی کارگران و بنگاه‌های اقتصادی اطلاق می‌شود که به‌طور کامل یا جزئی تحت پوشش ترتیبات رسمی نیستند و در نظر داشتن شرایط کار در قالب اشتغال غیررسمی، می توان گفت، اینگونه مشاغل در چارچوب کار شایسته بر اساس تعاریف رسمی جای ندارند و در واقع این مشاغل به عنوان کار شایسته نمی توانند مطرح شده و در داده‌های آماری مرتبط با شاخص شغل شایسته قرار گیرند.

اثرات سیاست‌گذاری فضای تولید بر مناسبات اشتغال ناقص

بر اساس استانداردهای تعریف شده شاخص‌های اثرگذار در حوزه اشتغال، اشتغال ناقص تحت تاثیر سطح تولید، مناسبات سرمایه‌داری و نیروی کار فصلی است و شرایط اقتصادی و تحریم‌ها باعث شده برخی از بنگاه‌های اقتصادی تعطیل و تعدادی نیز تولید خود را کاهش دهند و این امر موجب کاهش ساعت کار و اشتغال ناقص شده است.

مناسبات سرمایه‌داری کشورها یکی از مهمترین دلایل اشتغال ناقص است که در سال‌های اخیر این روال در کشور ما نیز بیشتر نمایان شده است، به این شکل که برخی از کارفرمایان برای اینکه به تعهدات خود عمل نکند از نیروی کار نیمه وقت استفاده می‌کند و برای پرداخت نکردن حقوق و مزایا و تعدیل نیروی کار خود از نیروهایی کار موقت و ساعت محدود استفاده می‌کنند.

در شرایطی که درآمد افراد شاغل تمام وقت کفاف زندگی آنها را نمی‌دهد و برای کسب درآمد بیشتر به شغل‌های دوم و سوم رو می‌آورند در مقابل برخی حاضر می‌شوند با دستمزد و ساعت کار کمتر و بدون مزایا به صورت نیمه وقت کار کنند و در برخی موارد در آمارگیری‌ها به عنوان شاغل محسوب می‌شوند و احتساب این بخش از نیروی کار در قالب جمعیت فعال و شاغل، در سیاستگذاری و برنامه ریزی های حوزه اشتغال و کسب و کار اشتباه محاسباتی ایجاد می کند.