به گزارش آتیه‌آنلاین، روسیه و اتحادیه اروپا بار دیگر در برابر یکدیگر صف‌آرایی کردند، امری که البته طی ماه‌های گذشته بارها تکرار شده بود. با این همه به نظر می‌رسد که روسیه بنا دارد این‌بار قدری قدم پیشتر گذاشته و با قدرت بیشتری در برابر این بلوک بایستد.

روز گذشته (سه‌شنبه) گزارش شد که وزارت امور خارجه روسیه دیپلمات‌های ارشد سه کشور اروپایی شامل آلمان، فرانسه و سوئد را احضار کرده است. این تصمیم در راستای موضع‌گیری و تحریم‌های این کشور علیه روسیه صورت گرفته است. خبرگزاری ریانووستی اعلام کرد که «پیر لوی» و «بیاته گژسکی»، ‌سفیران فرانسه و آلمان در روسیه و نماینده سفارت سوئد در مسکو به وزارت امور خارجه روسیه احضار شده‌اند اما از آنچه در این جلسات گفته شده و جزئیات دیدار این دیپلمات‌ها با نمایندگان روسیه در وزارت خارجه اطلاعی در دست نیست.

این اقدام روسیه پس از آن صورت گرفت که این کشورها به بهانه پرونده مسمومیت «الکسی ناوالنی»، منتقد صاحب‌نام کرملین با هجمه‌های چند جانبه به روسیه سعی دارند این ترور را یک امر سازماندهی شده از سوی مسکو خطاب کنند. این در حالیست که اخیراً، آلمان، فرانسه و بریتانیا و سوئد تحریم‌هایی را در مورد ترور ناوالنی علیه روسیه وضع کرده‌اند.

پیشتر اعلام شد که اتحادیه اروپا، تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه را که اولین بار در سال ۲۰۱۴ اعمال شده بود، رسماً برای مدت شش ماه دیگر تمدید کرد. در بیانیه‌ای که مرتبط با این مسئله منتشر شد آمده است که شورای اتحادیه اروپا در این خصوص اتفاق نظر دارند که اقدامات محدودکننده کنونی علیه بخش‌های خاصی از اقتصاد روسیه را تا ۳۱ جولای سال ۲۰۲۱ ‌ تمدید کند. این محدودیت‌ها بنا بود در تاریخ ۳۱ ژانویه منقضی شود.

دردسرهای یک ترور

ماجرا بار دیگر مدعای ترور مخالفان کرملین در خارج از خاک روسیه است. امری که البته آدمی را یاد بحران «سرگئی اسکریپال»، جاسوس دوجانبه در سالیزبوری لندن می‌اندازد؛ تنشی که البته دردسرهای بسیار برای مسکو به بار آورد. این بار اما ماجرا بر سر الکسی ناوالنی است که به اتخاذ رویکردها و مواضع تند و انتقادی علیه «ولادیمیر پوتین»، رئیس دولت روسیه شهره است. ناوالنی ۴۴ ساله، در تاریخ ۲۰ آگوست، در داخل هواپیمایی که او را به مسکو باز می‌گرداند بیهوش شد. ابتدا در بیمارستانی در شهر امسک روسیه بستری و پس از دو روز برای معالجه به برلین، پایتخت آلمان منتقل شد. این مخالف سرشناس کرملین دو هفته در کمای مصنوعی بود. در ماه سپتامبر، دو آزمایشگاه معتبر ارتش آلمان اعلام کردند که ناوالنی با گاز اعصاب نوویچوک مسموم شده است و دو آزمایشگاه مستقل دیگر در فرانسه و سوئد نیز همین نتیجه را تایید کردند.

البته دولت روسیه بارها و بارها هرگونه مسئولیت مسمومیت ناوالنی را رد کرده و اظهار داشته است که هنگام معالجه در اومسک (سیبری) هیچ عامل نوویچوک در بدن وی پیدا نشده است. مسکو همچنین گفته است که هرگونه اتهام علیه آنها بخشی از فعالیت گسترده غرب و «دشمنان» این کشور است. طی روزهای گذشته، وب‌سایت افشاگر «بلینگ کت» گزارش داد که ماموران سازمان اطلاعات و امنیت فدرال روسیه (FSB) در این مسمومیت نقش داشته‌اند و همچنین نام این افراد از سوی این وب‌سایت منتشرشده است. وب‌سایت بلینگ کت همچنین در گزارش مفصل خود نوشته است‌ که الکسی ناوالنی از سال ۲۰۱۷ بصورت ۲۴ ساعته تحت نظارت ماموران امنیتی بوده است.

این گزارش همچنین عنوان کرد که ماموران اطلاعاتی روسیه در بیش از ۳۷ سفر ناوالنی در داخل و خارج از کشور او را تحت نظارت داشته‌اند. همچنین در این گزارش می‌خوانیم که اعضای سازمان امنیتی روسیه پروژه استفاده از «تسلیحات شیمیایی» برای حذف مخالفان دولت را در دستور کار دارند. اسناد بلینگ کت نشان می‌دهد که سه مامور امنیتی که در پروژه مسمومیت ناوالنی شرکت داشته‌اند، از سوی بالاترین رده‌های کاخ کرملین مامور انجام این عملیات شده بودند.

شایعات دیگری نیز در این رابطه منتشر شد که البته هنوز تایید نشده‌اند. برای مثال، روزنامه «ساندی تایمز» با استناد به منابع ناشناس نوشته است که الکسی ناوالنی قبل از انتقال به آلمان، برای دومین بار در معرض مسمومیت با ماده سمی از نوع نوویچوک قرار گرفته بود.

صف‌آرایی اروپا و روسیه

در واکنش به این ماجرای رمزآلود، اتحادیه اروپا و بریتانیا علیه شش تبعه روس و یک مرکز تحقیقاتی دولتی روسیه به اتهام استفاده از عامل نوویچک که برای مقاصد نظامی تولید می‌شود، تحریم‌هایی را اعمال کردند.

در واکنش، وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که مسکو پاسخ لازم به تحریم‌های اروپا علیه این کشور در ارتباط با پرونده مخالف صاحب‌نام روس را اتخاذ خواهد کرد. وزارت خارجه روسیه طی بیانیه‌ای اعلام کرد که لیست سیاهی از شخصیت‌های اروپایی که خواستار تحریم روسیه بوده‌اند، منتشر خواهد شد. مسکو همچنین اعلام کرد که تحریم‌های اروپا علیه روسیه در پرونده ناوالنی را غیرقابل‌قبول می‌داند و تاکید می‌کند که به رفتارهای خصمانه غرب پاسخ مناسب خواهد داد.

«ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت ‌خارجه روسیه، به‌تازگی در پاسخ به اظهارات وزیران خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس در مورد تحریم روسیه در مساله مسمومیت الکسی ناوالنی ‌موضع‌گیری ضدروسی این کشورها را غیرقابل‌قبول خواند و گفت که این اظهارات حاکی از بی‌میلی این کشورها برای توجه به واقعیت‌های بیان شده است. زاخارووا در نشستی خبری گفت: «چند کشور اروپایی به جای همکاری لازم با روسیه برای روشن شدن علت اصلی آنچه که بر ناوالنی، وبلاگ‌نویس روس، گذشت به تهدید و فشار بر روسیه متوسل شده‌اند و در همین حال تعهدات خود در چارچوب کنوانسیون کمک‌های حقوقی متقابل را نقض می‌کنند.»

ریا نووستی گزارش داد که سخنگوی وزارت خارجه روسیه در ادامه گفت: «ما بارها به شرکای خود خاطرنشان کردیم که نادیده گرفتن درخواست‌های روسیه غیرقابل‌قبول است، اما پاسخی دریافت نکردیم. چنین به نظر می‌رسد که شرکای ما وارد زد و بندهای پشت پرده شده‌اند؛ چراکه درخواست‌های روسیه از کانال‌های دوجانبه و از دبیرخانه فنی سازمان منع تسلیحات شیمیایی برای گرفتن توضیحات مربوطه نادیده گرفته می‌شود.»

از سوی دیگر، «دیمیتری پسکوف»، سخنگوی کاخ کرملین طی اظهاراتی که روز گذشته بر زبان آورد، ناوالنی را فردی پارانوئید خواند. این اظهارات او در واکنش به خبری بود که چند روز پیش از سوی آسوشیتدپرس منتشر شد. بنا به این گزارش، الکسی ناوالنی گفت‌وگوی ضبط شده خود با فردی را که او «کنستانتین کودریاوسف» معرفی می‌کند در وبلاگش منتشر کرده است. به گفته این منتقد سرشناس کرملین، کنستانتین کودریاوسف یک کارشناس سلاح شیمیایی در سرویس امنیت فدرال روسیه است. الکسی ناوالنی مدعی است که موفق شده با جعل شماره تلفن خود با این فرد تماس بگیرد و خود را دستیار دبیر شورای امنیت روسیه جا بزند. در گفت‌وگوی تلفنی منتشر شده مخاطب تلفنی الکسی ناوالنی می‌گوید ماموران امنیتی روسیه ماده‌ای را که باعث مسمومیت او شده بود در لباس زیرش قرار داده بودند.

البته سرویس امنیت فدرال روسیه نیز این فایل صوتی را جعلی و بی‌اساس خواند. پسکوف پا را از این هم فراتر گذاشته و گفت: «در مجموع، می‌توان گفت که ‌ناوالنی‌ به طرز واضحی پارانوئید است. شما ممکن است علائم توهمات بزرگی را هم در او مشاهده کنید، زیرا همان‌طور که می‌گویند، وی خودش را با مسیح مقایسه می‌کند.»

به نظر می‌رسد که وضعیت پرتنش فعلی میان روسیه و اتحادیه اروپا بر سر ترور نافرجام ناوالنی بنا ندارد به این زودی‌ها آرام بگیرد و دو طرف همچنان بر مواضع مشخص خود پافشاری می‌کنند که خروجی‌اش چندان به نفع مسکو نخواهد بود.

گزارش: فرزاد سیف‌نیا