به گزارش آتیه آنلاین، طرح آمارگیری نیروی کار در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که شاغلان در سال ۱۴۰۰ به طور متوسط ۴۳.۵ ساعت در هفته بوده کار کرده‌اند و این در حالی است که میانگین ساعت کار افراد شاغلا در سال ۱۳۹۹ به میزان ۴۲.۲ ساعت به ثبت رسیده است.

با این حساب می‌توان گفت که افراد شاغل در سال گذشته به طور متوسط (۱.۳) ساعت بیشتر نسبت به سال قبل از آن در هفته فعالیت کاری داشته‌اند.

مردان بیشتر از زنان کار می‌کنند

بخش دیگری از خروجی گزارش مرکز آمار ایران در خصوص شاخص‌های بازار کار و مرتبط با میزان ساعات کار افراد شاغلان در کشور حاکی از این است که مردان شاغل با ۴۵.۳ ساعت کار در هفته در سال گذشته در مقایسه با ساعات کار هفتگی زنان که ۳۳.۶ ساعت اعلام شده، تفاوت ۱۱.۷ ساعت کار در هفته را نشان می‌دهد.

همچنین بر اساس این گزارش، مردان در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۹ به میزان ۱.۱ ساعت بیشتر در هفته مشغول به کار بوده اند و البته ساعات کاری زنان نیز در سال گذشته نیز در مقایسه با سال پیش از آن رشد ۲.۳ ساعت را به ثبت رسانده است.

تعریف رسمی و قانونی ساعت کار

ساعت کار کارگران بر اساس قانون کار تعریف شده و شامل ساعاتی است که نیروی کار زمان و انرژی کاری خود را برای انجام امور محوله مرتبط با شغل مورد نظر در اختیار کارفرما قرار می‌دهد که البته بیشتر از آن مستلزم پرداخت مبلغ اضافه کار از طرف کارفرما است.

در واقع مدت زمانی که کارگر در محل کار و کارگاه سپری می‌کند با ساعات کار موردنظر قانون کار تفاوت‌هایی دارد و ممکن است همه مدت زمانی که کارگر در محل کار حضور دارد را مشمول ساعات کاری وی قرار ندهد.

البته زمان‌هایی که در کارگاه به غیر از انجام کار سپری می‌شود جزو ساعات کار رسمی محسوب نمی‌شوندکه شامل ساعات استراحت، ساعات صرف غذا، ساعات نماز و دیگر مواقع خاص و ... می‌شود.

ساعات کار قانونی روزانه کارگران

برابر ماده ۶۲ قانون کار «جمعه» روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد است و با تلفیق ماده ۶۲ و تبصره ۱ ماده ۵۲ قانون کار، کارگران مدت ۴۴ ساعت کار را باید در روزهای شنبه تا پنج شنبه به کار مشغول باشند و با فرض بر اینکه ساعات کار روزانه کارگران یکسان باشد می‌توانیم ساعات کار روزانه کارگران را محاسبه کنیم.

بر اساس محاسبات رسمی، ساعات کار روزانه کارگران از تقسیم ساعات کار هفتگی بر ۶ روز به دست می آید. با تقسیم عدد ۴۴ بر ۶ عدد ۷.۳۳ به دست می آید. اگر این عدد را به این صورت قرائت کنیم که ۷ ساعت و ۳۳ صدم یا ۳۳ درصد یک ساعت و ۳۳ صدم ساعت را به دقیقه تبدیل کنیم ۲۰ دقیقه خواهد شد.

اگر فرض کنیم کارگران در تمام روزهای هفته ساعات کار یکسانی دارند در این صورت ساعات کار موظفی روزانه کارگران ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه خواهد بود و در واقع برای محاسبات جبری به جای ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه از ۷.۳۳ استفاده می‌شود.

ساعت کار هفتگی نیروی کار

در ماده ۵۱ حداکثر ساعات کار روزانه ۸ ساعت تعیین شده و برای تجاوز ساعات کار از این مقدار موارد استثنا پیش بینی کرده است. در تبصره ۱ ماده ۵۱ قانون کار حداکثر ساعات کار هر هفته ۴۴ ساعت تعیین شده است و در همین تبصره این مورد نیز پیش بینی شده است که با توافق کارگران و کارفرما ساعات کار روزانه در برخی روزها کمتر و در برخی روزها می تواند بیشتر باشد و در مجموع در طول هفته ساعات کار ۴۴ ساعت تعیین شده است.

کارگران در ماه چقدر باید کار کنند

با توجه به اینکه مطابق قانون کار، جمعه روز تعطیل با مزد کارگران است، در ماده ۶۳ نیز سایر روزهای تعطیل و روز ۱۱ اردیبهشت (روز کارگر) جزو تعطیلات با مزد تعیین شده‌اند. بنابراین کارگران در روزهای جمعه و تعطیلات رسمی و روز کارگر (۱۱ اردیبهشت) بدون کار کردن مستحق مزد و مزایا و بیمه هستند.

در برخی متون برای ساعات کار ماهانه کارگران اعدادی مانند ۱۷۶ یا ۱۹۲ ساعت قید شده است که این موارد اشتباه بوده و مغایر با قانون کار هستند، پس برای محاسبه ساعات کار موظفی ماهانه کارگران کافی است تعداد روزهای کاری یک ماه در ساعات کار موظفی روزانه کارگران یعنی ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه ضرب شود.

ریسک بالای اشتغال بیشتر از ساعات کار معمول

طبق یافته‌های گزارش سازمان بین‌المللی کار (ILO)، بیشتر از ۵۵ ساعت کار کردن در هفته در مقایسه با ۴۴ ساعت کار هفتگی، به میزان ۳۵ درصد ریسک مشکلات سلامتی و ۱۷ درصد هم احتمال مرگ افراد را افزایش می‌دهد.

به گفته سازمان جهانی کار، در سال ۲۰۱۶ بیش از ۳۴۷ هزار نفر به خاطر مشکلات قلبی و ۳۹۸ هزار نفر نیز به دلیل سایر مشکلات سلامتی مرتبط با کار بیش از حد، جان خود را از دست داده اند که بیشترین میزان مرگ و میر هم در افراد بالای ۵۵ سال گزارش شده است.

گفتنی است که در مجموع یک سوم مرگ و میر مرتبط با شرایط شغلی به دلیل کار بیش از حد بوده است در حالی که عوامل دیگر نظیر استرس یا کار در محیط های خطرناک سهم کمتری از مجموع علل مرگ داشته اند.  

سازمان جهانی کار با اشاره به اینکه دورکاری در بسیاری از موارد به یک مساله عادی تبدیل شده، بر ضرورت توجه افراد به تمایز بین ساعات کاری و استراحت تاکید کرده است که هیچ کاری و هیچ درآمدی ارزش به خطر افتادن سلامتی و از دست رفتن جان افراد را ندارد و از دولت‌ها و کارفرمایان می خواهیم  اقدامات لازم را برای حفظ جان و سلامتی شاغلان به کار گیرند.