به گزارش «آتیه آنلاین» شورای عالی بورس و اوراق بهادار با تجمیع درخواست‌های جداگانه برای راه اندازی بورس نفت و برق به راه اندازی بورس انرژی رأی داد. بر این اساس بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور جهت عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفت.

بورس انرژی فعالیت‌های عملیاتی خود را در زمینه انجام معاملات نقدی، قرارداد سلف موازی استاندارد، قراردادهای آتی و اختیار معامله و به منظور مرتفع سازی نیازهایی چون خرید و فروش منابع انرژی، تأمین مالی برای تولیدکنندگان و تأمین منابع انرژی برای توزیع کنندگان و مصرف کنندگان، از اوایل خردادماه سال ۱۳۹۰ آغاز کرد. این بورس فعال در دو رینگ داخلی و بین المللی بوده و لذا معاملات آن دربرگیرنده خرید و فروش های خارجی و داخلی است.

مزایای شکل گیری بورس انرژی

امکان خرید و فروش انرژی، تأمین مالی برای فروشندگان و تولیدکنندگان، ایجاد فضای شفاف تر و سالم‌تر برای رقابت، تأمین مواد و انرژی برای توزیع کنندگان و مصرف کنندگان با کیفیت استاندارد، کشف قیمت روزانه انرژی، پوشش ریسک اعم از ریسک نکول یا ریسک تحویل مواد با استاندارد و مشخصات خارج از توافق، شفافیت معاملات، تسهیل در تبادلات انرژی و کاهش هزینه های معاملاتی در بخش مبادلات انرژی، از جمله مزایای تاسیس بورس انرژی قلمداد می شود.

راه اندازی بازار قراردادهای آتی نفتا و متانول در بورس انرژی با همکاری شرکت صبا تامین

با توجه به اینکه توسعه قراردادهای آتی یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های بورس انرژی در سال ۱۴۰۱ بوده، امکان راه‌اندازی بازار آتی انرژی برای بورس انرژی ایران فراهم شد. بر این اساس بورس انرژی برای این کار طبقه‌بندی توسعه‌ای در نظر گرفت که بر اساس آن در فاز نخست، این معاملات بر روی کالاهای «متانول» و «نفتا» در اسفند سال ۱۴۰۰ راه‌اندازی شد.

این اتفاق با همراهی هلدینگ‌های زیر مجموعه شستا رخ داد، بر این اساس شرکت‌های زیر مجموعه تاپیکو از عرضه کنندگان محصولات در این بازار به حساب می‌آیند و کارگزاری صبا تامین به عنوان شرکت تابعه شرکت سرمایه گذاری صبا تامین بسترهای لازم برای انجام این معاملات را فراهم ساخته است.

در این رابطه مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین درخصوص معاملات قرارداد آتی بورس انرژی گفت: مجموعه شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی و صبا تامین همواره سعی بر این داشته که پیشران خلق فرصت‌های تازه در بازار سرمایه و استفاده از ابزارهای جدید باشند.

سید محمدجواد میرطاهر اضافه کرد: قراردادهای آتی یا فیوچرز متانول و نفتا نیز با همکاری بورس انرژی و هلدینگ تاپیکو و صبا تامین برای اولین بار راه‌اندازی شد و بر این اساس یک ابزار مالی تازه در بورس انرژی خلق شد. قراردادهای آتی ابزارهای پوشش ریسک به حساب می‌آیند و منجر به این می‌شوند که سرمایه گذاران و خریداران بتوانند با بررسی سناریوهای مختلف دست به انتخاب بزنند و بتوانند برای آینده خود برنامه ریزی نموده و از نوسانات قیمتی خیالشان راحت باشد.

وی افزود: کارگزاری صبا تامین در کنار برخی شرکت‌های تاپیکو به عنوان شرکت‌های مهم عرضه کننده متانول توانستند اولین معامله از این ابزار جدید را راهبری کنند. در آینده نیز این آمادگی در مجموعه شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی و صبا تامین وجود دارد که هر ابزار جدیدی که کمک به تعمیق بازار و کشف عادلانه قیمت و افزایش شفافیت می‌کند را پایه ریزی و اجرایی بنماید.

میرطاهر در تکمیل مزیت‌های این قراردادها افزود: استاندارد شدن قراردادها در قالب مشخص، کاهش ریسک نکول طرفین با تضمین معاملات توسط اتاق پایاپای، جلوگیری از هزینه‌های اضافی، استفاده از اهرم مالی و ورود طیف وسیع‌تر معامله‌گران، افزایش شفافیت قیمت و کمک به کشف عادلانه قیمت‌ها بخشی از مزایای این ابزار جدید است.

مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین با اشاره به امکان تبدیل شدن ایران به هاب قیمت گذاری در فرآوده‌های نفتی در آینده با ورود اشخاص خارجی به این حوزه گفت: با توسعه این ابزارها درگام بعدی و اتفاقات مثبت در رفع تحریم‌های ظالمانه که با مشارکت بیشتر بازیگران بین المللی همراه خواهد بود ایران می‌تواند به هاب قیمت گذاری در منطقه تبدیل شده و به سمت بورس بین المللی در حوزه انرژی حرکت کنیم.

برنامه توسعه قراردادهای آتی در بورس انرژی 

بورس انرژی در نظر دارد با توسعه زیرساخت‌ها از یک سمت و عمق‌بخشی به بازار از سمت دیگر، قراردادهای آتی بعدی مانند LPG، بنزین و میعانات گازی را نیز منتشر کند. این امیدواری وجود دارد که در سالجاری قراردادهای آتی بر روی دارایی‌های پایه جدید منتشر شود و به‌مرور حجم این معاملات هم افزایش یابد.

 این درحالیست که ورود ابزارهای جدید و افزایش حجم معاملات به‌طور قطع، به افزایش تعداد عرضه‌ها و آشنایی بیشتر بازار و اعتماد به آن کمک خواهد کرد، موضوعی که درمجموع به توسعه بازار بورس انرژی یاری خواهد رساند.

از سویی باید در نظر داشت کالاهایی که در حوزه انرژی برای آن‌ها قرارداد آتی منتشر می‌شود، کالاهای جذابی بوده و قیمت‌های جهانی دارند، این کالاها درحال حاضر در رینگ صادراتی در حال عرضه هستند. سهام شرکت‌های تولیدکننده این کالاها نیز عمدتاً در بورس اوراق بهادار تهران و یا فرابورس ایران پذیرفته شده‌اند.

مجموع این ویژگی‌ها، جذابیت قراردادهای آتی را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر این قراردادها، ابزاری برای پوشش ریسک هستند و بر این اساس، می‌توانند برای خریداران، تولیدکنندگان و سهامداران ابزاری مناسب و جذاب محسوب شوند.

ویژگی‌های بازار آتی

بازار آتی چند ویژگی مهم دارد، مورد اول اینکه راه تبدیل‌شدن به شاخص قیمتی در منطقه را برای ایران تسهیل می‌کند و وزارت نفت می‌تواند بر مبنای قیمت‌هایی که در بازار آتی کشف می‌شود، از این طریق نسبت به مذاکره برای فروش حامل‌های انرژی اقدام کند.

همچنین این بازار، راه پوشش ریسک را برای صنایع به دنبال خواهد داشت، تولیدکنندگانی که برای فرآورده‌های آنها بازار آتی راه‌اندازی شده است می‌توانند از این مزیت و ظرفیت استفاده کنند.

ویژگی بعدی این بازار مربوط به سرمایه‌گذاران خُرد است، به این معنی که سبب می‌شود سرمایه‌گذاران خرد، با توجه به این مهم که معاملات آتی، معاملات پر ریسکی است و نیاز به تجربه زیاد دارد، وارد بورس انرژی شوند.

از طرف دیگر، این بازار موقعیتی را نیز برای سرمایه‌گذارانی که در بورس اوراق بهادار تهران و یا فرابورس ایران معامله می‌کنند ایجاد می‌کند تا بتوانند کالاهایی را که معاملات آتی آنها در بورس انرژی مورد معامله قرار می‌گیرد و سهام شرکت‌های تولیدکننده آنها در بورس اوراق بهادار تهران و یا فرابورس ایران مبادله می‌شود بررسی کرده و نسبت به پوشش ریسک خودشان اقدام کنند؛ یا اینکه با توجه به قیمت‌های کشف‌شده در این بازار، درآمدهای آن شرکت‌ها را به‌طور دقیق‌تری پیش‌بینی کنند.