به گزارش آتیه‌آنلاین، جبار رحمانی عضو هیات علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی در وبینار «پژوهش، امید و اعتماد اجتماعی» که در سال جاری توسط موسسه عالی پژوهش سازمان تامین اجتماعی برگزار شد، گفت: تحقیقات نشان می‌دهند که میانگین امید اجتماعی در بین ایرانیان تا ۱۰ سال آینده کاهشی خواهد بود و نتایج گزارش مرکز آمار ایران نیز در خصوص نابرابری از ضریب جینی در ایران و افزایش نابرابری در دهه ۹۰ خبر می دهد، افزایش فقر، نابرابری و گسترش حاشیه‌نشینی در کشور بیانگر این مساله است که افراد در سایه چنین محدودیت‌هایی به مرور به سمت دغدغه‌مندی برآوردن نیازهای اولیه شان مجبور شده اند.

وی افزود: ظرفیت آرزومندی و شوق‌مندی عملا منبع امید و تحرک در جامعه است و این موضوع مساله‌ای فردی نباید تصور شود در زندگی جمعی این ظرفیت شکل می‌گیرد و می‌تواند افول و یا ارتقاء پیدا کند، آرزومندی و یا شوق‌مندی برای داشتن جهانی بهتر در تعاملات بین افراد و شبکه ای از زندگی جمعی ما ساخته می‌شود.

رحمانی اضافه کرد: شوق‌مندی مثل یک نهال است و نیاز به مراقبت، تقویت و تجربه دارد و با آموزش تقویت می‌شود و هرچقدر جامعه در فقر غوطه‌ور شود این چشمه‌ها کور و خشکانده می شوند.

این عضو موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی گفت: ظرفیت‌های آرزومندی در کشور در حال محدود شدن هستند و بحران افق یا بحران امید اجتماعی ناشی از این مساله است که این وجه از فرهنگ در تنگنا قرار گرفته است.

وی تصریح کرد: ظرفیت‌های آرزومندی مستلزم مهارت‌هایی است که کنشگران جمعی بتوانند خودشان را آنها را تجربه کنند و به موازی آن موفق در ابراز آن ظرفیت‌ها باشند. مهم‌ترین مساله دردناک این است که افراد به این نتیجه برسند که چیزی در اختیار آنها نیست و موقعیتی به عنوان تقدیرگرایی شکل گیرد و در چنین شرایطی افراد ضمن از دست دادن چشم اندازشان، دچار بی‌امیدی یا ناامیدی می‌شوند که در این حالت جامعه به ناچار به سمت وفاداری حرکت می‌کند و یا ناگزیر برای ادامه زندگی تسلیم می‌شود.

رابطه مستقیم رضایت اجتماعی با اعتماد عمومی

سیمین کاظمی پزشک جامعه شناس در پاسخ به پرسش عوامل موثر در کاهش و افزایش رضایت‌مندی اجتماعی اظهار کرد: پارامتر اصلی در جهت افزایش نشاط اجتماعی، رضایت اجتماعی است. هرچه رضایت اجتماعی بالاتر باشد، نشاط اجتماعی نیز سطح بالاتری پیدا می‌کند و در نهایت در سلامت اجتماعی خود را نشان می‌دهد.

کاظمی پیشتر در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین با بیان اینکه رضایت اجتماعی زمانی حاصل می‌شود که شخص از زندگی خود و از روابط با دیگران و محیط اجتماعی احساس خشنودی و خرسندی دارد، افزود: برخورداری از منابع کافی و دسترسی عادلانه به امکانات عمومی، رفاه اقتصادی، روابط اجتماعی مثبت و موثر و احساس امنیت و اعتماد زمینه ساز رضایت اجتماعی هستند.

وی بااشاره به اینکه «رضایت اجتماعی و مولفه‌های آن ممکن است در گذر زمان دچار تغییر و تطور شوند»، افزود: در جوامع کنونی دولت‌ها و سیاست‌های آن‌ها نقش مهمی در رضایت اجتماعی دارند. در جامعه‌ای که رفاه اجتماعی وجود دارد و توزیع ثروت عادلانه است، عدالت اجتماعی محقق شده، آزادی‌ها و حقوق فردی و اجتماعی افراد رعایت می‌شود، دولت و ارکان آن پاسخگو هستند و امکان نقد فراهم بوده و مکانیسم‌های تعبیه شده برای اصلاح جامعه، احساس رضایت اجتماعی را افزایش می‌دهد.

این جامعه شناس ادامه داد: در چنین اجتماعی فرد نسبت به جامعه احساس تعلق و مسئولیت دارد اعتماد، همبستگی و مشارکت اجتماعی در آن جامعه قوی‌تر و بیشتر است، عکس آن در جامعه‌ای با نابرابری‌های اجتماعی و محرومیت‌های مختلف و متعدد، تضعیف روابط و اعتماد عمومی و فقدان پاسخگوییِ دولت، رضایت اجتماعی کمتر خواهد شد.