به گزارش آتیه آنلاین، به گفته کارشناسان تحقق کامل دولت الکترونیک به زیرساخت‌هایی مانند امضای الکترونیک و کدینگ استاندارد ملی نیاز دارد تا اتصال پایگاه‌های داده‌ها با یکدیگر ممکن شود. یکی از کدهای استاندارد به کاربرده شده در ایران «کد ملی» است و اکنون تقریبا تمامی نهادها و دستگاه ها، برای شناسایی افراد و اشخاص، از کد ملی استفاده می کنند و این امر هماهنگی بسیار خوبی را بین نهادهای مختلف ایجاد کرده است؛ اما برای بسیاری از امور دیگر در کشور، کدهای معتبری مانند کد ملی که برای همه دستگاه ها شناخته شده باشد وجود ندارد. مثلا در سازمان تامین اجتماعی برای مشاغل مختلف و همچنین کارگاه های تحت پوشش، کدهای یکسان و معتبری که در سایر ارگان ها قابل فهم و پذیرش باشد وجود ندارد. این در حالی است که از نظر علمی باید برای مشاغل و کارگاه ها کدهای یونیک و منحصربه‌فردی در سازمان استفاده شود که نه تنها برای دستگاه داخلی که حتی برای ارتباط با پایگاه‌های اطلاعات‌های جهانی قابل اعتماد باشد.

اســتفاده از کدهای استاندارد از آن جهت حائز اهمیت است که وقتی فهرست مشاغل و شاغلان موجود در کشور، به شکل علمی ‌و استاندارد در دسترس مدیران کشوری باشد آنان به راحتی می‌دانند در کشور چند نفر در چه رده‌های شغلی، با چه سابقه و چه دستمزدی و چه شرایطی مشغول به کار هستند. بدیهی است چنین اطلاعات دقیقی می‌تواند مبنای خوبی برای تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی شود.

در این خصوص بسیاری از کشورهای دنیا از الگوی بین‌المللی یکسانی استفاده می کنند. سازمان ملل کدهای آیسیک (ISIC) و ایسکو (ISCO) را برای «شاغلان و مشاغل» ایجاد کرده که در آن مثلاً خبرنگار، کارگر خدماتی، راننده و غیره هر کدام کد مخصوص به خود دارند. این کدینگ‌ها در حوزه درمان، صنعت، اشتغال، بیماری‌ها و...، دارای استانداردهای مورد استفاده بین‌المللی است، اما متاسفانه هنوز در تأمین‌اجتماعی ما از سیستم کدینگ آیسیک و ایسکو استفاده نمی‌شود.

کدهای مشاغل خودساخته

آنچه که در حال حاضر در سازمان تامین اجتماعی برای رده بندی مشاغل استفاده می شود در حقیقت یک سیستم کدینگ داخلی است که منبع آن مشاغلی است که توسط خودکارفرمایان اعلام و ارائه می شود. به این شکل که در بیمه های اجباری، وقتی کارفرمایان می خواهند لیست و حق بیمه کارکنانشان را پرداخت کنند بر اساس فرمهای مشخص، اقلام اطلاعاتی مشخصی را به سازمان تامین اجتماعی اعلام می کنند. یکی از آنها هم عنوان شــغلی است. تامین اجتماعی وفق قانون وظیفه دارد عناوین شغلی اعلام شده را عینا ثبت و ضبط کند و مشکل هم از همینجا آغاز می شود؛ زیرا از سوی مراجع بالاتر مثل وزارت کار ضابطه مشخصی به کارفرمایان اعلام و ابلاغ نشــده، در نتیجه آنان هر کاری که کارگران و کارکنانشان انجام می دهند به عنوان رده شغلی ذکر می کنند. سازمان تامین اجتماعی نیز این عناوین شغلی اعلام شده از سوی کارفرمایان را که اصلا رده بندی خاصی ندارد، گردآوری و پالایش کرده و در سامانه خدمات غیرحضوری بارگزاری کرده است.

بدیهی است این رده بندی خودساخته که در حال حاضر نزدیک به چهار هزار شغل را در برمی گیرد برای مراجع و مصادر مرتبط با کسب و کار در کشور قابل استفاده نیست. به عنوان مثال سازمان امور مالیاتی، مرکز آمار ایران، وزارت صمت و بسیاری مراکز دیگر کشور از کدهای بین‌المللی استفاده می‌کنند و در نتیجه سازمان تامین اجتماعی نمی‌تواند به آن مراکز متصل شود و از اطلاعات آنها استفاده کند.

گذشته از مراجع دیگر که حتی برای «مدیریت آمار، اطلاعات و محاسبات» خود سازمان تامین اجتماعی نیز کدهای حوزه نامنویسی سازمان قابل استفاده نیست. زیرا مدیریت مذکور از استانداردهای بین المللی برای امور آماری استفاده می کند. البته «مدیریت آمار، اطلاعات و محاسبات» برنامه‌ای برای تبدیل کدهای حوزه نامنویسی سازمان به کدهای آیسیک بین‌المللی ایجاد کرده ‌است اما به علت عدم مطابقت کامل، گاه مشکلاتی نیز پیش می آید؛ مثلاً فرد بیمه شده اختیاری یا پیمانی، برخلاف بیمه‌شده‌های اجباری، معلوم نیست پزشک است یا راننده یا زن خانه‌دار یا کارگر سوپرمارکت! یعنی کدهای بیمه‌های اختیاری به شکل کلی است و به خاطر همین نمی‌توان آنها را به کدهای معتبر بین‌المللی تبدیل کرد.

در شکلی کلی تر، سازمان تامین اجتماعی در نقش بین‌المللی‌اش، در مقایسه با کشورهای دیگر ضعیف است؛ زیرا این سازمان از سیستم‌های بین‌المللی کدینگ استفاده نمی‌کند.

نقش وزارت کار

تامین اجتماعی بر اساس قانون نمی تواند برای کارفرمایان تعیین تکلیف و عنوان شغلی را به آنها دیکته کند، بلکه موظف است آنچه را که آنها می گویند ثبت و ضبط کند. بر همین اساس، اکنون آنچه سازمان تامین اجتماعی از احصا مشاغل معرفی شده از سوی کارفرمایان به دست آورده، به شکل فهرستی پالایش شده در سایت خدمات غیرحضوری این سازمان وجود دارد و هر سه ماه هم به روزرسانی می شود. کارفرمایان هم تشویق می شوند برای انتخاب عنوان شغلی کارگران و کارکنانشان از این فهرست استفاده کنند. اما تعیین عناوین شغلی باید از طریق متولیان حوزه کار در کشور که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است، انجام شود.

رده‌بندیهای بین المللی شاغلان و مشاغل، طبقه‌بندی علمی، منطقی، استاندارد و در عین حال ساده‌ای دارند که موجب می‌شود تا هم کارفرمایان در ارائه اطلاعات بیمه‌شدگان‌اش راحت باشد و هم سازمان تامین اجتماعی داده‌های منظم و منطقی به دست بیاورد. آخرین به روزرسانی استانداردهای بین المللی کدهای آیسیک (ISIC) و ایسکو (ISCO) هم به راحتی در دسترس و قابل اســتفاده است. خوشبختانه در همین راستا؛ به تازگی به دستور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، جلسه ای با حضور مدیران و متولیان این وزارتخانه برگزار شد تا این موضوع ساماندهی شود. از این رو می توان امید داشت استفاده از رده بندی های استاندارد بین المللی به زودی در سازمان تامین اجتماعی اجرایی شود.

نویسنده: رضا خراسانی، روزنامه نگار