به گزارش آتیه آنلاین، در این مطلب به مسائل مرتبط با اشتغال زنان، توانمندی‌ها و ظرفیت‌های این قشر از جامعه پرداخته و ضرورت اشتغال آنها و اثرگذاری در اقتصاد، تولید و مدیریت خانواده را بررسی می‌کنیم.

یکشنبه هفته گذشته رهبر معظم انقلاب اسلامی ‌در دیدار جمعی از تولیدکنندگان و فعالان صنعتی با اشاره به نقش کارآفرینان و کارگران در حوزه اشتغال و تولید، از مسئولان خواستند با ایجاد سند نقشه راهبردی صنعتی و مدیریت، نظارت و حمایت از تولید، مسیر کاهش و رفع آسیب‌ها و شتاب‌بخشی به تولید، اشتغال و پیشرفت کشور را تا بهبود زندگی مردم ادامه دهند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای یکی دیگر از موضوعات مهم در بخش تولید را حمایت از صنایع اشتغال‌آفرین برشمردند و افزودند: باید در کنار حمایت از صنایع اصلی و مادر، از صنایع پایین‌دستی و اشتغال‌آفرین نیز حمایت‌های دولتی و بانکی انجام شود.

با توجه به تأکیدات فراوان ایشان در ارتباط با ضرورت توجه و تمرکز بر حوزه اشتغالزایی و رونق تولید در کشور و بهره‌مندی از تمامی ‌ظرفیت‌های موجود در این راستا، نگاه توسعه‌ای دولت به ایجاد فرصت‌های شغلی و توجه به اشتغال زنان سرپرست خانوار و حل مشکلات این بخش از جامعه به عنوان بخشی از بدنه تولید و یک ظرفیت و جمعیت دارای توانمندی بسیار مهم است.

اشتغال به عنوان یکی از اساسی‌ترین نیازهای مردم برای دریافت دستمزد در راستای تأمین معیشت و گذران زندگی و نیز مهیا کردن رفاه برای خود و خانواده، نقش بی‌مانندی در مناسبات اجتماعی افراد بازی می‌کند و در کشور ما در دهه‌های اخیر به دلایل گوناگون اقتصادی، مدیریتی و تحریم‌های بین‌المللی، مشکلات بسیاری در ارتباط با اشتغال برای افراد جویای کار ایجاد شده؛ به گونه‌ای که در حال حاضر جمعیتی بین ۲.۵ تا ۴ میلیون نفر در کشور به عنوان بیکار رسمی ‌تلقی می‌شوند که به دلایل متفاوت بخش قابل توجهی از این جمعیت بیکار را زنان تشکیل می‌دهند.

حال نکته اساسی در ارتباط با اشتغال زنان زمانی مطرح می‌شود که با تعریف «زنان سرپرست خانوار» مواجه می‌شویم؛ جمعیتی که علاوه بر شرایط همسان با دیگر افراد جامعه در حوزه مشکلات اقتصادی و اجتماعی، مسئولیت سرپرستی خانوار را نیز برعهده داشته و تأمین معیشت خانواده به عنوان یکی از مسائل اصلی برای آنها مطرح است.

به طور طبیعی موضوع اشتغال برای زنان سرپرست خانوار به اصلی‌ترین مسأله برای آنها تبدیل می‌شود و در صورت نبود فرصت‌های شغلی متناسب با شرایط زنان سرپرست خانوار در جامعه، آسیب‌های مختلفی در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی و حتی فروپاشی خانوادگی نیز تهدیدکننده این بخش از جامعه خواهد بود.

به موجب قانون اساسی، تأمین امکانات مساوی و متناسب و ایجاد کار برای همه افراد و رفع نیازهای ضروری جهت استمرار حرکت تکاملی بر عهده حکومت اسلامی ‌است.

با توجه به اینکه زنان سرپرست خانوار از اقشار آسیب‌پذیری هستند که عدم توجه به آنها موجب آسیب‌های جبران‌ناپذیری می‌شود و باید توجه داشت آسیب‌پذیری زنان در برابر فقر تنها با حمایت‌های اجتماعی تغییر نمی‌کند و اقداماتی از قبیل تضمین دسترسی زنان به منابع، تسهیلات آسان، عدالت و رفع محدودیت فعالیت‌های آنان بسیار مهم است. در این راستا، نظام‌های حمایت اجتماعی باید به گونه‌ای تدوین شوند که حمایت کافی از زنان سرپرست خانوار را داشته باشند.

روند افزایشی جمعیت زنان سرپرست خانوار

بر اساس اعلام مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، از جمعیت ۸۳ میلیون و ۷۵ هزار نفری کشور، ۵۰.۶ درصد آن را مردان و ۴۹.۴ درصد را زنان تشکیل می‌دهد و طبق این آمار در بازه زمانی هشت ساله ۹۰ تا ۹۸ درصد رشد جمعیت مردان بیش از زنان بوده است.

همچنین بر اساس این گزارش، تعداد مردان سرپرست خانوار از ۱۸ میلیون و ۳۶۰ هزار نفر در سال ۱۳۹۰ به بیش از ۲۲ میلیون نفر در رسیده و این درحالی است‌ که در این مدت، تعداد زنان سرپرست خانوار از ۲ میلیون و ۷۷۳ هزار نفر به بیش از ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر افزایش یافته است.

این آمارها همچنین نشان می‌دهد در یک بازه زمانی هشت ساله که ایران در بیشتر سال‌های آن با رشد منفی اقتصادی، به‌ویژه بر اثر تحریم‌ها مواجه بوده، رشد خانوارهای دارای مردان سرپرست خانوار ۲۰.۶ درصد بوده، در حالی ‌که خانوارهای دارای زنان سرپرست خانوار و خودسرپرست، رشدی ۲۷ درصدی داشته است. در چنین شرایطی میل به مردانه شدن بازار کار ایران و افزایش نرخ بیکاری در بین زنان، بر اثر شیوع کرونا و تشدید تحریم‌ها، تهدیدی جدی برای زنانی است که معیشت و سلامت خانوارهایی را برعهده دارند.

حمایت‌های دولت از زنان سرپرست خانوار

دولت سیزدهم از زمان تصدی امور اجرایی در کشور در قالب سیاست‌های مختلف علاوه بر اعلام برنامه‌های حمایتی از تولید و اشتغال، توجه به حوزه زنان و اشتغال آنها و همچنین سرمایه‌گذاری در خصوص بهره‌مندی از ظرفیت‌های مشاغل خانگی و توانمندی زنان سرپرست خانوار در این بخش را مورد توجه و تأکید قرار داده است.

بر اساس اعلام معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری، دولت برای پرداخت تسهیلات آسان به زنان سرپرست خانوار صندوق ایجاد می‌کند و نیز جهت ارائه تسهیلات آسان به این بخش از جامعه که در دهک‌های درآمدی یک تا پنج قرار دارند، طرح تشکیل «صندوق ضمانت تسهیلات لازم‌الحمایه زنان سرپرست خانوار» به دولت ارائه شده است. به موجب این طرح، وزارتخانه‌ها، دستگاه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط موظفند به‌ منظور ارائه خدمات حمایتی به زنان سرپرست خانوار نیازمند دریافت تسهیلات قرض‌الحسنه تا سقف ۵۰۰ میلیون ریال از بانک‌های عامل، نسبت به تشکیل صندوق ضمانت تسهیلات زنان سرپرست خانوار لازم‌الحمایه که در دهک‌های درآمدی یک تا پنج قرار دارند، اقدام کنند.

تسهیلات برای زنان سرپرست خانوار

معاون رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده با بیان اینکه ۵۰ میلیارد تومان تسهیلات برای زنان سرپرست خانوار در نظر گرفته شده است، می‌گوید: مقرر شده این تسهیلات به افراد واجد شرایط برای انجام کارآفرینی در زمینه‌های مختلف صنعتی و کشاورزی و غیره توسط بانک‌ها در اختیار زنان سرپرست خانوار قرار گیرد.

«انسیه خزعلی» هفته گذشته در دیدار با زنان موفق در حوزه کسب‌وکار که با حضور «حجت‌الله عبدالملکی» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی صورت گرفت با اشاره به اینکه در دوره حاضر، ایجاد اشتغال نوعی از انفال است، گفت: یکی از مقدس‌ترین اعمال، ایجاد اشتغال محسوب می‌شود که تعاونی‌های زنان در این راه گام برمی‌دارند.

به گفته وی بسیاری از زنان سرپرست خانوار بالای ۶۰ سال سن دارند و باید به فرزندان آنها در حوزه‌های مختلف یاری برسانیم و امیدواریم در حوزه کارآفرینی با ایجاد فرهنگ کار و بسترسازی در حوزه زنان سرپرست خانوار، بخشی از مشکلات آنها را برطرف کنیم.

ایجاد اشتغال پایدار برای زنان سرپرست خانوار

بیمه زنان سرپرست خانوار دارای بیش از سه فرزند و ایجاد اشتغال پایدار با نگاه خانواده‌محور برای این زنان در دستور کار قرار داشته و در قالب طرح جامعی برای کسب‌وکار مبتنی بر ایجاد پایدار اشتغال با نگاه به خانواده تنظیم شده است که بر اساس این طرح جامع، پایداری مشاغل طی چهار سال مورد توجه قرار گرفته است.

بر مبنای طرح مذکور، ازدواج دهه شصتی‌ها و ارائه تسهیلات برای پیشگیری از خود سرپرستی این زنان در دستور کار قرار گرفته است، همچنین اشکالاتی در ارائه وام‌های خوداشتغالی ۵۰ میلیون تومانی وجود داشت که برطرف شده است.

همچنین در این خصوص با همکاری بانک مرکزی مقرر شده کارآفرینانی که زنان سرپرست خانوار را به کار می‌گیرند، بتوانند تسهیلات دریافت کنند.

اتصال زنان سرپرست خانوار به شرکت‌ها و به‌کارگیری آنها در این مجموعه‌ها از دیگر اقداماتی است که انجام شده است و در این میان با توجه به اینکه نیمی ‌از زنان سرپرست خانوار در بازه سنی ۵۵ الی ۶۰ سال قرار دارند، ایجاد اشتغال برای فرزندان آنها در دستور کار دولت قرار دارد.

حمایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

«حجت‌الله عبدالملکی» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از سیاست‌های اجرایی در خصوص توسعه مشاغل و کسب‌وکار در حوزه زنان سرپرست خانوار، دارای معلولیت و کارآفرینان خبر داده است.

به گفته وی سازمان بهزیستی کشور، سازمانی بسیار بزرگ است که از بیش از شش‌ونیم میلیون نفر حمایت می‌کند. زنان سرپرست خانوار، افراد دارای معلولیت، افرادی که مشکلات و آسیب‌های اجتماعی بر آنان عارض شده و... تحت حمایت این سازمان هستند.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی همچنین به فعالیت‌های این وزارتخانه در زمینه کاهش آسیب‌های اجتماعی اشاره داشته و تصریح می‌کند: حمایت از زنان سرپرست خانوار در قالب سیاست‌ها و برنامه‌های راهبردی از جمله اشتغال و موضوعات مرتبط با معیشت از اولویت‌های وزارت کار است.

ضرورت بیمه‌ای زنان سرپرست خانوار

«محمدباقر قالیباف» رییس مجلس شورای اسلامی نیز ‌با بیان اهمیت و ضرورت بیمه شدن زنان سرپرست خانوار در کشور می‌گوید: حدود ۵۲ درصد از زنان سرپرست خانوار فاقد بیمه و مستمری هستند و ۳۸ درصد هم جزو سه دهک پایین جامعه محسوب می‌شوند و قریب به یک میلیون نفر از زنان سرپرست خانواده هم تحت پوشش هیچ بیمه‌ای قرار ندارند.

وی با اشاره به اینکه در این شرایط سخت اقتصادی که در خانواده‌ها مرد و زن هر دو شاغل هستند اما در مشکلات اقتصادی دست‌وپا می‌زنند زنان سرپرست خانوار چگونه باید هزینه‌های جاری زندگی را تأمین کنند، تصریح می‌کند: «مجلس شورای اسلامی، دولت، توده‌های مردم، سازمان‌ها و نهادهای مردمی ‌و خیریه‌ها و ثمن‌ها باید دست‌به‌دست هم دهیم تا مشکلات زنان سرپرست خانواده حل شود.»

رئیس مجلس شورای اسلامی ‌اظهار کرد: بیمه زنان سرپرست خانوار و بیمه زنان خانه‌دار از جمله موضوعات مهمی ‌است که مورد توجه کافی قرار نگرفته که نیازمند توجه در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ و برنامه هفتم است.

اشتغال در صدر برنامه‌های دولت سیزدهم

دولت سیزدهم با نگاه به آمارهای موجود در حوزه اشتغال و بیکاری بر جای مانده از دهه‌های گذشته، از ابتدای ورود به تصدی‌گری اجرایی، اشتغال و ایجاد فرصت‌های شغلی گسترده میلیونی را در قالب سیاست‌های اصلی مطرح و در چارچوب برنامه‌های مانند زیست‌بوم ملی اشتغال با بهره‌مندی از ظرفیت‌های گسترده در دستور کار قرار داده است که از این طریق این مشکل چندین ساله را حل کند.

بر اساس اعلام دولت، ایجاد ۴ میلیون شغل در طی چهار سال تصدی اجرایی در کشور یکی از بزرگترین برنامه‌های وعده داده شده در حوزه اشتغال خواهد بود که لازمه آن هماهنگی اجرایی تمامی ‌دستگاه‌ها و نهادها در اجرای سیاست‌های کلی اشتغال است و «سید ابراهیم رئیسی» رییس‌جمهور بارها در ارتباط با ضرورت تأمل دستگاه‌ها در اجرای برنامه‌های گسترده اشتغالزایی تأکید داشته و به عزم دولت سیزدهم در این راستا اشاره داشته است.

با توجه به سیاست‌های کلی دولت سیزدهم در ایجاد اشتغال، اگر دولت به معنای واقعی تلاش در اشتغالزایی در سطح وسیع داشته باشد، موضوع اشتغال زنان و بهره‌مندی از فرصت‌هایی مانند اشتغال خانگی از طرفی می‌تواند بخشی از مسائل اشتغال را در این چارچوب حل کند و همچنین با ارائه برنامه و حمایت‌های لازم از حوزه اشتغال خانگی، زنان سرپرست خانوار علاوه بر مدیریت خانوار، کسب درآمد و تأمین معیشت را نیز برعهده داشته باشند.