اشرف گرامی زادگان در گفت و گو با آتیه آنلاین اظهار داشت: تجربه نشان داده است که مهم، اراده و اجرای مصوبه است که اکنون نیز در بخش بیمه زنان خانه‌دار این مساله به خوبی دیده شده و زنان خانه‌دار از این مزیت مهم بهره‌مند هستند.

وی ادامه داد: با توجه به تصمیم‌گیری‌هایی که در موضوع بیمه زنان خانه‌دار صورت گرفته است اجرای این پوشش بیمه‌ای  مایه خوشحالی است و بانوان از مزایای آن بهره خواهند برد و چون این بیمه دارای ظرفیت‌های زیادی است، باید همه‌جانبه باشد. چراکه موضوع بازنشستگی برای بانوان دارای اهمیت است.

ایده بیمه زنان خانه‌دار برای کاهش دغدغه بانوان 
مدیر مسئول مجله حقوق زنان گفت: مساله بیمه زنان خانه‌دار سال‌هاست که در کشور مطرح است، طرح موضوع این بیمه به دغدغه زنان برمی‌گردد چون بانوان نسبت به اینکه هیچ تامینی برای آینده نداشتند، گلایه داشتند.  

وی اظهار داشت: این دغدغه هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی قابل تحمل نبود. ایده بیمه زنان خانه‌دار از این مطالبه شکل گرفت که در صورتی که بانوان در آینده تنها شوند و توان مالی برای ادامه زندگی نداشته باشد، این بیمه می‌تواند راهکاری برای حل این مساله آنان باشد.

گرامی زادگان اضافه کرد: بسیاری از زنان فعال و مدافع حقوق زنان در این زمینه این نگرانی را داشتند، بنابراین ایده‌های گوناگونی برای تامین آتیه زنان به اذهان رسید. یکی از بهترین راهکارها بیمه زنان خانه‌دار بود تا دولت با تامین بخشی از حق بیمه راه را برای همکاری دوجانبه بیمه شونده و حمایت دولتی هموار کند.  

بیمه زنان خانه‌دار در قالب حرف و مشاغل آزاد 
این حقوقدان گفت: طرح بیمه زنان خانه‌دار در پی مصوبه هیات دولت در تاریخ سوم بهمن ۱۳۷۸ در دستور کار مرکز امور مشارکت زنان قرار گرفت و در پی آن طرح سازمان تامین اجتماعی برای زنان خانه دار در سال ۱۳۸۰ به دولت ارائه و در نهایت در قالب اختصاص ردیفی از بودجه سالانه در سال ۱۳۸۱ بر عهده سازمان بهزیستی قرار گرفت، آیین نامه بیمه زنان خانه دار در طول ۵ سال ادامه داشت تا در اجرا به دلیل مشکلات مالی متوقف شد.

وی تصریح کرد: با طرح دوباره بیمه زنان خانه‌دار در دولت نهم و دهم و پس از تصمیم‌گیری در کمیسیون اجتماعی دولت در سال ۱۳۸۷، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مسئول طرح شد و در نهایت با ابلاغ بخشنامه در قالب بیمه حرف و مشاغل آزاد، زنان از طریق این بخشنامه در زمره مشمولان تأمین اجتماعی قرار گرفتند.  

این فعال حوزه زنان گفت: اما به دلایل مختلف به خصوص بالا بودن نرخ حق بیمه و عدم توانایی مالی زنان و همسرانشان، از این طرح در گذشته استقبال نشد، لازم به ذکر است که در سال ۱۳۹۰ آمار زنان خانه‌دار نزدیک به ۱۹ میلیون نفر تخمین زده شد.  

اقدامات اساسی برای اجرای بیمه زنان خانه‌دار 
گرامی زادگان با بیان اینکه اقدامات اساسی برای اجرای این بیمه انجام شده است، ادامه داد: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به استناد ماده ۲۷ قانون برنامه پنجم توسعه، طراحی واستقرار بیمه فراگیر اجتماعی را در دستور کار قرار داد که بر مبنای آن با وجود ورود طرح های متعدد و متنوعی برای بیمه زنان خانه‌دار، بیمه مذکور مورد پذیرش قرار گرفت و این وزارتخانه اعلام کرد که در این آیین نامه زنان خانه‌دار نیز مشمول بیمه می شوند.

وی خاطرنشان کرد: طرح بیمه اجتماعی فراگیر (همگانی) براساس اصل ۲۹ قانون اساسی که ضرورت پوشش تامین اجتماعی را برعهده دولت می گذاشت، آغاز شد. شروع طرح بیمه اجتماعی فراگیر از سال ۱۳۹۲ مطرح شد و تاکنون نیز ادامه دارد.  

این فعال حوزه زنان درباره استمرار و روند بیمه زنان خانه‌دار اینگونه توضیح داد و گفت: بنا به اعلام وزارت تعاون، کار ورفاه اجتماعی مقرر شد آیین نامه اجرایی بیمه اجتماعی پایه شامل بیمه اجتماعی فراگیر و پایه اجتماعی اجباری در دستور کار قرار گیرد. در جلسات بررسی این آیین نامه،   فصل دوم که شامل بیمه اجتماعی فراگیر (مشمولان، منابع وتعهدات) است، بیان شد که همه افرادی که مشمول بیمه اجتماعی اجباری نباشند می توانند تحت پوشش این آیین نامه قرارگیرند که تامین اجتماعی اعلام کرد که زنان خانه‌دار می توانند از طریق بیمه اجتماعی فراگیر، بیمه شوند.

این حقوقدان اضافه کرد: معاونت ریاست جمهوری در امور زنان وخانواده نیز به منظور اطمینان از بیمه زنان خانه‌دار درخواست کرد که در ماده ۴ آیین نامه مذکور با اولویت افراد بازتوان شده نام زنان خانه‌دار قید شود و مورد تأکید قرار گیرد که در گفت و گوی سه جانبه معاونت امور زنان وخانواده، کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک و سازمان تامین اجتماعی این نتیجه حاصل شد که زنان سرپرست خانوار و زنان خانه‌داری که مشمول بیمه های اجتماعی اجباری نباشند را تحت پوشش قرار دهد.

وجود ۱۹ میلیون زن خانه‌دار در کشور 
گرامی زادگان با اشاره به ۱۹ میلیون زن خانه‌دار در کشور افزود: این اصلاحیه به کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک ارسال شد البته اجرای بیمه زنان خانه دار شاید به دلیل کمبود اعتبار مالی در دولت های گذشته و عدم توانایی پرداخت حق بیمه توسط زنان با مشکلاتی مواجه شد اگرچه معاونت امور زنان و خانواده از آغاز فعالیت دولت یازدهم، این مهم را به جهت مطالبات زنان در دستور کار قرار داد. اما از نظر تامین اجتماعی، ماهیت بیمه اجتماعی وابسته به سه رکن کارفرما، مزد و حقوق رسمی وکارگاه معین است حال آن که کار خانه‌داری جزء مشاغل رسمی به حساب نمی‌آید و زنان خانه‌دار به عنوان جمعیت غیرفعال از لحاظ اقتصادی محسوب می‌شوند.

مدیر مسئول مجله حقوق زنان گفت: معاونت امور زنان وخانواده با توجه به نیاز جامعه زنان به تامین آتیه، تصمیم بیمه زنان خانه‌دار را پیگیری کرد تا بهره مناسب در شأن زنان جامعه به آنان تعلق گیرد. از این رو ۴ نوع پیشنهاد به هدف بیمه زنان خانه‌دار  به دولت تقدیم شد و با وجود پیشنهادات مذکور، پس از بررسی همه‌جانبه و مطالعه طرح‌های متخصصان، با نظر تامین اجتماعی و طرح بیمه فراگیر اجتماعی موافقت شد.  

وی ادامه داد: اما چون طرح مذکور شامل همه افرادی بود که تحت هیچگونه بیمه ای نبودند به جهت اطمینان بخشی به جامعه زنان، تاکید بر ذکر نام زنان سرپرست خانوار و زنان خانه دار در متن نمود که در ماده ۴ این آیین نامه قید شود.

لحاظ شدن خانه‌داری به عنوان شغل
این فعال حوزه زنان گفت: در طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ جلسات متعددی در کمیسیون امور اجتماعی دولت، سازمان تامین اجتماعی و معاونت ریاست جمهوری در امور زنان وخانواده تشکیل شد. آخرین نتیجه بیمه زنان خانه دار در متن ماده ۴ آیین نامه اجرایی لایه بیمه اجتماعی پایه (فراگیر) اینگونه آمد که «وزارت تعاون، کار ورفاه اجتماعی مکلف است به منظور گسترش پوشش بیمه های اجتماعی، همه افرادی که مشمول بیمه اجباری نباشند را با اولویت افراد بازتوان شده به خصوص زنان سرپرست خانوار و زنان خانه‌دار تحت پوشش نهادهای حمایتی و رعایت مفاد آیین‌نامه تحت پوشش بیمه اجتماعی فراگیر (خاص غیر فرد وحقوق بگیران) قرار دهد. صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر نیز متکفل اجرای این آیین‌نامه است.» 

گرامی زادگان افزود: به همین منظور این اقدام و پیگیری بیمه زنان خانه‌دار تا مرحله آیین نامه فوق الذکر استمرار یافت و ادامه مرحله تصویب آن با سازمان تأمین اجتماعی و کمیسیون امور اجتماعی دولت قرار گرفت و درخواست شد بیمه زنان خانه‌دار برای گروههای آسیب‌پذیر زنان با اولویت ضرورت، مورد توجه قرار گیرد.

وی در پاسخ به این سوال که اکنون سازمان تامین اجتماعی وضعیت کنونی زنان خانه‌دار را به عنوان شغل دیده است تا چه حدی می‌تواند در زمینه افزایش حس اعتماد به نفس آنان و اهمیت دادن به این شغل موثر باشد؟ گفت: این سازمان سابقه طولانی در طرح موضوع دارد. اما در گذشته چالش هایی که مطرح شد مانع عملی شدن بیمه زنان خانه‌دار شد.

گرامی زادگان افزود: در سال ۱۳۷۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی به محوریت شورای فرهنگی اجتماعی زنان سیاست‌های اشتغال زنان در جمهوری اسلامی ایران را به تصویب رساند. این سیاست‌ها در تاریخ ۲۰ مرداد ۱۳۷۱ به تصویب رسید. مصوبات این شورا در حکم قانون است. در ماده یک سیاست‌ها، اولین ماده‌ای که موضوع کار زنان در خانه باید ارزش مادی و معنوی آن در نظر گرفته شود دیده شد. این نخستین بار بود که خانه‌داری به صراحت دارای ارزش مادی و معنوی شناخته شد. از همین ماده می‌توان استنباط کرد که مصوبه، خانه‌داری را شغل شناخته است. این سیاست بر ارزش کار خانه‌داری صحه گذاشته است. نتیجه اینکه از سال ۱۳۷۱ تاکنون، خانه‌داری شغلی است که اجرایی نشده است.

این فعال حوزه زنان گفت: اکنون که سازمان تأمین‌اجتماعی این طرح را به اجرا گذاشته امیدواریم مورد  استقبال زنان خانه‌دار قرار گیرد تا از مزایای این بیمه بهره‌مند شوند.

مصاحبه از: مهناز بیرانوند