به گزارش آتیه‌آنلاین، دو «وب‌کیوسک» نوبت‌دهی در گوشه سالن ورودی جلب توجه می‌کند؛ زیرا درحال حاضر در بسیاری از مراکز ملکی علاوه بر اخذ نوبت حضوری، امکان دریافت نوبت از طریق اینترنت، تلفن گویا و اپلیکشن‌های موبایل وجود دارد و پس از اینکه مردم نوبت ویزیت خود را دریافت می‌کنند، پس از مراجعه به مرکز درمانی از طریق این وب‌کیوسک‌ها بدون نیاز به مراجعه به واحد پذیرش، شماره نوبت خود را دریافت می‌کنند. این خدمات سبب شده است تا خبری از هرج‌ومرج و ازدحام مردم پشت درهای مطب و باجه‌های پذیرش که در سال‌های نه چندان دور شاهد بودیم، نباشد و نصب تابلوهای مونیتور پشت در مطب‌ها، اعلام نوبت بیماران را آسان کرده است.

این پلی‌کلینیک در سه طبقه احداث شده است؛ در طبقه اول واحدهای داروخانه، تزریقات، اورژانس، پذیرش، ویزیت پزشکان عمومی و واحد مامایی قرار دارد. در طبقه زیرین خدمات سونوگرافی، رادیولوژی و آزمایشگاه ارائه می‌شود و واحدهای چشم‌پزشکی، اتاق عمل سرپایی، پزشکان متخصص، ادیومتری و واحدهای اداری و مالی در طبقه اول قرار دارد. ساختمان پلی‌کلینیک هرچند حدود ۵۰ سال قدمت دارد؛ اما بخش‌ها و واحدهای آن بازسازی شده و اکنون روزانه حدود ۱۵۰۰ بیمار را در خود جای می‌دهد.

از میان انبوه بیماران خانم سالمندی نظرم را جلب می‌کند؛ جلو رفته و خود را معرفی می‌کنم؛ خوشحال می‌شود و برای گفت‌وگو اشتیاق نشان می‌دهد. نامش صغری فرهادی است و برای ویزیت دوره‌ای و دریافت داروی دیابت به مرکز مراجعه کرده است. ساکن همین محله و در محدوده میدان پاستور زندگی می‌کند و سال‌های متمادی است که از خدمات این کلینیک استفاده می‌کند؛ به طنز می‌گوید: «از وقتی قنداق بودم به این درمانگاه آمده‌ام» سنش را جویا می‌شوم؛ باز هم به طنز پاسخ می‌دهد: «تازه رفته‌ام چهارده سالگی». ادامه می‌دهد: «۷۰ ساله‌ام و ۵ فرزند نیز دارم؛ همه دخترها و پسرانم از من مراقبت می‌کنند و از آن‌ها انرژی می‌گیریم». از نحوه نوبت‌دهی و خدمات مرکز جویا می‌شوم؛ می‌گوید: «برای گرفتن نوبت مشکلی نیست؛ شماره می‌گیریم و نزد دکتر می‌روم؛ اینجا دکترهای خوبی دارد به خصوص پزشکان قدیمی که تشخیص خوبی دارند. داروهای‌مان نیز رایگان است و هیچ پولی از ما گرفته نمی‌شود». خانم بغل دستیش نیز حرف‌هایی برای گفتن دارد؛ او نیز بیش از ۱۰ سال است که به این درمانگاه می‌آید و ساکن اطراف است. خود را مرضیه فرهادی معرفی می‌کند؛ ۶۷ سال دارد و دارای چهار فرزند است. برای کم‌خونی باید ویتامین ب کمپلکس و ب ۱۲ تزریق کند؛ اما از اینکه این داروها زیر پوشش بیمه قرار ندارد، گله‌مند است: «داروهای ویتامین و برخی پمادها مانند ویتامین آ زیر پوشش بیمه قرار ندارد و باید آزاد تهیه کنیم با توجه به اینکه از خدمات این مرکز استفاده می‌کنم، انتظار داریم که داروهایی را که برای ما جنبه درمانی دارد، رایگان باشد اما هر بار مجبور می‌شوم پول پرداخت کنم». آن سوتر آقای دیگری برای رسیدن نوبت ویزیت منتظر نشسته است؛ سر صحبت را با او باز می‌کنم می‌گوید، تحت نظر پزشکان قرار دارد و داروهایش را دو ماهه دریافت می‌کند. نامش جلال محمدزاده است؛ ابتدا از گفتن سنش طفره می‌رود؛ هرچند به حکم ادب، اصراری به دانستن سنش ندارم اما ادامه می‌دهد: «۷۱ سال دارم و دیر به دیر و معمولا هر دو ماه یک بار به این مرکز مراجعه می‌کنم؛ پزشکان اینجا بسیار حاذق هستند و مخصوصا پزشکی که تحت نظر او هستم، تشخیص خوبی دارد و با یک نسخه آدم را خوب می‌کند». کمی مکث می‌کند سپس می‌گوید: «پنجشنبه‌ها اینجا خیلی شلوغ می‌شود؛ اما تنها دو پزشک در این روز حضور دارند و رسیدگی به بیماران بسیار وقت‌گیر می‌شود. موضوع را به مدیریت اطلاع دادم اما تاکنون اقدامی نشده است. با بیش از ۳۰ سال سابقه فعالیت بازنشسته شده‌ام و با توجه به اینکه در وزارت بهداشت مشغول به فعالیت بودم، می‌توانم بگویم به نوعی همکار هستم و اکنون که بازنشسته شده‌ام انتظار رسیدگی مناسب دارم». نفسی تازه می‌کند و ادامه می‌دهد: «روی هم رفته کلینیک خوبی است و از خدمات اینجا رضایت دارم اما با باید فکری به حال روزهای پنجشنبه شود».

پذیرش بیماران

پذیرش در سالن همکف پلی‌کلینیک واقع شده است؛ این واحد دارای چهار گیشه پاسخگویی است و چهار نیروی انسانی نیز در این واحد مشغول به کارند که در دو شیفت صبح و عصر خدمت‌رسانی می‌کنند. در شیفت صبح هر چهار نفر حضور دارند و در شیفت عصر نیز حدود سه نفر پاسخگوی مردم هستند که این تعداد در ساعات پایانی شیفت و با کاهش تعداد مراجعه به یک نفر تقلیل پیدا می‌کند.

مسئول پذیرش پلی‌کلینیک طوس، میانگین مراجعه روزانه به واحد پذیرش را حدود هزار و ۲۰۰ تا هزار و ۳۰۰ نفر بیان می‌کند و با اشاره به نحوه پذیرش سالمندان، می‌گوید: «پیش از این گیشه اختصاصی برای سالمندان درنظر گرفته بودیم؛ اما با توجه به افزایش تعداد سالمندان و هجوم برای دریافت نوبت، گیشه اختصاصی برداشته شد و اکنون سالمندان از همه گیشه‌ها برای گرفتن نوبت استفاده می‌کنند».   

واحد پذیرش، علاوه بر نوبت‌دهی به بیماران، وظیفه جداسازی سالمندان و معرفی آن‌ها را به واحد غربالگری عهده‌دار است؛ این کار زیر نظر مسئول پذیرش انجام می‌شود. محسن خسروانی فراهانی می‌گوید: «در این مرکز پزشکان طب سالمندی فعالیت دارند و بیماران می‌توانند از خدمات طب سالمندی بهره‌مند شوند».

او اما با توجه به بالا بودن تعداد مراجعه بیماران به این مرکز، معتقد است سامانه‌های الکترونیک نیازمند به‌روز رسانی شدن است؛ «به ویژه سیستم HIS نیازمند ارتقا و انجام تغییرات است و برای این کار باید نظر ما را جویا شوند. درحال حاضر برای ارائه یک شماره، نیاز است که چندین بار روی یک گزینه کلیک شود؛ اما باید تغییراتی ایجاد شود تا با یک یا دو بار کلیک کردن بتوان شماره داد».

خسروانی فراهانی، همچنین یکسان نبودن ردیف‌های نیروهای انسانی واحد پذیرش را از دیگر مسائل برمی‌شمرد؛ «درحال حاضر از نیروهای انسانی دارای ردیف‌های اداری مانند منشی در واحد پذیرش استفاده می‌شود. اما با توجه به ناهمخوان بودن حقوق و مزایای کادر اداری و درمانی، امکان پرداخت‌های برابر میسر نیست که این مسئله سبب نارضایتی همکاران شده است».

غربالگری سالمندان

یکی از خدمات ویژه این مرکز برای سالمندان، انجام غربالگری بیماری‌های مرتبط با سالمندی است؛ افراد بالای ۶۵ سال که به این مرکز مراجعه می‌کنند، به واحد طب سالمندی ارجاع داده می‌شوند.

مسئول واحد طب سالمندی درمانگاه، این بیماران را پذیرش کرده و پایش سلامت بیماران را عهده‌دار می‌شود؛ حجت هجرتی روند کار را اینگونه توضیح می‌دهد: «اطلاعات حوزه سلامت بیمار مانند سابقه بیماری، سابقه جراحی، مصرف دارو، مشکلات شنوایی، بینایی، عدم تعادل و ... جمع‌آوری شده و در صورت مشاهده اختلالات، سالمندان به پزشک معالج ارجاع داده می‌شوند و با تشکیل پرونده بیماری‌های مزمن، تحت نظر پزشک قرار می‌گیرند».

او که پشت سیستم نشسته و مشغول پایش اطلاعات سالمندان است، ادامه می‌دهد: «این اقدام کمک می‌کند تا بسیاری از بیماری‌های سالمندی پیشگیری و کنترل شود؛ نکته مهم این است که برخی از سالمندان از بیماری‌های خود آگاه نیستند و این اقدام کمک می‌کند تا بیماری‌های سالمندان آشکار و در روند درمان قرار گیرد». 

هجرتی همچنین ارائه خدمات آموزشی به سالمندان را از دیگر اقدامات این واحد عنوان می‌کند: «به هر یک از بیماران نکاتی را در حوزه سلامت و رعایت مسائل بهداشتی یادآور می‌شویم و نیز پمفلت‌های آموزشی در اختیارشان قرار می‌دهیم؛ خوشبختانه بسیاری از مراجعه کننده‌ها باسواد هستند و می‌توانند مطالعه کنند».

روزانه حدود ۶- ۵ نفر به این واحد مراجعه می‌کنند که اقدامات غربالگری برای آن‌ها انجام شود؛ اما به گفته مسئول واحد طب سالمندی، مشکل در این است که بیماران در وهله نخست از خدمات غربالگری با اکراه استقبال می‌کنند؛ اما پس از توضیح و ارائه دلیل مبنی براینکه با تشکیل پرونده بیماری‌های مزمن، اطلاعت درمانی آن‌ها در دسترس پزشکان معالج قرار می‌گیرد، راغب به انجام غربالگری می‌شوند.

ویزیت بیماران

وارد یکی از مطب‌ها می‌شویم؛ پزشک عمومی مشغول ویزیت یکی از بیمارانی است که خانم میانسالی است و مشکل تیروئید دارد؛ بیمار از وضعیت درمانش جویا می‌شود و دکتر معالج اظهار امیدواری می‌کند که مشکل جدیدی برای بیمار رخ نداده است و تاکید دارد تا داروهایش را مانند روال سابق ادامه دهد. اما بیمار مجدد سوال می‌کند و باز هم پاسخ مشابه می‌شنود و بیمار بار دیگر درباره اینکه آیا داروهایش را کم یا زیاد کند، سوال می‌کند و باز هم پزشک توضیح لازم را می‌دهد و اعلام می‌کند که خوشبختانه وضعیت کلیه‌های بیمار نیز سالم است.

در فرصتی که دست می‌دهد با این پزشک گپ‌وگفت می‌کنیم؛ دکتر نفیسه خردپیشه حدود ۱۳ سال است که در تامین‌اجتماعی مشغول به فعالیت است و ۱۰ سال است که در این پلی‌کلینیک خدمت‌رسانی می‌کند. او درباره رسیدگی به سالمندان در این مرکز درمانی می‌گوید: «سازمان در سال‌های اخیر با توجه به روند رو به افزایش جمعیت سالمندی، برنامه غربالگری را راه اندازی کرده است تا سالمندان ما نیز مانند کشورهای پیشرفته از مزایای درمانی و اقدامات پیشگیرانه بهره‌مند شوند».

خردپیشه ادامه می‌دهد: «با انجام غربالگری امکان شناسایی بیماری‌های سالمندی پیش از موعد فراهم می‌شود تا افراد زندگی سالمی را پیش رو داشته باشند». برای مثال به بیماری آلزایمر اشاره می‌کند که اگر در موارد اولیه با اقدامات تشخیصی متوجه اختلالات حرکتی به عنوان پیش قراول این بیماری شویم، امکان درمان پیش از موعد میسر می‌شود. همچنین با انجام تست‌های شنوایی، بینایی، تست حافظه و سایر اقدامات وضعیت سلامت بیمار ارزیابی شده و در مسیر درمان‌های اولیه قرار می‌گیرد و در صورت نیاز، به مراکز تخصصی تامین‌اجتماعی ارجاع داده می‌شود.

وی با اشاره به افزایش تعداد مراجعه به مراکز تامین‌اجتماعی در سال‌های اخیر می‌افزاید: «بیماران مزمن بسیار زیادی به این مرکز مراجعه می‌کنند که بیشتر آن‌ها توان تهیه داروهای آزاد را ندارند و به دلیل شرایط اقتصادی جامعه تعداد اینگونه افراد رو به فزونی است و در سال‌های اخیر آن دسته از بیمارانی که خارج از پوشش بیمه‌ای نسبت به تهیه دارو یا درمان اقدام می‌کردند، اکنون به تامین‌اجتماعی مراجعه می‌کنند». به گفته این پزشک، به طور متوسط افرادی ۶۵ سال به بالا یک پنجم تعداد مراجعه کننده‌ها را تشکیل می‌دهند که برای آن‌ها پرونده بیماران مزمن تشکیل می‌شود.

غربالگری نیازمند فرهنگ‌سازی است

بخش پایانی گزارش‌مان اختصاص به گفت‌وگو با رئیس پلی‌کلینیک تخصصی طوس دارد؛ دکتر شهناز رستمی با ۲۶ سال سابقه فعالیت دکتر داروساز است و با خوشرویی استقبال‌مان می‌کند؛ نظم حاکم بر فضای پلی‌کلینیک و اینک در دفتر کارش نشان از توجه او نسبت به انجام منظم امور دارد و در آغاز تهیه گزارش نیز توصیه‌های لازم را به کارکنان برای همکاری با ما ارائه کرده بود. روبروی ما پشت میز کنفرانس قرار می‌گیرد و در بیان خدمات این مرکز، نشان می‌دهد که دغدغه تامین‌اجتماعی را دارد و آینده‌نگری در افکارش موج می‌زند. معتقد است؛ غربالگیری سالمندان نیازمند فرهنگ‌سازی است و درمان تامین‌اجتماعی باید به سمت «درمان واقعی» پیش رود تا ضمن پیشگیری از مصارف بی‌رویه دارو، در هزینه‌های سازمان نیز صرفه‌جویی بهینه انجام شود. ادامه می‌دهد: «برخی مردم تصور می‌کنند که مراجعه به تامین‌اجتماعی به منزله دریافت داروی رایگان است؛ اما تامین‌اجتماعی به ویژه در سال‌های اخیر در زمینه پیشگیری از بیماری‌ها برنامه‌ریزی چشمگیری داشته است که لازم است در این زمینه اطلاع‌رسانی مناسبی شود». اضافه می‌کند: «به‌طور حتم گسترش فرهنگ پیشگیری از بیماری‌ها می‌تواند ضمن حفظ سلامت افراد جامعه به ویژه سالمندان، هزینه‌های سرسام‌آور درمان را نیز کاهش دهد».

وی یکی از خدمات این مرکز را برای سالمندان، علاوه بر غربالگری افراد ۶۵ سال به بالا، پذیرش خارج از نوبت آن‌ها عنوان می‌کند: «با تشکیل پرونده سالمندی، آن‌ها در روند اقدامات پیشگیری و درمان قرار گرفته و با توجه به هماهنگی ویزیت‌ها با واحد پذیرش، نوبت‌دهی منظم برای آن‌ها منظور می‌شود». به گفته او به این ترتیب از اتلاف وقت سالمندان برای اخذ نوبت جلوگیری می‌شود.

رستمی همچنین الکترونیک شدن خدما تامین‌اجتماعی را گام مهم و اساسی در راستای کنترل منابع و مصارف عنوان می‌کند: «سیستم الکترونیک کمک می‌کند تا اطلاعات درمانی بیماران ثبت شده و تجویزهای دارویی و اقدامات تشخیصی در دسترس قرار گیرد و درمان موثر انجام شود».

رئیس پلی‌کلینیک تخصصی طوس می‌افزاید: «اکنون نیز کمیته بررسی نسخ به صورت ماهیانه تشکیل می‌شود تا تجویزها براساس اندیکاسیون دارویی انجام شود و به ویژه از تجویز داروهای مشابه جلوگیری شود».

از او درباره شلوغی روزهای پنجشنبه و کمبود پزشک در این روز می‌پرسیم؛ پاسخ می‌دهد: «در بسیاری از موارد شلوغی روزهای پنجشنبه به دلیل مراجعه‌های غیر ضروری و خارج از وظایف تامین‌اجتماعی مانند گواهی سلامت برای استفاده از سالن‌های ورزشی، تعیین گروه خونی یا انجام آزمایش چکاپ، ایجاد می‌شود. به هر روی آنچه که در توان داریم، خدمات مناسب برای مراجعه کننده‌های روزهای پنجشنبه را فراهم می‌کنیم؛ در این روز پزشکان عمومی فعالیت دارند؛ اما به دلیل کمبود نیروهای متخصص، امکان ارائه خدمات تخصصی در این روز میسر نیست. به ویژه اینکه بسیاری از متخصصان روزهای پنجشنبه را در سایر شیفت‌های کاری خود به سر می‌برند».

به گفته رستمی، علت شلوغی این مرکز درمانی علاوه بر مراجعه مردم ساکن در اطراف، ناشی از ارجاعات سایر مراکز تامین‌اجتماعی به این مرکز برای استفاده از خدمات سونوگرافی، رادیولوژی، ارتوپدی و ... است.

رئیس پلی‌کلینیک تخصصی طوس تلاش برای ارائه خدمات بهتر و جلب رضایت بیمه‌شدگان را مهمترین راهبرد مدیریتی این پلی‌کلینیک می‌داند و با توجه به گرانی خدمات درمان در بخش‌های خصوصی، خدمات رایگان تامین‌اجتماعی را بسیار ارزشمند توصیف می‌کند.

با تشکر از جعفر زیاری؛ مسئول روابط‌عمومی پلی‌کلینیک تخصصی تامین‌اجتماعی طوس که ما را در تهیه این گزارش یاری کرد.