به گزارش آتیه آنلاین، یکی از راه‌های دستیابی به بازارهای جدید و ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، سرمایه‌گذاری در دیگر کشورها است؛ سیاستی که در دنیای امروز از سوی برخی کشورها در پیش گرفته شده تا علاوه بر رفع نیاز خود، اشتغال نیز ایجاد شود. دولت‌های مختلف با سرمایه‌گذاری در دیگر نقاط جهان برای کشورهای پذیرنده سرمایه اشتغال ایجاد می‌کنند اما با فعال شدن گروه‌های تجاری در کشور خود، علاوه بر ایجاد شغل، تولیدات خود در خارج مرزها را به سمت داخل هدایت می‌کنند. به این ترتیب گردشی در چرخه اشتغال و منابع ایجاد می‌شود. ایران هم از این قاعده مستثنی نیست، اما آیا سرمایه‌گذاران ایرانی هم می‌توانند با استفاده از منابع مالی خود در دیگر کشورها کسب‌وکاری راه‌اندازی کنند که منافع کشورمان را نیز تأمین کند؟
از نگاه کارشناسان، بهترین حوزه برای سرمایه‌گذاری در خارج از کشور، کشت فراسرزمینی برای تأمین نیازهای غذایی ایران است. در این صورت با منابعی که در داخل آزاد می‌شود، دست دولتمردان باز شده و برنامه‌ریزی بهتری انجام خواهند داد. بهرام سبحانی، نایب رئیس اول کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران کشت فراسرزمینی را یکی از محورهای مناسب برای سرمایه‌گذاری معرفی می‌کند، اما این حوزه را تنها مسیر مناسب برای سرمایه‌گذاری ایران نمی‌داند. به اعتقاد سبحانی، در برخی موارد می‌توانیم خطوط تولیدی را به خارج منتقل کنیم و با صادرات قطعات نیمه‌ساخته و تولید محصول کامل در کشوری دیگر، تحریم‌ها را دور زده و به بازارهای بین‌المللی دست یابیم؛ یا اینکه برای استخراج برخی مواد معدنی که در ایران نداریم، سرمایه‌گذاری مناسب انجام داده و در کشور مبدأ و ایران اشتغال مناسب ایجاد کنیم. به اعتقاد کارشناسان، هر نوع فعالیت در حوزه سرمایه‌گذاری نیاز به حمایت‌های دولت دارد تا امنیت سرمایه سرمایه‌گذاران ایرانی تأمین شود.
سرمایه‌گذاری در دیگر کشورها سیاستی است که در دنیای مدرن امروز با استقبال مواجه شده است. سرمایه‌گذاران به جای اینکه کیلومترها کالای ساخته شده خود را به بازارهای هدف برسانند و هزینه حمل‌ونقل بدهند، خط تولید محصول خود را در آن سوی مرزها راه‌اندازی می‌کنند و به بازارهای جهانی دست می‌یابند. بسته به سیاستی که سرمایه‌گذار انتخاب می‌کند، میزان اشتغال ایجاد شده ناشی از این سرمایه‌گذاری برای کشوری که تأمین سرمایه کرده، متفاوت خواهد بود. در صورتی که سرمایه‌گذار قصد داشته باشد کالای نیمه آماده را از کشور خود تأمین کند، بدون شک دستیابی به بازارهای جدید می‌تواند کسب‌وکار را در کشور خود و کشور پذیرنده سرمایه رونق داده و شغل بیشتری ایجاد کند. این سیاست بیشتر در کشورهای توسعه‌یافته پیگیری شده اما آیا ایران نیز می‌تواند چنین برنامه‌ای را اجرایی کند؟ کدام کشورها برای سرمایه‌گذاری ایران مناسب هستند و ما در چه حوزه‌هایی می‌توانیم سرمایه‌گذاری کنیم؟
سرمایه‌گذاری در بازارهای هدف ایران
علی شریعتی، عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران در گفت‌وگو با «آتیه‌نو» درباره اثرات سرمایه‌گذاری خارجی مشترک توسط ایران بیان می‌کند: «سرمایه‌گذاری خارجی مشترک در صورت وجود زیرساخت مناسب امکان‌پذیر است. این شکل از سرمایه‌گذاری یکی از بهترین شکل‌ها برای تولید پایدار و دسترسی مستمر و ارزان به بازار هدف است.»
او اضافه می‌کند: «کشورهایی که زیرساخت، علاقه و مخاطب بازارهای هدف ایران هستند، اگر در دسترس باشند برای سرمایه‌گذاری ایران مناسب هستند. از نظر من، با توجه به حذف افغانستان از این معادلات، در فاز فعلی ارمنستان برای دسترسی به حوزه (CIS) مناسب است. کشور عراق و عمان نیز به دلیل سهولت ورود، امکان حضور و استمرار آن برای سرمایه‌گذاری ایران مناسب هستند.»
عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران می‌گوید: «حوزه‌هایی که می‌توانیم سرمایه‌گذاری کنیم شامل صنایع شیمیایی و شوینده، کشاورزی در زیرشاخه‌های میوه و فرآوری و صنایع غذایی، بحث‌های هایتک و حوزه (ITC) است. ما در این حوزه‌ها توانمندی‌های لازم برای سرمایه‌گذاری را داریم.»
او تأکید می‌کند: «مهمترین مسأله در حوزه سرمایه‌گذاری بحث معاهدات دوطرفه، توافق‌های مناسب، آشتی با دنیا و سهولت و ایجاد امکان نقل‌وانتقال مالی است. باید بتوانیم پول‌ها را به کشور برگشت دهیم و کشورهای مبداء را ترغیب به همکاری کنیم.»
شریعتی ادامه می‌دهد: «ما شرکت کاله و قبل از آن بحث کشت‌های فراسرزمینی را داشتیم که به نوعی تولید مشترک یا سرمایه‌گذاری بود، اما دچار مشکل شدیم؛ زیرا حوزه (CIS) آن‌طور که باید زیر بار حضور ایران نرفت. کاله نیز در عراق به دلیل نبود بحث‌های بیمه‌ای دچار خسارت شد.»
به گفته او، در ارتباط با سرمایه‌گذاری خارجی باید بحث‌های دیپلماسی و برون‌مرزی به دقت مورد توجه قرار گیرد. این حوزه در داخل نیاز به حمایت صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری دارد، اما قبل از آن باید زیرساخت‌ها که بسیار مهم است، فراهم شود. اگر دولت از سرمایه‌گذار حمایت کند، قطعاً سرمایه‌گذاری در خارج از کشور امکان‌پذیر است.
نگاه منفی به سرمایه‌گذاری خارجی
بهرام سبحانی نایب‌رئیس اول کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران نیز درباره امکان سرمایه‌گذاری خارجی و اثرات آن بر اشتغال به «آتیه‌نو» می‌گوید: «این مسأله ابتدا نیاز به فرهنگسازی دارد. ممکن است نگاه مثبتی به سرمایه‌گذاری خارجی وجود نداشته باشد؛ زیرا مخالفان می‌گویند ما خودمان جوان بیکار داریم. پول‌ها را چرا به آن سوی مرزها می‌برید. در حالی که این پول‌ها را می‌برید و در یک معدن سرمایه‌گذاری می‌کنید که مواد معدنی داخل کشور بیاورید. هدف سرمایه‌گذار این است که با تأمین مواد اولیه خط تولید را راه‌اندازی کرده و اشتغال ایجاد کند.»
او اضافه می‌کند: «اگر این سرمایه‌گذاری در آن سوی مرزها انجام نشود، ایجاد کارخانه در این طرف هم توجیه ندارد. قطعاً دولت هم جاهایی که می‌بیند توجیه دارد، منطقی و اقتصادی است باید حمایت لازم را کرده و ارز و تسهیلات تأمین کند تا شرایط مناسب برای ادامه فعالیت فراهم شود.»
سبحانی می‌گوید: «سرمایه‌گذاری که می‌خواهد در خارج از مرزها سرمایه‌گذاری کند، باید یکسری ریسک‌هایش از طریق بیمه‌های سرمایه‌گذاری پوشش داده شود تا برای این کار انگیزه پیدا کند.»
او یادآور می‌شود: «در برخی موارد ایران می‌تواند در دیگر کشورها سرمایه‌گذاری کند. ما در برخی مناطق می‌توانیم خط تولید ایجاد کنیم و برای خطوط تولید ایجاد شده، کالای نیم‌ساخته از ایران ببریم و در آن منطقه، کالای نهایی را تولید کنیم. با توجه به شرایط فعلی بین‌المللی و محدودیت‌های ایجاد شده، ما می‌توانیم جنس خود را بفروشیم و از طریق سرمایه‌گذاری که در کشور دیگری انجام می‌دهیم، به بازارهای دیگر وارد شویم.»
نایب‌رئیس اول کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران عنوان می‌کند: «در حوزه فولاد می‌توان خطوط نورد را در کشورهای اطراف که چنین کارخانه‌هایی ندارند با سرمایه‌گذاری ایران ایجاد کرد. شمش فولاد را به این کشورها صادر و پس از تبدیل کردن به محصول، آن را به بازار کشوری که سرمایه‌گذاری در آن انجام شده عرضه کرد و از این کشور به عنوان سکویی برای صادرات به دیگر کشورها استفاده کرد.»
به گفته او، کشاورزی فراسرزمینی نیز می‌تواند در برخی کشورهایی که مزیت‌هایی دارند، فرصت خوبی برای سرمایه‌گذاری ایران باشد؛ زیرا با توجه به محدودیت آب و شرایط جغرافیایی و اقلیمی ایران برای تولید برخی محصولات می‌توانیم در قالب کشت فراسرزمینی نیازهای خود را تأمین و یا این محصول را صادر کنیم.
سبحانی درباره کشورهای مناسب سرمایه‌گذاری می‌گوید: «این مسأله باید بررسی شود. البته اگر سرمایه‌گذاری در کشورهای همسایه انجام شود، به دلیل فراهم بودن امکان حمل‌ونقل و کاهش هزینه‌های رفت‌وآمد، بهتر است.»
او یادآور می‌شود: «گاهی در ایران ما برخی مواد معدنی را نداریم یا شرایط ذخایر ایران به نحوی است که برداشت این منابع اقتصادی نیست و گران درمی‌آید. در چنین شرایطی اگر ماده مورد نظر ما در معادن کشورهای اطراف‌مان باشد، می‌توانیم سرمایه‌گذاری کرده و ماده معدنی استخراج کنیم. سپس ماده استخراج شده را به داخل ایران بیاوریم. به این ترتیب هم تولید ناخالص داخلی افزایش می‌یابد و هم اشتغال ایجاد می‌شود و در نهایت نیازهای کشور نیز رفع خواهد شد.»
بهترین حوزه برای سرمایه‌گذاری
فرامرز احمدی‌نژاد، عضو کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران و نایب‌رئیس خانه صنعت و معدن خوزستان از جمله افرادی است که سرمایه‌گذاری خارجی به‌ویژه در بخش صنعت را به طور کامل تأیید نمی‌کند. او به ما می‌گوید: «در شرایط فعلی، بهتر است ایرانیان بیشتر در داخل سرمایه‌گذاری کنند. اگر احیاناً بخواهیم سرمایه‌گذاری خارجی انجام دهیم، بهتر است برای کشت برون‌مرزی اقدام شود.»
نایب‌رئیس خانه صنعت و معدن خوزستان اضافه می‌کند: «با توجه به شرایط زیست‌محیطی که اکنون داریم و بحث بحران آب در کشور جدی است، فکر می‌کنم کشت برون‌مرزی نتایج مثبت بیشتری برای کشور خواهد داشت؛ زیرا اگر بخواهید در حوزه صنعت سرمایه‌گذاری کنید و یا هر کار دیگری در خارج از کشور انجام دهید، یک نوع ناسپاسی نسب به کشور و خود مردم است؛ مگر اینکه جایی باشد که یک مزیتی برای کشور داشته باشد. مثلاً ما در صنایع چوب یا در حوزه کشاورزی سرمایه‌گذاری کنیم.»
او درباره کشورهای دارای مزیت برای سرمایه‌گذاری می‌گوید: «کشورهای آسیای میانه و برخی کشورهای دیگر آب فراوان و زمین مناسب و ارزان دارند. آنجا می‌توان محصول کشت کرد و به جای اینکه محصول برنج، گندم و جو را از خارج خریداری کنیم، کالای آماده و محصول نهایی حاصل از سرمایه‌گذاری خودمان را به کشور وارد کنیم.»
احمدی‌نژاد بیان می‌کند: «البته کشت فراسرزمینی نیاز به مجوز و حمایت‌های دولتی دارد و باید توسط دولت انجام شود؛ یا اینکه دولت باید اجازه دهد که بخش خصوصی به دیگر کشورها مراجعه کرده و کار کشت فراسرزمینی را انجام دهد. دولت باید برای کشت فراسرزمینی با دیگر کشورها تفاهمنامه امضا کند، بسترسازی مناسب انجام دهد و چانه‌زنی با مقامات دیگر کشورها داشته باشد. همچنین در قالب دیپلماسی قضیه را پیگیری کند تا بستر مناسب برای سرمایه‌گذاری فراهم شود.»
او درباره اثر سرمایه‌گذاری خارجی بر ایجاد اشتغال عنوان می‌کند: «این مسأله ممکن است اشتغال مستقیم ایجاد نکند، اما عایداتی که برای کشور دارد به نوعی منجر به اشتغال خواهد شد. وقتی بتوانیم از هدررفت منابع داخلی جلوگیری کنیم، خودبه‌خود می‌توانیم انباشت سرمایه را در جای دیگری به کار گیریم که منجر به اشتغال شود.»
نایب‌رئیس خانه صنعت و معدن خوزستان بیان می‌کند: «در حال حاضر همه می‌گویند می‌خواهیم برنج کشت کنیم. در خوزستان و اصفهان بحران آب وجود دارد. اگر همین کشاورزان را تشویق و سرمایه‌های آنها را جمع کنیم و به آنها بگوییم که ما یک جای دیگر این امکانات را فراهم می‌کنیم که کشت انجام دهید و این کار برای شما بازده دارد، قطعاً از یکسری مطالباتی که منجر به مسائل اجتماعی شده و بعضی‌ها نیز به آن دامن می‌زنند، جلوگیری خواهد شد.»
او ادامه می‌دهد: «در چنین روندی، هم کشاورزان به سود خوبی خواهند رسید و هم مسئولان ما با فراغ بال می‌تواند برنامه‌ریزی کنند. ضمن اینکه از بحران‌های محیط‌زیستی نیز جلوگیری کنند.»
احمدی‌نژاد درباره سرمایه‌گذاری خارجی در بخش صنعت می‌گوید: «نمی‌توان به طور مطلق سرمایه‌گذاری خارجی در بخش صنعت را رد کرد، اما ما در داخل کارخانه‌های زیادی داریم که با حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد ظرفیت خودمشغول به فعالیت هستند. به جز کارخانه‌هایی که دولتی هستند یا صنایع خاصی به حساب می‌آیند، دیگر صنایع ما با کمتر از ظرفیت اسمی کار می‌کنند. کسانی که می‌خواهند در خارج از کشور سرمایه‌گذاری کنند، بهتر است دولت به آنها مشوق بدهد تا کارخانه‌های داخلی را فعال کنند و ظرفیت آنها را بالا ببرند.»
وی می‌گوید: «در شرایطی که ما زیرساخت را در داخل کشور داریم، چرا در خارج از کشور در حوزه صنعت سرمایه‌گذاری کنیم. این ظلم به هموطنان و برخلاف منافع ملی است. اگر کارخانه‌های زیر ظرفیت را فعال کنیم، اشتغال زیادی برای کشور ایجاد خواهد شد.»
نظر شما