دکتر فرامرز امیری در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین با اشاره به هدف از نامگذاری روز ۲۱ سپتامبر به عنوان روز جهانی آلزایمر افزود: انجمن جهانی بیماری آلزایمر (ADL) که در ۲۱ سپتامبر ۱۹۹۴ تاسیس شد، این روز را به عنوان روز جهانی آلزایمر معرفی کرد؛ هدف از این نامگذاری، افزایش آگاهی مردم درباره این بیماری و نیز افزایش حساسیت‌جامعه برای سیاست‌گذاری‌های کلان کشورها در حوزه بهداشت و درمان این بیماری است.

وی اظهار کرد: آلزایمر بیماری شایعی است که به واسطه از بین رفتن سلول‌های مغزی و ارتباط بین سلولی عارض می‌شود. این بیماری شروع آهسته اما سیر پیش‌رونده دارد و معمولا جزو بیماری‌هایی «دژنراتیو» یا تخریبی مغز شناخته می‌شود و دوره بیماری از زمان شروع تا زمین‌گیری و فوت، معمولا بین سه تا ۹ سال و به طور متوسط ۶ سال به طول می‌انجامد.

عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران با بیان اینکه بیماری آلزایمر جزو بیماری‌های شایع است که در همه دنیا دیده می‌شود، گفت: شیوع این بیماری در برخی از مناطق بیشتر و برخی جاها کمتر است. اما شیوع آن در بین زنان معمولا بیش از مردان رخ می‌دهد؛ زیرا زنان طول عمر بیشتری نسبت به مردان دارند. بدون درنظر گرفتن فاکتور عمر، می‌توان گفت، میزان ابتلای زنان و مردان به این بیماری به یک میزان است.

نقش کمرنگ وراثت در بروز آلزایمر

امیری تاثیرات محیطی ابتلا به آلزایمر را بیش از تاثیرات ارثی عنوان کرد و افزود: معمولا بیماری آلزایمر ارثی نیست و از بین حدود ۱۰۰ درصد مبتلایان، کمتر از ۴ درصد به دلیل وراثت دچار این بیماری می‌شوند. به عبارت دیگر، فردی که آلزایمر داشته باشد، این‌طور نیست که فرزندان او نیز به طور حتم دچار آلزایمر شود مگر اینکه بیماری به صورت حاد نمایان شود و در این صورت ریسک زمینه‌های ارثی بیماری نیز افزایش می‌یابد. برای مثال؛ اگر پدری در سن بالای ۷۵ سال مبتلا به آلزایمر شود، فرزندان او در معرض ریسک این بیماری قرار ندارند. اما ابتلای والدین جوان و زیر ۵۵ سال به این بیماری، می‌تواند زنگ خطری باشد برای ارثی بودن این بیماری.

زوال عقل، بیماری پیری است

وی با بیان اینکه اصولا آلزایمر بیماری افراد پیر است، تصریح کرد: طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، افراد ۶۵ سال به بالا در گروه سالمندان قرار می‌گیرند و اصولا شیوع این بیماری پس از ۶۵ سالگی بارز شده و با افزایش سن، بیشتر می‌شود؛ به گونه‌ای که در هرم سنی، بیش از ۵ درصد افراد بالای ۶۵ سال مبتلا به آلزایمر می‌شوند و افراد بالای ۸۰ سال نیز از هر سه یا چهار نفر، یک نفر احتمال ابتلا به این بیماری را دارد. این میزان در بین افراد بالای ۹۰ سال از هر دو نفر یک نفر را شامل می‌شود.

متخصص مغزواعصاب ادامه داد: در کشورهای جهان سوم از جمله کشور ما به دلیل اختلاف ۵ تا ۱۰ سال سن امید به زندگی در مقایسه با کشورهای پیشرفته، سن سالمندی از ۶۰ سال آغاز می‌شود و در نتیجه سن ابتلا به آلزایمر نیز با کاهش مواجه است.

علت بروز آلزایمر

امیری با اشاره به دلایل بروز آلزایمر، اظهار کرد: علت دقیق بروز این بیماری، ناشناخته است؛ اما تغییراتی که در اثر ابتلا به این بیماری در مغز ایجاد می‌شود، به دست آمده است؛ می‌دانیم با پیدایش این بیماری اتفاقات و رسوباتی در مغز عارض شده و تغییراتی در سلول‌های مغزی ایجاد می‌شود که تخریب سلول‌ها را در پی دارد. در نتیجه از بین رفتن سلول‌های مغزی و روابط بین سلولی زوال عقل یا آلزایمر پدید می‌آید و این بیماری کارکردهای کلی مغز را که به عنوان عقل می‌شناسیم، مختل می‌کند.

اختلال حافظه؛ نشانه آلزایمر

وی با بیان اینکه حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد شروع آلزایمر با اختلال حافظه همراه است، گفت: می‌توان گفت، اختلال حافظه زنگ خطر شروع آلزایمر به شمار می‌رود که به درجات مختلف از خفیف به متوسط و از متوسط به شدید، پیشرفت می‌کند و کارکردهای متعددی از مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این اختلال به طور معمول، حافظه نزدیک را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد که غیر متناسب با سن است؛ یعنی یک فرد ۷۰ ساله مسائلی را فراموش می‌کند که نباید فراموش کند.

پیشگیری از زوال عقل

متخصص مغزواعصاب، درخصوص روش‌های پیشگیری از ابتلا به آلزایمر، افزود: بررسی‌های آماری نشان می‌دهد، روش زندگی خوب یعنی داشتن فعالیت فیزیکی، فعالیت شناختی و پیروی از عادات تغذیه مناسب می‌تواند زوال عقل را با تاخیر مواجه کند. از بین این عوامل، به ویژه فعالیت شناختی یعنی کار کشیدن از مغز تاثیر بیشتری می‌تواند داشته باشد. مطالعه زیاد، فراگیری مطالب جدید، حل جدول و معما و هر روشی که فرد مغز خود را به چالش بکشد، جزو فعالیت شناختی محسوب می‌شود.

امیری اظهار کرد: باید توجه داشت، حفظ کردن اشعاری مانند دیوان سعدی یا حافظ روش چالش‌برانگیزی نیست و کسی که در صدد پیشگیری از این بیماری است، باید نوعی فعالیت هنری جدید مانند فراگیری یک ساز و فراگیری زبان جدید را داشته باشد و باید دقت شود، مرور زبان قدیمی که فرد از قبل بلد بود نیز نتیجه‌بخش نخواهد بود. همچنین تحصیلات دانشگاهی نیز جزو فعالیت‌های شناختی قرار می‌گیرد.

وی تصریح کرد: همچنین مسائلی مانند داشتن مشاغل با ماهیت تکراری، استعمال دخانیات و استرس‌های محیطی در بروز این بیماری می‌تواند دخیل باشد. اخیرا نیز تحقیقات علمی نشان داده است که داشتن خواب به میزان کم یا حتی زیاد می‌تواند ریسک ابتلای به آلزایمر را افزایش دهد.