به گزارش آتیه آنلاین، اغلب کارشناسان بیمه‌های اجتماعی معتقدند که پیری جمعیت و افزایش جمعیت سالمندان، ارتباط مستقیم با منابع سازمان‌ها و صندوق‌های بیمه‌ای دارد و این موضوع بر کسی پوشیده نیست که هرچقدر تعداد بیمه‌شدگان کمتر و تعداد مستمری بگیران بیشتر باشد منابع سازمان‌های بیمه‌ای هم به نسبت کمتر خواهد شد.

این مساله که منابع سازمان‌ها و صندوق‌های بیمه‌ای کمتر شود مصارف آنها بیشتر می‌شود، نشاندهنده این است که چون جمعیت سالمند و افزایش مستمری‌بگیران را شاهد هستیم پس باید بتوان اقدامات جدی برای جوانی جمعیت به نفع سازمانها و صندوق‌های بیمه‌ای انجام داد تا پایداری و ماندگاری آنها برای آیندگان به نوعی تضمین شود.

ایران کشوری که جمعیت سالمند آن رشد شتابانی دارد پس مهمترین مساله‌ای که می‌تواند کشور و حتی سازمان‌های بیمه‌گر را از این وضعیت نجات دهد، استفاده از فرصت پنجره طلایی است و این پنجره فرصت خوبی است تا با ایجاد زیرساخت‌های لازم از این فرصت استفاده کرد چراکه به گفته کارشناسان فرصت پنجره جمعیتی ایران در سال ۱۴۳۵ بسته می‌شود.

بنابراین باید اکنون که حدود دو سوم جمعیت کشور در سن کار هستند از این فرصت استفاده کرد تا هم منابع و درآمد سازمانهای بیمه‌ای به واسطه اشتغال این افراد تامین شود و هم از این فرصت استفاده مطلوب را برد و کشور در مسیر رشد و تولید قرار گیرد.

براساس آمارهای موجود اکنون ۱۰ درصد جمعیت کشور سالمند است اما اگر همه مسائل جامعه نادیده گرفته شود و به مساله سالمندان توجه نشود در آینده‌ای نزدیک به ۳۳ درصد جامعه تعمیم داده خواهد شد که این مساله حتی روی افزایش مصارف و کاهش منابع سازمان های بیمه‌گر همچون تامین‌اجتماعی تاثیر منفی خواهد داشت.

طبق آمارها در سال ۱۴۲۱ جمعیت سالمندان کشور دو برابر می‌شود و در سال ۱۴۳۵، جمعیت سالمندی ایران از ۳۳ درصد عبور می‌کند و این مساله ضرورت توجه به جوانی جمعیت برای ماندگاری سازمان‌ها را بیشتر می‌کند اگرچه اکنون امید به زندگی به ۷۶ سال رسیده اما سن بازنشستگی ۵۲ سال است یعنی تقریبا ۲۵ سال از عمر افراد در دوره بازنشستگی سپری می‌شود، براین اساس باید برای این ۲۵ سال نیز زیرساخت‌های خاص موردتوجه باشد.

بنابراین مهمترین موضوع در این زمینه این است که باید برای جوانی جمعیت و اینکه منابع سازمان را افزایش داد، چه باید کرد که بتوان پایداری و ماندگاری سازمانی همچون تأمین‌اجتماعی را به دنبال داشت که شاید بهترین اقدام حفظ جوانی جمعیت و منابع و ورودی سازمان‌ها است.

برای حفظ منابع تأمین‌اجتماعی به نیروی کار جدید نیاز داریم

مدیرکل اسبق امور مستمریهای سازمان تأمین‌اجتماعی گفت: برای بقا و ماندگاری صندوق بین نسلی تأمین‌اجتماعی باید ورودی و منابع سازمان حفظ شود که این منابع همان حق بیمه‌ها هستند، حال برای اینکه حق بیمه و منابع آن حفظ شود به جوانی جمعیت و وجود نیروی کار نیاز داریم.

محمدعلی جنانی در گفت و گو با آتیه آنلاین افزود: همچنین برای حفظ حق بیمه‌ و منابع آن باید کارگری وجود داشته باشد تا اساساً از آنها حق بیمه گرفته شود و باید کارفرما وجود داشته باشد و تولید کند تا با بهره‌مندی از مفهوم کار، در واقع بین کار و دولت پول گرفته شود.

وی تصریح کرد: اگر رونق کار و تولید دچار خدشه شود و آهنگ تولید رو به اضمحلال برود، اولین جایی که متضرر می‌شود ورودی‌های تأمین‌اجتماعی است این یعنی اگر کارگر باشد اما کسب و کار و تولید رونق نداشته باشد سازمان تامین اجتماعی در وصول درآمد دچار مشکل می‌شود.

آهنگ رشد جمعیت به سمت سالمندی

مدیرکل اسبق امور مستمریهای سازمان تأمین‌اجتماعی معتقد است: اکنون که در یک فضای متحول کسب و کار هستیم و آهنگ رشد جمعیت ما آهنگی است که به سمت سالمند شدن جمعیت پیش می‌رود، خطر پدیده سالمندی وجود دارد و باید این پدیده جدی گرفته شود.

این کارشناس حوزه بیمه های اجتماعی تاکید کرد: دلیل اینکه جمعیت ایران به سمت سالمندی می‌رود این است که نرخ زاد و ولد در کشور رو به کاهش است و در واقع امید به زندگی رو به افزایش، این دو شاخص در جهت عکس عمل می‌کنند، تعداد موالیدی که پا به عرصه وجود می‌گذارند رو به کاهش است از آن طرف جمعیت سالمند در واقع با بکارگیری تمهیدات و مراقبت‌های اولیه بهداشتی و افزایش سطح زندگی جمعیت سالمندان در حال افزایش است.

جنانی با اشاره به افزایش جمعیت سالمندی در کشور ادامه داد: بخاطر اینکه سال ۱۳۵۴ که قانون تامین اجتماعی نوشته شده متوسط امید به زندگی در کشور حدود ۵۷ سال بوده اما امروز این متوسط امید به زندگی به ۷۵ سال برای مردان و ۷۸ سال برای بانوان رسیده است.

وی خاطرنشان کرد: اگرچه امید به زندگی پدیده بسیار خوبی است و نشانگر شاخص‌های رفاهی و بهداشتی در یک کشور و به عنوان یک شاخص خوب است، اما اصلاحات پارامتریک در سازمان های بیمه ای باید با توجه به آن صورت گیرد.

رونق تولید برای افزایش منابع تأمین‌اجتماعی

جنانی اظهار داشت: راهکار اساسی این است که باید سیاست‌ها و مشوق‌های جمعیتی جدی گرفته شود چون اولین نهادهایی که در این زمینه ضرر می‌کنند، صندوق‌های بازنشستگی هستند و به همین دلایل مشوق های جمعیتی باید با مولفه‌های درآمدی تأمین اجتماعی بالا برود.

این کارشناس حوزه تأمین‌اجتماعی ادامه داد: باید سیاست‌های تولید را افزایش داد تا کارفرمایان، کسب و کار برای اشتغال جوانان راه‌اندازی کنند و شاهد رونق تولید در کشور باشیم تا صندوقی همچون تأمین‌اجتماعی از این طریق حق بیمه دریافت کند و درآمدهای این سازمان‌های بیمه‌گر هم افزایش یابد.

جنانی تصریح کرد: باید به سمت اصلاحات پارامتریک پیش رفت یعنی اینکه متناسب با شرایط کشور نرخ سابقه و سن را تعدیل کرد تا تأمین‌اجتماعی بتواند به نسل‌های آینده به عنوان یک صندوق بین نسلی خدمت ارائه دهد چون اکنون ضریب پشتیبانی سازمان در حال کاهش است به طوری که در سال ۶۲ این ضریب بیش از ۱۱ بوده و اکنون زیر عدد پنج و به سمت عدد چهار در پیش است.

وی معتقد است که اگر سیاست‌های جمعیتی تنظیم نشود و اصلاحات پارامتریک در دستور کار قرار نگیرد، صندوق‌های بیمه‌گر با مشکل مواجه خواهند شد و این شرایط بر همه صندوق‌ها حاکم می‌شود.

سالمندی پدیده‌ای پیش روی ایران

باتوجه به اینکه پیش‌بینی ها نشان می‌دهد که پدیده سالمندی پیش روی ایران است و تا سال ۱۴۳۵ روند افزایشی را به دنبال دارد پس باید تدابیری ویژه برای کاهش مشکلات سازمان‌ها و صندوق‌های بیمه‌ای داشت چون روند سالمندی جهانی است پس نمی‌توان به طور کامل جلوی این روند را گرفت.

بنابراین بهتر است از فرصت کنونی برای ایجاد اشتغال پایدار استفاده کرد و در شرایط دیگر هم موانعی برای بازنشستگی با سنین پایین ایجاد کرد چرا که بازنشستگی در سن پایین هم بر روند افزایش مصارف سازمان تامین‌اجتماعی افزوده است.

حذف شرط سنی از بازنشستگان پیش از موعد هم یکی دیگر از دلایل افزایش مصارف سازمان است چراکه دراین مساله هم چون با بازنشستگی جوانان در این گونه مشاغل روبه‌رو هستیم خود خلاف استفاده از جمعیت جوان در مسیر رونق کسب و کار است که باید در این زمینه هم بازنگری صورت گیرد.

سیر جوامع به سمت پیری

یک کارشناس تامین اجتماعی معتقد است: در حال حاضر برای حمایت از جمعیت جوان کشور مهمترین راهکارها و برنامه‌ها، ایجاد اشتغال، افزایش نرخ مشارکت اقتصادی و حرکت به سمت اقتصادی کارآ است.

نعمت علیپور  در گفت و گو با آتیه آنلاین اظهار داشت: مساله‌ای که در ارتباط با جوانی جمعیت و کارکرد سازمان های بیمه‌ای مطرح می‌شود این است که همواره باید جمعیت جوان باشد تا نسبت پشتیبانی خوبی در صندوق ها داشته باشیم.

وی اظهار داشت: حال دو مساله مهم که در این خصوص وجود دارد یکی اینکه جمعیت کشور همیشه نمی‌تواند جوان باشد و قاعدتا باید به یک حد تعادل برسد و دوم اینکه به دلیل شرایط اقتصادی و اجتماعی، سیر جوامع به سمت پیری می‌رود.  

علیپور ادامه داد: به همین منظور در صندوق هایی همچون تامین اجتماعی، مسئله بازنشستگی، دوره بلوغ و جوانی را تعریف می‌کنند و بابت پیش‌بینی چنین اتفاقاتی مکانیزم‌های مالی را در نظر می‌گیرند، که یکی از این راه‌حل‌ها این است که تأمین اجتماعی باید ذخیره‌ای داشته باشد تا هرچه حق بیمه دریافت می‌کند همان مبلغ را به مستمری بگیر  پرداخت نکند، البته تغییر نرخ حق بیمه در دوره های مختلف و محاسبات اکچوئری نیز باید به خوبی دیده شود.  

وی معتقد است که سازمان تأمین اجتماعی باید در این دوره ذخیره ای داشته باشد در حالی که جمعیت کشور کهنسال نشده و به بلوغ رسیده است، باید این مسایل را جست و جو کرد.  

این کارشناس تامین اجتماعی اظهار داشت: در چنین شرایطی تنها راه این نیست که جمعیت جوان بماند چون یکسری عملکردها، تورم بالا و بلندمدت از یک طرف و عدم صیانت از ذخایر سازمان تامین اجتماعی از طرف دیگر باعث شده که در برخی از مواقع با کمبود نقدینگی مواجه شویم و عدم ایفای تعهدات انباشت شده دولت در سال‌های گذشته نیز باعث شده که به این سمت پیش برویم.

وی در ادامه گفت: اکنون نسبت پشتیبانی برای سازمان تأمین اجتماعی از درجه اهمیت بالایی برخرودار است به این علت که صندوق به سمت دوره بلوغ گام برداشته است.

وضعیت بازار کار مانع استفاده از پنجره جوانی جمعیت

کارشناس حوزه تامین‌اجتماعی تصریح کرد: درسال های گذشته با پنجره جوانی جمعیت مواجه بودیم و این وضعیت، اوج شرایط توسعه ای است که کشورها باید برای خودشان فکر کنند و ما این مرحله را نداشتیم و علت اصلی نیز وضعیت بازار کار است.  

علیپور تاکید کرد: در جایی که مشارکت اقتصادی زنان ۱۷.۶ درصد و مشارکت اقتصادی کشور ۴۴ و ۴۵ درصد است، اقتصاد کارآمد عمل نمی‌کند و در این وضعیت مجرایی که ما از طریق آن به جمعیت وصل می‌شویم بسته شده است در اینجا به نرخ مشارکت اقتصادی زنان اشاره شد و نزدیک ۳۲ درصد نیز در حوزه زنان نرخ بیکاری به ثبت رسیده است و بیکاری زنان و حتی مردان هم باعث می‌شود نرخ مشارکت پایین بیاید.

وی خاطرنشان کرد: نرخ بیکاری در سال ۹۹ حدود ۱۷ درصد اعلام شد که بسیار بالاست و این مسئله برای صندوق های بیمه اجتماعی مشکلاتی را بوجود می آورد، بیکاری افراد به معنای آن نیست که این بخش از جمعیت از ظرفیت صندوق بهره مند نمی برند، هرچند حق بیمه پرداخت نمی‌کنند در آینده به صندوق وصل می‌شوند و بیکاران دارای کار می‌شوند در این حالت دوره بیمه پردازی ما کوتاه می‌شود ورودی صندوق کم و خروجی متغیر نیست و مشکل اساسی ما این است، باید برای این جمعیت جوان اشتغال داشته باشیم و نرخ مشارکت اقتصادی بالا برود تا اقتصاد کارآ عمل کند.

وی ادامه داد: جوانی جمعیت اگرچه امید برای صندوق‌های بیمه‌ای ایجاد می کند اما وضعیت اقتصاد و بازار کار، امید را به ناامیدی تبدیل می کند و وضعیت هم بدتر می‌شود.

این کارشناس حوزه تامین اجتماعی تاکید کرد: باید این صندوق ها و سازمان ها که مرتبط با رفاه و تامین اجتماعی هستند را تقویت کرد و افرادی که شاغل هستند را حمایت کنیم تا ضمن افزایش امید به آینده در حمایت از صندوق‌های بیمه‌ای هم گامی برداشته شود.

علیپور معتقد است که باید جایگاه تامین اجتماعی و سازمان های بیمه‌گر در این زمینه به خوبی دیده شود و اشتغال خوب، وضعیت اقتصادی مناسب، بهبود وضعیت سازمان های اجتماعی و تامین اجتماعی در دستور کار باشد و به جامعه امید و اطمینان داده شود تا جامعه‌ای جوان داشته باشیم.

در سال‌های اخیر با وجود روند پیری در جامعه و کاهش منابع صندوق‌های بیمه‌ای اما سازمان تأمین‌اجتماعی در این زمینه اقدامات مثبتی برای گسترش چتر بیمه‌ای خود انجام داده است که اجرای طرح بیمه فراگیر خانواده ایرانی یکی از این برنامه‌های موثر بوده است که حاصل آن افزایش تعداد افراد راد بیمه‌شده به منظور رشد منابع بوده است.

در یکسال گذشته بیش از یک میلیون بیمه شده جدید به جمع بیمه‌شدگان تامین‌اجتماعی افزوده شد تا ضمن افزایش منابع و ورودی‌های سازمان، اقدامی اساسی برای پایداری و ماندگاری سازمان انجام شود چرا که بخش اعظمی از منابع سازمان از حق بیمه افراد بیمه‌شده به دست می‌آید.

نتیجه‌گیری که اینجا صورت می‌گیرد این است که اگر جامعه جوان و فعال در عرصه کسب و کار و برای رونق تولید در کشور داشته باشیم به طور یقین کارآیی و عملکرد صندوق‌های بیمه‌ای و سازمان تامین‌اجتماعی نیز مطلوب‌تر خواهد بود و علاوه بر ارائه خدمات مناسب به بیمه‌شدگان و مستمری بگیران، این سازمان‌ها هم دوام بیشتری خواهند داشت.

گزارش از مهناز بیرانوند